کتاب راز ماندگاری ایران

کتاب راز ماندگاری ایران نوشتهٔ حسن انوری است. انتشارات لنا این کتاب را منتشر کرده است. این اثر بخش‌های گوناگونی پیرامون فرهنگ و ادب و شعر کهن ایران دارد.

درباره کتاب راز ماندگاری ایران

کتاب راز ماندگاری ایران شما را با داستان زندگی افرادی مانند فردوسی و سعدی و صائب تبریزی آشنا می‌کند. این کتاب رساله‌ای از اخوان‌الصفا در انتقاد از تمدن بشری و نظام اجتماعی را در بر گرفته و درمورد پژوهندهٔ نسخه‌های کهن سخن گفته است. «راز ماندگاری ایران» و «آهای مردم، بیایید واژه‌ها را با من معنی کنید» عنوان دو بخش پایانی این اثر است. حسن انوری در این اثر، سرگذشت‌نامهٔ شاعران ایرانی، تاریخ و نقد شعر فارسی، نقد و تفسیر نویسندگان و شاعران ایرانی را ارائه کرده است. راز ماندگاری ایران با تمام فرازونشیب‌های تاریخ آن در چیست؟ این کتاب را بخوانید تا بدانید.

می‌دانیم که شعر فارسی عرصه‌های گوناگونی را درنوردیده است. در طول قرن‌ها هر کسی از ظن خود یار شعر شده است و بر گمان خود تعریفی از شعر به‌دست داده است. حضور شعر در همهٔ عرصه‌ها از رزم و بزم گرفته تا مدرسه و مسجد و خانقاه و دیر و مجلس وعظ، همه و همه گویای این مطلب است که شعر، بی‌محابا، زمان، مکان و جغرافیا را درنوردیده و در هفت‌اقلیم جان و جهان به دلبری پرداخته است. آمیختگی شعر با فرهنگ مردم و اندیشه‌های اجتماعی، این هنر را زبان گویای جوامع بشری ساخته است؛ بدان‌گونه که هیچ جامعه‌ای از این زبان بارز، برای انتقال اندیشه‌هایش بی‌نیاز نبوده است. گاهی شعری انقلابی به پا کرده است و گاه انقلابی، شعری پویا را سامان داده است.

خواندن کتاب راز ماندگاری ایران را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دوستداران مطالعه درمورد فرهنگ و ادب و شعر ایران کهن پیشنهاد می‌کنیم.

درباره حسن انوری

حسن انوری در سال ۱۳۱۲ در یکی از روستاهای شهر تکاب از توابع استان آذربایجان غربی به دنیا آمد. دورهٔ ابتدایی تحصیل را در تکاب گذراند. درس‌های دورهٔ دبیرستان را پیش خود خواند و در سال ۱۳۳۷ وارد دانشکدهٔ ادبیات دانشگاه تبریز و موفق به بهره‌گیری از استادان آن از جمله «ماهیار نوابی» شد. انوری بین سال‌های ۱۳۴۴ تا ۱۳۴۶ دورهٔ فوق‌لیسانس و طی سال‌های ۱۳۴۶ تا ۱۳۵۱ دورهٔ دکتری دانشگاه تهران را در رشتهٔ ادبیات فارسی گذراند و با نوشتن رسالهٔ «اصطلاحات دیوانی دورهٔ غزنوی و سلجوقی»، مورد توجه جامعهٔ فرهنگی و فرهیختگان آن روز ایران قرار گرفت. او سال‌ها در سلک آموزگاری، دبیری و استادی دانشگاه به خدمت پرداخت و سرانجام در اوایل انقلاب ۱۳۵۷ به بازنشستگی نائل شد. یکی از بزرگ‌ترین کارهای او همکاری با «لغت‌نامهٔ دهخدا» بوده است که نزدیک به ۶۰ سال ادامه یافت؛ کاری که بعدها زمینه‌ساز تدوین و تألیف یکی از بزرگ‌ترین فرهنگ‌های معاصر زبان و ادب فارسی شد.

همکاری گسترده با سازمان کتاب‌های درسی، به‌منظور تألیف و تدوین کتب درسی و سروسامان‌دادن به کتب درسی آن دوران، نمونهٔ دیگری از خدمات این او به ایران بوده است. تأسیس مجموعهٔ متون دانشگاهی تحت‌عنوان «گزیده‌هایی از ادب فارسی» با همکاری «جعفر شعار»، تأسیس مجموعهٔ «گنج ادب» و تألیف دستور زبان فارسی در چند دوره با همکاری «حسن احمدی‌گیوی» از دیگر تلاش‌های فرهنگی انوری به شمار می‌رود. انوری از اولین کسانی بود که در کنار اعضای مؤسس شورای کتاب کودک که تصمیم داشتند فرهنگنامهٔ کودکان و نوجوانان را تألیف و تدوین کنند، قرار گرفت. نوشته‌هایی که از او منتشر شده، به بیش از ۸۰ عنوان اثر در قلمرو فرهنگ و ادب و زبان فارسی می‌رسد که بعضی از آن‌ها بیش از ۴۰ بار تجدید چاپ شده‌اند. حسن انوری در سال ۱۳۸۱ به عضویت پیوستهٔ فرهنگستان زبان و ادب فارسی درآمد.از آثار او می‌توان به این موارد اشاره کرد: «معنی زندگی»، «دستور زبان فارسی ۱ و ۲» (با همکاری حسن احمدی‌گیوی)، «گزیدهٔ گلستان»، «گزیدهٔ بوستان»، «اصطلاحات دیوانی»، «فرهنگ بزرگ سخن و متفرعات آن» که خود مشتمل بر چندین جلد کتاب متنوع است.

بخشی از کتاب راز ماندگاری ایران

«روز نهم اردیبهشت ۱۴۰۲، به خواستِ علی دهباشی مدیر و سردبیر فرهیخته و فرهنگ‌مدار مجلهٔ بخارا، در خانه‌موزهٔ بلوار کشاورز دربارهٔ راز ماندگاری ایران سخن گفتم. استاد دکتر شفیعی کدکنی هم حضور داشت. حینِ خداحافظی گفت: این سخنان را روی کاغذ بیاور تا جوانان بخوانند. آنچه آنجا گفتم با پس‌وپیشی و کم‌وبیشی روی کاغذ آمد. باشد کسی پیدا شود تا آن را به گوشِ جوانان برساند تا خواستهٔ استاد شفیعی جامهٔ عمل بپوشد.

واژهٔ «ایران» و صورت‌های قدیمی آن مانند éranšahr و ēranvej در طول نزدیک به سه هزار سال، در سنگ‌نبشته‌ها، در کتاب‌ها، و در گفتارها، و گفتگوها، علاوه بر معنی امروزی، کاربردها یا معانی دیگری پیدا کرد. وقتی در اخبار می‌شنویم: نمایندهٔ ایران در سازمان ملل متحد سخنرانی کرد، در این جمله ایران محدودهٔ مکانی خاصی را با مرزهای مشخص به ذهن متبادر می‌کند. ولی وقتی گفته می‌شود: پایتخت ایران در زمان ساسانیان در کنار دجله بود، در این جمله معنایی دارد جز معنا در جملهٔ قبلی. در جملهٔ اوّل، می‌توان گفت معنا بیشتر جنبهٔ مکانی دارد، ولی در جملهٔ دوم معنای مکانی  زمانی. حالا به این سه بیت شاهنامه توجّه کنید: رستمِ جوان می‌خواهد اسبی مناسبِ خود انتخاب کند. به میان گله‌های اسب می‌رود. پشت هر کُرّه‌ای دست می‌فشارد کُرّه پشت خم می‌کند، تا اینکه کُرّه‌ای پشت خم نمی‌کند. رستم او را برمی‌گزیند که همان رخش نامدار است. از چوپان قیمت آن را جویا می‌شود:

ز چوپان بپرسید کین اژدها

به چند است و این را چه باشد بها

چنین داد پاسخ که گر رستمی

برو راست کن روی ایران‌زمی

مر این را بروبومِ ایران بهاست

برین‌بر، تو خواهی جهان کرد راست

این ابیات در قرن چهارم هجری سروده شده است، زمانی‌که ایران استقلال نداشت و عبّاسیان و غزنویان بر ایران حکومت می‌کردند. در ذهن فردوسی چه مفهومی از ایران بوده که این سخن را بر زبان چوپان نهاده است. این مفهوم یا معنا را ــ هرچه بوده ــ حیطهٔ معنایی می‌توان فرض کرد. چنان‌که در عبارت زیر نیز. ترک‌ها می‌گویند:

مولانا از آنِ ماست، باشد جسم مولانا از آنِ شما باشد. امّا روح مولانا، که نمی‌توانید آن را درک کنید، از آنِ ایران است. در این عبارت نیز ایران همان معنا را دارد که در شعر فردوسی است. پس می‌توان گفت: ایران حاکی از یک معنای مکانی است که مرزهای رسمی امروز آن را مشخص می‌کند، یک حیطهٔ زمانی  مکانی دارد که در گذر زمان از آمودریا و بلندی‌های هندوکش تا آن‌سوی دجله و فرات امتداد داشته و شاهد بالیدن تمدّن، فرهنگ، مذاهب، زندگی‌های پرفرازونشیب، جنگ‌هایی برای دفاع، جنگ‌هایی برای تهاجم، برآمدن سلسله‌های شاهی و غروب سلسله‌هایی دیگر، و شیوه‌هایی برای زندگی بوده است.»