کتاب ادوارد سعید و نگارش تاریخ

کتاب ادوارد سعید و نگارش تاریخ؛ مجموعهٔ مواجهات پست‌مدرن نوشتهٔ شلی والیا و ترجمهٔ محمود مقدس است و مهرگان خرد آن را منتشر کرده است.

درباره کتاب ادوارد سعید و نگارش تاریخ

مجموعهٔ مواجهات پست‌مدرن ویراستهٔ ریچارد اپیگنِنزی متشکل از ۲۷ کتاب در حوزه‌های مختلفِ؛ روان‌کاوی، نشانه‌شناسی، معرفت‌شناسی، زیست‌بوم و... در سپهر پست‌مدرنیسم است که کتاب ادوارد سعید و نگارش تاریخ یکی از این کتاب‌هاست.

زندگی ادوارد سعید را شاید بتوان کهن‌الگوی زیست روشنفکری در جهان سوم دانست. آوارگی، بی‌وطنی، غربت و تبعیدی که او سال‌های سال تحمل کرد، تقریباً سرنوشت مشترک همهٔ روشنفکرانی بوده که یا هرگز در سرزمین خود درک نشده و یا در کشور بیگانه هیچگاه پذیرفته نشده‌اند. به واقع، این روشنفکران هرکجای جهان که بوده‌اند همچون یک تبعیدی با همهٔ پیامدهای متصور بر آن زیسته‌اند، کسانی که به زعم سعید، دیگر صداها و نواهای دوران کودکی‌شان را نمی‌شنوند، غذاهای سرزمین خود را نمی‌خورند و نمی‌توانند به دختران سرزمین خویش عاشق شوند. در واقع، انسان تبعیدی انسانی محروم از سنت‌های خویش است.

کتاب ادوارد سعید و نگارش تاریخ با قراردادن سعید در یک بافتار پست‌مدرن و تأکید بر تاثیرپذیری او از فوکو و گرامشی، می‌کوشد آرای او در خصوص هم‌دستی قدرت و دانش غربی را مورد توجه قرار دهد و شرحی راه‌گشا از توجه او به انگیزه‌های سیاسی پنهان در آثار هنری و ادبی غرب در نگارش تاریخی جعلی برای توجیه استعمار شرق ارائه کند. شلی والیا نگاه سعید به تاریخ‌نگاری غربی را که به زعم او، همواره آمیخته با مقتضیات سیاسی و ایدئولوژیک با هدف دستیابی به اغراض استعماری بوده مورد توجه قرار می‌دهد. به باور نویسندهٔ کتاب، رسالت فکری سعید در واقع شالوده‌شکنی «از قرائت‌های رسمی تاریخ و حقیقت با ایجاد آگاهی دربارهٔ تاریخ‌های پنهانی بود که مبتنی بر حقایق سرکوب شده بودند». با این حال، نویسنده از ذکر مشکل نظریهٔ سعید غافل نمی‌شود که هرگونه «تلاش برای بازنمایی فرهنگ‌های بومی تبدیل به شرق‌شناسی وارونه می‌گردد» و نتیجه این می‌شود که ضمن نفی غرب و دستاوردهای مثبت مادی و فکری آن، هرآنچه بومی است اصیل، باارزش و قابل‌احترام تصور می‌شود، اتفاقی که زمانی ذهنیت روشنفکری ایرانی را شکل داد و کار را به جایی رساند که زمانی برخی روشنفکران ایرانی حتی در تب کیفیات اقتدارگرایانهٔ نهادهای سنتی و پیشامدرن از جمله نظام سلسله‌مراتبی می‌سوختند و حسرتِ از دست رفتنشان را می‌خوردند.

خواندن کتاب ادوارد سعید و نگارش تاریخ را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به پژوهشگران رشتهٔ فلسفه و حوزهٔ مطالعات پسااستعماری پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب ادوارد سعید و نگارش تاریخ

«سفرهای فکری ادوارد سعید، منتقد ادبی برجسته و مدافع پرشور حقوق بشر، او را به گوشه و کنار عالم و زوایای بسیاری از رشته‌ها کشانده و به نحو چشمگیری به شکل‌گیری مباحثات معاصر پیرامون شرق‌شناسی، تحلیل گفتمان، سیاست دگراندیشانه و پسااستعمارگرایی یاری رسانده است. سعید با بررسی نهادها و نظامات نیرومند جهان، برخی مسائل محوری دربارهٔ امپریالیسم، توسعه‌نیافتگی و فرهنگ را نشان داده است. او که دنیا را خانهٔ خود می‌دانست، فرهنگ‌های متضاد و نقش روشنفکران در رهایی‌بخشی انسان‌پژوهی و اعتباردهی به اَشکال مختلف فرهنگی را به مدد بازتفسیر تاریخ مورد مطالعه قرار داد. بازاندیشی انتقادی سعید در تاریخ از اهمیت بسیاری برخوردار است زیرا زمانی این کار را انجام می‌دهد که واکنش‌های نیرومند و گوناگون به عصر بازسازی جهانی در حال شکل‌گیری است و نیروهای توطئه‌گر امپریالیستی به اثرگذاری بر فرهنگ و سیاست جهان مشغول‌اند.

ادوارد سعید در فلسطین به دنیا آمد، بعد از اشغال فلسطین در ۱۹۴۷ آوارهٔ مصر شد و سپس به آمریکا مهاجرت کرد و بخش اعظم زندگی خود را به‌عنوان یک تبعیدی در آنجا سپری کرد در حالی‌که عمیقاً احساس می‌کرد به یک فرهنگ مصادره‌شده تعلق دارد. سعید که در متن طوفان خشم نژادپرستانه در آمریکا، با آمریکایی‌های محافظه‌کار راست‌گرایی زندگی کرد که زمانی دفتر وی را به آتش کشیدند، یاد گرفت با مخالف دست‌وپنجه نرم کند و در فضای بی‌عدالتی غالب قلم بزند.»