کتاب اخلاقیات شعوبی و روحیه علمی

کتاب اخلاقیات شعوبی و روحیه علمی نوشتهٔ محمدامین قانعی راد است. انتشارات علمی و فرهنگی این کتاب را منتشر کرده است؛ روایتی تاریخی از رشد و افول علم تجربی در ایران قرون سوم تا پنجم هجری.

درباره کتاب اخلاقیات شعوبی و روحیه علمی

کتاب اخلاقیات شعوبی و روحیه علمی در باب جنبش شعوبیه و تشکیل حکومت‌های مستقل ایرانی و عوامل فرهنگی و سیاسی رشد روحیهٔ علمی در ایران قرون سوم تا پنجم هجری سخن گفته است. آیا فعالیت‌های دانشمندان در دورهٔ یادشده را می‌توان به‌معنای جدید کلمه، علم دانست یا این فعالیت‌ها در چهارچوبی غیرعلمی صورت می‌گرفت؟ آیا این فعالیت‌ها دارای اصالت و نوآوری بود یا تکرار دستاوردهای پیشین؟ رشد علمی در این دوره را باید به ایران منسوب کرد یا به اسلام؟ آیا رشد علم در این دوره تصادفی و حدوثی بوده است یا خیر؟ نویسنده با رویکرد جامعه‌شناسیِ تاریخی کوشیده است به‌تفصیل به بررسی مسائل و پرسش‌های یادشده بپردازد. محمدامین قانعی راد در ورودی دکتری مقام اول را کسب کرد و پایان‌نامهٔ خود را تحت‌عنوان «عوامل معرفتی و اجتماعی رشد و افول علم در ایران دورهٔ اسلامی (قرن سوم تا پنجم هجری)» تحت نظر «غلام‌عباس توسلی» و «محمد توکل» به نگارش در آورد. این مطالعه در سال ۱۳۸۴ توسط مرکز تحقیقات سیاست علمی ایران تحت‌عنوان «جامعه‌شناسی رشد و افول علم در ایران» به چاپ رسید. نویسنده در سال‌های پایانی عمر خود با اعمال تغییراتی این کتاب را به انتشارات علمی و فرهنگی سپرد که در سال ۱۳۹۷ تحت‌عنوان «اخلاقیات شعوبی و روحیهٔ علمی» توسط این انتشارات به چاپ و همزمان با چهلمین روز درگذشت او از آن رونمایی شد.

خواندن کتاب اخلاقیات شعوبی و روحیه علمی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دوستداران مطالعه در باب اخلاقیات شعوبی و روحیهٔ علمی پیشنهاد می‌کنیم.

درباره محمدامین قانعی راد

محمدامین قانعی راد در سال ۱۳۳۴ به دنیا آمد و در ۲۴ خرداد ۱۳۹۷ درگذشت. او جامعه‌شناس، رئیس انجمن جامعه‌شناسی ایران و عضو هیئت‌علمی و استاد جامعه‌شناسی مرکز تحقیقات سیاست علمی ایران بود. دیپلم طبیعی خود را از دبیرستان عظیمیه در شهرری دریافت کرد. در رشتهٔ پزشکی ارتش پذیرفته شد. پدرش با ثبت‌نام او در ارتش مخالفت کرد؛ به همین دلیل راهی خدمت سربازی شد؛ جایی که با آثار علی شریعتی بیشتر آشنا شد. آشنایی با آثار شریعتی او را به رشتهٔ جامعه‌شناسی علاقمند کرد. پس از پایان دورهٔ سربازی در سال ۱۳۵۵ در رشتهٔ انسان‌شناسی در دانشگاه تهران پذیرفته شد. پس از فارغ‌التحصیلی در رشتهٔ علوم اجتماعی با گرایش پژوهشگری اجتماعی، با کسب رتبهٔ اول به تحصیل در رشتهٔ جامعه‌شناسی در دانشگاه تهران در مقطع کارشناسی‌ارشد ادامه داد. پایان‌نامهٔ خود را زیر نظر «غلام‌عباس توسلی» نوشت و به‌عنوان نفر اول از این رشته فارغ‌التحصیل شد. در ورودی دکتری باز هم مقام اول را کسب کرد و پایان‌نامهٔ خود را تحت‌عنوان «عوامل معرفتی و اجتماعی رشد و افول علم در ایران دورهٔ اسلامی (قرن سوم تا پنجم هجری)» تحت نظر «غلام‌عباس توسلی» و «محمد توکل» به نگارش در آورد. این مطالعه در سال ۱۳۸۴ توسط مرکز تحقیقات سیاست علمی ایران تحت‌عنوان «جامعه‌شناسی رشد و افول علم در ایران» به چاپ رسید. نویسنده در سال‌های پایانی عمر خود با اعمال تغییراتی این کتاب را به انتشارات علمی و فرهنگی سپرد که در سال ۱۳۹۷ تحت‌عنوان «اخلاقیات شعوبی و روحیهٔ علمی» توسط این انتشارات به چاپ و همزمان با چهلمین روز درگذشت او از آن رونمایی شد.

بخشی از کتاب اخلاقیات شعوبی و روحیه علمی

«در دوره‌ها یا مقاطع اصلی ظهور و توسعهٔ علمی در طی تاریخ، ارتباط بین حوزهٔ علم و سایر حوزه‌های فرهنگ را به سهولت بیشتری می‌توان دنبال کرد. در این دوره‌های آغازین، نه‌تنها انتخاب مسائل، دیدگاه‌ها و حوزه‌های تحلیل و بررسی، بلکه روش‌شناسی و نظریه نیز تحت تأثیر ارزش‌های فرهنگی قرار می‌گیرند. ما ارتباط بین حوزه‌های نظری و ارزش‌های فرهنگی را در علوم تاریخی ـ اجتماعی دورهٔ اسلامی بررسی کردیم. در این علوم، بعضی نظریات که برای تبیین پدیده‌ها به کار می‌روند از دیدگاه مذهبی اتخاذ شده‌اند. البته در بسیاری از دوره‌ها مذهب تعیین‌کنندهٔ رویکرد بشر دربارهٔ پدیده‌های طبیعی بوده، اما چنین رویکردی، به‌ویژه در ادیان جمعی، ساختاری اسطوره‌ای داشته است. در بررسی تأثیر ارزش‌های مذهبی بر ساختار نظری علوم تاریخی ـ اجتماعی دورهٔ اسلامی، منظور این نیست که نظریاتی به طور مستقیم از حوزهٔ مذهب به حوزهٔ علم منتقل شدند، بلکه منظور بررسی ارتباط بین ارزش‌های مذهبی و نظریات نویسندگان است. ساختار نظریه‌ای را می‌توان به ارزش یا ارزش‌های معینی تقلیل داد، بدون اینکه پیوندی آشکار بین آن‌ها وجود داشته باشد. در این تحقیق، از طریق تحلیل جامعه‌شناختی، پیوستگی و ارتباط بین بعضی از نظریات دانشمندان علوم اجتماعی و هنجارهای اخلاقیات اجتماعی اسلام آشکار گردید و، به عبارت دیگر، ربط ارزشی نظریات مزبور بیان شد. علاوه بر ساختار نظری، ارتباط قواعد روش‌شناختی علوم اجتماعی با ارزش‌ها و هنجارهای مزبور مورد بررسی قرار گرفت. در این دوره‌های آغازین نهضت‌های علمی، می‌توان ربط بین شیوه‌ها و سبک‌های زندگی و اندیشه‌های روش‌شناسانه را مورد بررسی قرار داد.»