کتاب راه و رسم گوش دادن

کتاب راه و رسم گوش دادن نوشته‌ٔ کیت مرفی و ترجمهٔ مریم سربندی فراهانی است و نشر آریانا قلم آن را منتشر کرده است. این کتاب در تمجید گوش‌دادن است و اظهار تأسف از اینکه ظاهراً ما در فرهنگمان در حال ازدست‌دادن افسون شنوایی‌مانیم.

درباره کتاب راه و رسم گوش دادن

این روزها با شور و شوق قرار دوستانه‌ای را هماهنگ می‌کنیم و دور هم جمع می‌شویم، اما دقایقی پس از احوالپرسی و صحبت‌های پیش‌پاافتاده یا سرمان در گوشی فرو می‌رود و با تلفن حرف می‌زنیم یا در بهترین حالت لطیفه تعریف می‌کنیم، پست‌های اینستاگرام را به هم نشان می‌دهیم و اخبار و وقایع روز کشور را مرور می‌کنیم. این‌طور می‌شود که با کوله‌بار حرف‌هایی که روی دلمان سنگینی می‌کند، بدون یافتن گوشی شنوا یا روحی که حقیقتاً ما را درک کند، به غار تنهایی‌مان برمی‌گردیم. یافتن شنونده‌ای تمام‌عیار این روزها حکم کیمیا را دارد. کتاب راه‌ورسم گوش دادن کورسوی امیدی است که به یاری شما می‌شتابد.

نویسنده، به اقتضای حرفه‌اش که روزنامه‌نگاری است، از آدم‌های مختلف حکایت‌هایی را در برخی نشریات نقل کرده است که جزو پرخواننده‌ترین مطالب بوده‌اند و به گفتهٔ خودش علتش این بوده است که او حقیقتاً و با دل و جان به حرف‌های آنها گوش می‌داده است. همین گوش دادن آنها را واداشته تا از اسراری مگو پرده بردارند. این کتاب نیز مبتنی بر تجربه‌های او از صحبت با افرادی از سن‌ها، نژادها و طبقه‌های اجتماعی مختلف نگاشته شده است. در کتابْ روایت‌هایی از افراد گوناگون، از نمایندهٔ سازمان سیا گرفته تا مادری خانه‌دار، نقل می‌شود و همین مسئله ازجمله چیزهایی است که نویسنده در سراسر این کتاب از ما طلب می‌کند، اینکه در گوش دادن تبعیض قائل نشویم، چراکه می‌شود از هرکسی چیزی آموخت. ‌

در مقدمه، نویسنده مشکلی را که دامن‌گیر تمام جهان است مطرح می‌کند و با این درد دل، که انگار از نهاد همگی‌مان برمی‌خیزد، خواننده را از آغاز با خود همراه می‌کند. تقریباً تمام ۱۷ فصل پیشِ رو با داستان فردی آغاز می‌شود که قرار است به واسطهٔ او نکته‌ای را دربارهٔ گوش دادن یا گوش ندادن که نویسنده در فصل آخر به آن می‌پردازد بیاموزیم.

با خواندن این کتاب یاد می‌گیریم که همه طالب شنیده‌شدن‌اند. لازم نیست وانمود کنیم گوش می‌کنیم، همین که واقعاً گوش بدهیم کافی است. یاد می‌گیریم که رسانه‌های اجتماعی فردگراتر شدن ما را تسریع می‌کنند؛ در پاسخ به درد دل‌های کسی چگونه جواب بدهیم؛ چگونه فرزندانمان را برای تبدیل شدن به انسان‌هایی بهتر و سالم‌تر تربیت کنیم و خیلی چیزهای دیگر.

خواندن کتاب راه و رسم گوش دادن را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

نویسنده کتاب را به کسانی تقدیم و پیشنهاد می‌کند که یا دیگران را درست درک نکرده‌اند یا خودشان درست درک نشده‌اند.

بخشی از کتاب راه و رسم گوش دادن

«بَری مک‌مانوس پشت میزی سه‌کنجی در سالن نوشیدنی هتل فور سیزنز واشنگتن دی. سی. نشسته بود و با نگاهش اتاق را وارسی می‌کرد، همهٔ افراد آنجا را زیر نظر می‌گرفت و ارزیابی می‌کرد. او طی بیست‌وشش سال کار در سازمان اطلاعات مرکزی ایالات متحدهٔ آمریکا این عادت را پیدا کرده بود. مک‌مانوس که آفریقایی__آمریکایی و با چشمانی بادامی بود، می‌توانست خودش را از هر ملیتی جا بزند __و درواقع همین کار را هم می‌کرد.

ما پس از قرار ملاقاتی در بنای یادبود لینکلن که بیشتر به قرارهای جاسوسی شباهت داشت، کنار هم نشستیم، در صندلی‌های راحتی چرمی فرو رفتیم و پشت گلدانی از درخت نخل پنهان شدیم. نحوهٔ ملاقاتمان این‌طور بود: من داشتم پیاده می‌رفتم که نوربالای مرسدس شاسی‌بلند مک‌مانوس در مه و غبار رخنه کرد. او فقط آن‌قدری سرعت را کم کرد که من سوار شوم و باسرعت راهی منطقهٔ تجاری جورج تاون شدیم که از آنجا باسرعت در امتداد چند خط عبوری پیچید و ماهرانه داخل جای پارکی رفت که انگار مقابل هتل منتظر ما بود. اینها را از خودم سرِ هم نمی‌کنم.

مک‌مانوس در سِمَت بازپرس اصلی سازمان سیا، که در آنجا حکم دروغ‌سنج را داشت، با تروریست‌ها، سازندگان بمب، فروشندگان مواد مخدر، خائنان به وطن و مظنونان دیگری در ۱۴۰ کشور مصاحبه کرده است. جان آدم‌ها به کیفیت گوش دادن او بستگی داشت. او در سال ۲۰۰۳ بازنشست شد و اکنون نیمی از وقت خود را مشغول تدریس ارزیابی رفتاری در دانشگاه جورج میسون در شهر فرفکس ویرجینیاست و نیمی دیگر را با ارائهٔ مشاورهٔ امنیتی در نقاط مختلف دنیا می‌گذراند. مشتریان اصلی او دولت‌های خارجی‌اند، اما افراد بسیار ثروتمند هم او را استخدام می‌کنند تا به قول خودش «گپ‌زنی‌هایی کنار آتش» با کارکنان احتمالی داشته باشد __به‌ویژه کارکنانی که در ارتباط نزدیکی با خانواده‌های مشتریان هستند، مانند خدمهٔ خانه، پزشکان و پرستارهای خانوادگی، خلبان‌های جت‌هایشان و خدمهٔ کشتی‌های تفریحی‌شان. مک‌مانوس می‌گفت، «بررسی سوابق فقط به شما نشان می‌دهد که این شخص در گذشته چه کرده، کار من این است که بفهمم او گرفتار چه کاری نشده یا ممکن است در آینده گرفتار چه چیزی بشود.»

درحالی‌که نمایندگان سازمان سیا آموزش می‌بینند که هنگام بازجویی از افراد، گمراه‌کننده، فریب‌دهنده حتی غرض‌ورزانه رفتار کنند، آنچه باعث کارآمدی مک‌مانوس می‌شود جادوگری نیست. او کاملاً از گوش دادن به صحبت آدم‌هایی که با او متفاوت‌اند انرژی می‌گیرد و تقریباً مشعوف می‌شود، حتی اگر (یا شاید، به‌ویژه اگر) کارهای خیلی بدی انجام داده باشند. مک‌مانوس می‌گفت، «حتی اگر هیچ چیزی از آنها دستگیرم نشود، ذهنیت، طرز برخورد و عقاید را می‌آموزم. او چطور آدمی است؟ چگونه فکر می‌کند؟ نظرش درمورد غرب چیست؟ نظرش درمورد آدمی مثل من چیست؟ تجربهٔ شگفت‌انگیزی است. حالم را بهتر می‌کند. آنچه شما را آن‌چنان که هستید می‌سازد تجربه‌هایتان است. حتی اگر سروکارتان به بمب‌گذاران انتحاری نخورد، شاید این کار به شما کمک کند تا بعدها حرفتان را به کسی که احساس طردشدگی می‌کند یا در چیزی تردید دارد بفهمانید. می‌توانید بعد از دیدن آدمی که همان مسیر اشتباه را رفته، او را درک کنید.»

مک‌مانوس برایم گفت که سازمان سیا بیشتر از اینکه به مأموران امنیتی آموزش بدهد تا شنونده‌های خوبی شوند، شنونده‌های خوبی را استخدام می‌کند تا مأمور امنیتی شوند. شنونده‌های بسیار عالی در مسیر بازجویی و جاسوسی قرار می‌گیرند، درحالی‌که باقی مثلاً برای کار در سِمَت تحلیل‌گر یا جنگاور سایبری استخدام می‌شوند. تعجبی ندارد که سازمان ترجیح می‌دهد به‌جای تربیت شنونده، شنونده‌های خوبی را استخدام کند، زیرا گوش دادن، بیشتر از اینکه علم باشد، هنر است و علم موجود هم بسیار ضعیف است.»