کتاب کیمیای سعادت

کیمیای سعادت کتابی است درباره‌ی اصول دین اسلام از محمد غزالی که در آخرین سال‌های قرن پنجم به زبان فارسی نوشته شده‌ است. این کتاب از لحاظ فصاحت کلام و خالی بودن از تکلف کم نظیر است.

کیمیای سعادت نسخه‌ی فارسی خلاصه‌ای است از کتاب احیاء علوم الدین و حجم آن دو برابر کیمیای سعادت است.، که محمد غزالی آن را با همان نظم و ترتیب به زبان مادری خود نوشته ‌است.

درباره کتاب کیمیای سعادت

کیمیای سعادت یکی از شاهکارهای نثر فارسی در زمینه مفاهیم اخلاقی و عرفانی است که در دو جلد نوشته شده.

کتاب کیمیای سعادت در ایران و کتاب احیاءالعلوم هم در سراسر جهان اسلام مورد قبول خوانندگان بوده است. در هر دوی این کتاب‌ها تعالیم اخلاقی و اسلامی را با تکیه بر شناخت معرفت آدمی، ارائه می‌دهند.

حدود نهصد سال است که از عمر کتاب کیمیای سعادت می‌گذرد اما با این وجود ترکیبات و اصطلاحات زیبای این کتاب هنوز هم زنده و لطیف است. بسیاری از دانشوران، کتاب کیمیای سعادت را دایرة المعارف اسلامی و عرفانی می‌دانند. همچنین بسیاری از بزرگان معتقدند که شاید کمتر نویسنده‌ای بتوان پیدا کرد که سبک او تا این اندازه غنی باشد.

در کتاب کیمیای سعادت، امام محمد غزالی از نثر صوفیه استفاده کرده است. نثر صوفیه نثری است آهنگین که با عناصر تکرار، سجع و جناس جلوه‌های موسیقی را در نثر متبلور می‌کند. امام غزالی در نگارش کیمیای سعادت از این نثر برای ساخت جمله‌های موزون استفاده کرده است. این نوشتار به دلیل آرایش هجایی منظم بیش‌تر شبیه شعر شده است.

اصطلاحات و کلمات تمثیلی دلنشین ویژگی بارزی است که غزالی در نثر خود از آن استفاده می‌کند. این کلمات نه تنها امروزه هم قابل استفاده‌اند بلکه گروهی از ادیبان هنوز هم با گذشت سالیان، از این کلمات متون ادبی خود استفاده می‌کنند.

کیمیای سعادت در چهار عنوان خودشناسی، خداشناسی، دنیاشناسی و آخرت شناسی نوشته شده است. او متن این کتاب را مثل احیاءالعلوم در چهار رکن دسته بندی کرده است. دو رکن ظاهر و دو رکن باطن.

رکن ظاهر عبادات و معاملات را دربر می‌گیرد. عبادات شامل آموزه‌های اجابت فرمان خدا تعالی است و «معاملات» درباره‌ی تعلیم نگاه‌داشتن ادب در حرکات و سکنات و معیشت است.

چرا باید کتاب کیمیا سعادت را مطالعه کنیم؟

پس از گذشت نهصدسال کیمیای سعادت همچنان ، توانسته جایگاه ممتاز خود را در ادبیات فارسی و عرفانی، حفظ کند. مهمترین علت این امر، ریزبینی و نکته سنجی غزالی در بیان مسائل روزمره است. بسیاری از مسائلی در کیمیای سعادت مطرح شده است، هنوز هم با گذشت ۹ قرن، کاربردی و جالب توجه است. راز ماندگاری این کتاب نفیس و ارزشمند، همین است.غزالی در این کتاب، نکات ریز و درشتی که اسلام برای زندگی به مسلمانان می‌آموزد را بیان کرده است. بسیاری از دانشمندان علم فلسفه، کیمیای سعادت را دایره‌المعارف اسلامی نامیده‌اند. از مهمترین ویژگی‌های کیمیای سعادت آموزه‌های اسلامی همراه با ادبیات نغز و جملات روان، هستند.

خواندن این کتاب را به چه کسی پیشنهاد می کنیم؟

خواندن این کتاب را به همه‌ی علاقه‌مندان به ادبیات کلاسیک که در معنا کردن عبارات و کلمات کمی مشکل دارند و همچنین کسانی که به یادگیری آموزه‌های دینی و اخلاقی علاقه دارند پیشنهاد می‌کنیم.

درباره امام محمد غزالی

محمد غزالی در سال ۴۵۰ هجری قمری در توس از توابع خراسان به‌دنیا آمد. پدرش او از رشتن پشم، زندگی خود را می‌گذراند. در دوران کودکی در زادگاهش تحصیلات خود را فرا گرفت. پدر محمد غزالی اهل تقوی بود و معمولا در مجالس بزرگان شرکت می‌کرد. محمد غزالی خردسال بودند که پدرش از دنیا رفت. طبق وصیت پدر، او و برادرش را به یکی از دوستانش که ابوحامد احمد بن محمد الراذکانی نام داشت، سپردند. محمد و برادرش احمد به یکی از مدارس طلاب در نیشابور رفتند و در آنجا به تحصیل ادامه دادند. ابوحامد محمد غزالی بی‌اندازه باهوش بود. علوم دینی را نزد احمد الراذکانی فراگرفت و بعد از مدتی در یکی از مدارس طوس به تحصیل پرداخت. بعد از آن به جرجان نزد ابونصر اسماعیل رفت. بعد از مدتی دوباره به زادگاه خود، طوس برگشت و مدت سه سال در طوس به مطالعه و تکرار دروس پرداخت. بر اثر مطالعه و زحمات فراوان، در زمان کمی جزء بزرگان محسوب شد. از نیشابور به نزد خواجه نظام‌الملک وزیر سلجوقی رفت و مورد احترام واقع شد.

محمد غزالی در روز دوشنبه ۳ دی ۴۹۰ شمسی، و در سن ۵۵ سالگی در شهر توس درگذشت و در طابران توس به‌خاک سپرده شد. قبر او در سال ۱۳۷۴ شمسی در پی کاوش باستان‌شناسی در حدود ۸۰۰ متری مدفن فردوسی در بیرون حصار قدیمی پیدا شد.

درباره زندگی و آثار امام محمد غزالی بیشتر بخوانید.

فهرست کتاب کیمیای سعادت

1) کتاب علم

۲) کتاب قواعد عقاید

۳) کتاب اسرار طهارت

4) اسرار نماز

۵) اسرار زکات

۶) اسرار روزه

۷) اسرار حج

۸) آداب تلاوت قرآن

۹) ذکرها و دعاها

۱۰) ترتیب اوراد و زمان‌های هر یک.

بخشی از کتاب کیمیا سعادت

· بدان که میزبانی کردن دوستی را بر طعام، از بسیاری صدقه فاضل تر است، که در خبر است که بر سه چیز حساب نکنند بر بنده: آنچه به سحور خورد و آنچه بدان افطار کند و آنچه با دوستان خورد. امیرالمومنین علی - کرم الله وجهه- می گوید که «یک صاغ طعام پیش برادران نهم، دوست تر دارم از آنکه بنده ای آزاد کنم.

· بدان که توبه بازگشتن به خدای تعالی است. اول قدم مریدان است و بدایتِ راه سالکان است. و هیچ آدمی را از این چاره نیست؛ که پاک بودن از گناه، از اول تا به آخر، کار فرشتگان است.

· تو را آفریدگاری است که آفریدگار همه‌ی عالم و هرچه در عالم اوست: و یکی است: که وی را شریک و انباز نیست. و یگانه است: که وی را همتا نیست. و همیشه بوده است: که هستی او را ابتدا نیست. و همیشه باشد: که وجود وی را آخر نیست. و هستی وی در ازل و ابد واجب است: که نیستی را به وی راه نیست. هستی وی به ذات خود است: که وی را به هیچ چیز نیاز نیست، و هیچ چیز از وی بی نیاز نیست.