کتاب آشنایی با معرفت شناسی

کتاب آشنایی با معرفت شناسی نوشتهٔ منصور شمس است و انتشارات شرکت کتاب هرمس آن را منتشر کرده است.

درباره کتاب آشنایی با معرفت شناسی

معرفت‌شناسی یکی از پرتأثیرترین زمینه‌های فلسفی است. جست‌وجو و پژوهشی هرچند کوتاه نیز آشکار می‌سازد که پیدایش بسیاری نگرش‌های تازه در همهٔ زمینه‌ها به دگرگونی‌هایی در دیدگاه‌های معرفت‌شناختی آدمی ارتباط داشته و همچنان نیز دارد. معرفت‌شناسی در همهٔ جنبه‌های گوناگون زندگی مؤثر و پرنفوذ است. به بیان دیگر، در هر موردی که پای معرفت آدمی و باورهایش در میان است، از چگونگی تأثیر معرفت‌شناسی نیز می‌توان سخن گفت.

معرفت‌شناسی بیش از هر چیز به ما می‌فهماند که حیطهٔ دانش و توانایی ما تا چه اندازه است. مهم‌ترین پیامد بررسی‌های معرفت شناختی این است که آدمی می‌تواند در بارهٔ توانایی‌های شناختی‌اش ارزیابی معتدل‌تر و واقع‌بینانه‌تری داشته باشد. 

معرفت‌شناسی امروزه زمینه‌ای پردامنه و گسترش‌یافته است. شاهد بر این مدعا انبوه آثار ـ اعم از کتاب یا مقاله ـ دربارهٔ پرسش‌های گوناگون معرفت‌شناختی است که در دنیای معاصر پیوسته انتشار یافته و شمار آنها نیز رو به فزونی است.

هدف نگارنده از نوشتن کتاب آشنایی با معرفت شناسی، به‌هیچ روی بیان همهٔ مسئله‌ها و نظریه‌های معرفت‌شناختی نبوده و نیست. سعی‌ بیشتر بر این بوده که خواننده در جریان شکل‌گیری صورت‌مسئله‌های اصلی قرار گیرد. 

فصل‌های کتاب آشنایی با معرفت شناسی از این قرار است:

فصل صفر: معرفت‌شناسی چیست؟

فصل یک: تحلیل مفهوم معرفت

فصل دو: نظریه‌ها در باب مؤلفهٔ باور

فصل سه: نظریه‌ها در باب مؤلفهٔ صدق

فصل چهار: نظریه‌ها در باب مؤلفهٔ توجیه

فصل پنج: منابع معرفت

فصل شش؛ قلمرو معرفت

خواندن کتاب آشنایی با معرفت شناسی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

خوانندگانی که با داشتن پیش‌زمینهٔ متعارف فلسفی برآن‌اند تا در معرفت‌شناسی گام‌های نخست را بردارند، مخاطب این کتاب هستند. خواننده در این کتاب با ساده‌ترین و ابتدایی‌ترین مفاهیم و مسئله‌های معرفت‌شناختی آشنا می‌شود.

بخشی از کتاب آشنایی با معرفت شناسی

«معرفت‌شناسی شاخه‌ای از فلسفه است که موضوعش معرفت انسانی و هدفش «تعیین موارد واقعی معرفت» و «ترجیح باورها بر یکدیگر» است. اگر بتوان عبارت بالا را تعریف ابتدایی شمرد، این تعریف سه نکته در خود دارد: موضوع بررسی در معرفت‌شناسی، روش آن و هدف کلی از آن. با توضیح بیشتر این نکته‌ها، به تصوّری کلی از این شاخهٔ فلسفه می‌رسیم و خواهیم فهمید چه انتظاری از معرفت‌شناسی داشته باشیم. معرفت انسانی موضوع بررسی‌های نسبتاً متنوعی در رشته‌های گوناگون است. از همین روی، مهم است که روشن شود، معرفت‌شناسی چه جایگاهی دارد و چرا هیچ رشتهٔ دیگری نتوانسته جای آن را بگیرد. پیش از بیان مطالب اصلی لازم است به دو نکته توجه کنید:

یکم. بیشتر مطالب این فصل «دربارهٔ» معرفت‌شناسی است؛ یعنی قرار است روشن کنیم موضوع این شاخهٔ فلسفه چیست، به‌دنبال چه اهدافی است و بررسی‌هایش با کدام روش انجام می‌شود. به این مطالب در اصطلاح فیلسوفان، فرامعرفت‌شناسی گفته می‌شود که موضوعش بررسی خودِ معرفت‌شناسی است.

دوم. کتاب کنونی کتابی آموزشی و هدفش خودآموزی معرفت‌شناسی در سطح مقدماتی است. هدف این نوع نوشته‌ها آشنائی خواننده با مفاهیم پایه در آن رشته‌هاست. بنابراین انتظار حلّ‌وفصل کامل بحث‌ها را نداشته باشید. بحث‌های معرفت‌شناختی مانند دیگر مباحث فلسفی، هرچند گاهی «واضح» به نظر می‌رسد اما نظریه‌های فراوانی در خود دارد که ریشه در منازعات و مجادلات گسترده‌تری دارد. به همین دلیل در کتاب‌های آموزشی با مقداری آسان‌گیری عمدی بحث‌ها در سطح مقدماتی ارائه می‌گردد. مطالب فصل اول در سنجش با فصل‌های دیگر از این نظر متفاوت است که بسیاری از مفاهیم و اصطلاح‌ها بدون بررسی انتقادی و بیش‌تر بر اساس درک متعارف به‌کار می‌رود. برای نمونه اگر به مفهوم «صدق» یا «کذب» اشاره می‌شود، در این فصل با دقت‌ورزی‌های گسترده در این موضوع کاری نداریم.»