کتاب قرارداد فرانچایز در پرتو حقوق مالکیت فکری

کتاب قرارداد فرانچایز در پرتو حقوق مالکیت فکری نوشتهٔ میثم عسگری است و انتشارات چاپ و نشر بازرگانی آن را منتشر کرده است.

درباره کتاب قرارداد فرانچایز در پرتو حقوق مالکیت فکری

امروزه در عرصهٔ تجارت بین‌الملل، شاهد پیشرفت‌های بسیاری از لحاظ کمی و کیفی در قبال انواع قراردادهای بین‌المللی هستیم که با توجه به پیچیدگی آن، در صورت داشتن تخصص لازم در چگونگی استفاده از آن‌ها، منافع اقتصادی قابل توجهی را در پی خواهد داشت.

قرارداد فرانچایز، قراردادی است که گیرنده در ازای پرداخت حق‌الزحمه و درصدی از درآمد ناخالص به فرانچایزدهنده، حق استفاده از علامت تجاری، نام و تبلیغات فرانچایزدهنده را برای مدت محدود و برای ارائهٔ کالا یا خدمات و توزیع محصولات مربوطه خواهد داشت. حقوق مالکیت فکری در قرارداد فرانچایز، نقش اساسی دارد. به عبارت دیگر، هستهٔ قرارداد فرانچایز از انتقال حقوق مالکیت فکری و دانش فنی صاحب‌امتیاز به فرانچایزگیرنده به همراه روش انجام تجارت موضوع قرارداد تشکیل شده‌ است.

آنچه مورد نظر طرفین در قراردادهای فرانچایز است، این است که امتیازدهنده، شرایط مادی و حقوقی را برای بهره‌برداری گیرندهٔ امتیاز از سیستم فرانچایز فراهم کند و تعهد خویش را بر اساس قرارداد که مهیاکردن شرایط بهره‌برداری از علائم تجاری معرف کالا یا خدمات و سایر حقوق مالکیت فکری است، انجام دهد. در این وضعیت است که فرانچایزگیرنده، حق انتفاع از سیستم فرانچایز را به دست می‌آورد.

تعهدات این قرارداد به دلیل ماهیت منحصربه‌فرد و تجارتی بودن آن، کمی پیچیده و حساس به نظر می‌رسد؛ زیرا با رعایت‌نکردن مفاد قرارداد باعث ایجاد خسارت به سیستم کسب‌وکار و کاهش سود و تنزل برند تجاری می‌شود و به دلیل وجود عنصر دانش فنی و توسعه آن و امکان انحصاری‌بودن، قراردادهای فرانچایز به صورت مستمر است که حتی پس از انقضای مدت قرارداد، طرفین ملزم به رعایت برخی از مفاد قرارداد هستند.

همچنین در این نوع از قرارداد، فرانچایزگیرنده ضمن وابستگی آشکار به طرف دیگر قرارداد (فرانچایزدهنده) از سیستم و روش او بهره‌برداری تجاری می‌کند. از این رو، استفاده فرانچایزگیرنده از حقوق انحصاری متعلق به فرانچایزدهنده صرف نظر از الزام او به پرداخت حق امتیاز، الزاماتی دیگر از قبیل مخفی نگاه‌داشتن اسرار تجاری، عدم رقابت، رعایت حسن نیت، حفظ اعتبار تجاری فرانچایز در تمامی زمان‌ها، فراهم‌کردن اسباب بهره‌برداری از سیستم فرانچایز را بر او تحمیل می‌کند که شامل تعهدات ابتدایی و مستمر است. 

ارتباط قرارداد فرانچایز به قوانین و مقررات مختلف و طبیعت ویژه برخی از شروط قراردادی ناظر بر تعهدات فرانچایزگیرنده به گونه‌ای است که در پاره‌ای از موارد، شروط ناظر بر تعهدات فرانچایزگیرنده با قوانین ملی حاکم در کشور میزبان فرانچایز همخوانی ندارد. در این راستا، آگاهی در مورد چگونگی شرایط و مفاد قرارداد و نیز مصادیق حقوق مالکیت فکری در قراردادهای فرانچایز مطرح است و اینکه ابعاد حقوقی این قراردادها از منظر تعهدات طرفین درخصوص حقوق مالکیت فکری چیست، از اهمیت بالایی برخوردار است.

 کتاب قرارداد فرانچایز در پرتو حقوق مالکیت فکری درصدد آن است که چالش‌هایی که در خصوص حقوق مالکیت فکری، از جمله تبعات ثبت و عدم ثبت مالکیت‌های فکری مطرح می‌شود و اینکه فرانچایزدهنده و فرانچایزگیرنده در این خصوص چه تعهداتی دارند، بپردازد.

خواندن کتاب قرارداد فرانچایز در پرتو حقوق مالکیت فکری را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به کسانی که در زمینهٔ قرارداد فرانچایز فعالیت می‌کنند پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب قرارداد فرانچایز در پرتو حقوق مالکیت فکری

«قرارداد فرانچایز

برای شناخت قرارداد فرانچایز، ابتدا تاریخچه آن را مرور می‌کنیم و سپس به تعاریفی که درخصوص این نوع قرارداد بیان شده‌است، می‌پردازیم و درنهایت، نهادها و سازمان‌های حقوقی و بین‌المللی را که در تدوین قوانین مربوط به قراردادهای فرانچایز نقش بسزایی داشته‌اند را بررسی می‌کنیم.

تاریخچه قرارداد فرانچایز

قراردادهای فرانچایز از زمان ظهور تاکنون دچار تغییرات فراوانی شده‌اند و مانند همه قراردادها برای رسیدن به تکامل، جامعه‌پذیری و همگام‌سازی با نیازهای جامعه، راه طولانی را طی کرده تا به شکل امروزی درآمده‌اند که به دلیل وجود عناصری از قبیل تعدد و تنوع روابط موجود در قرارداد، این نوع قرارداد، مبدل به یک قرارداد پیچیده و مفصل شده‌است که در سراسر دنیا مورد استفاده قرار می‌گیرد.

پیدایش فرانچایز

شاید عجیب به نظر برسد، قرون وسطی،‌ زمانی است که مدل کسب‌وکار فرانچایز شروع به ظاهرشدن کرد. قرون وسطی، زمان شگفت‌انگیزی بود. انواع قحطی و بیماری در آن زمان شیوع پیدا کرد؛ به‌ویژه در اروپا، قاره‌ای که یک‌سوم (یا بیشتر) جمعیت خود را به دلیل طاعون از دست داد. همچنین قیام‌های خشونت‌آمیز اغلب توسط افراد طبقه کارگر انجام می‌شد که احساس می‌کردند دستمزد منصفانه‌ای دریافت نمی‌کنند. از این رو، دولت‌های محلی، کلیساها و دادگاه‌ها، امتیازاتی از قبیل آزادی رفت‌وآمد به بازار، تصدی بازارهای مخصوص و... را به طبقات اجتماعی پایین می‌دادند و مبلغ مشخصی را تحت عنوان حق امتیاز از آن‌ها دریافت می‌کردند و از این طریق، می‌توانستند هزینه‌های محافظت از حکومت خود را در برابر دیگر دولت‌ها تأمین کنند و این روش نوعی بسیار ساده از قرارداد فرانچایز بوده است.

تکامل فرانچایز

در مورد مکان و چگونگی ظهور قرارداد فرانچایز که شکل امروزی داشته باشد، اختلاف‌نظر وجود دارد؛ اما اکثر محققان بر این باورند که در قرن ۱۹ میلادی ایساک سینجر که شرکت ماشین سینجر سویینگ را به بهره‌برداری رسانده بود، از شیوه قرارداد فرانچایز استفاده کرده‌است.

شرکت سینجر، چرخ خیاطی جدید و پیشرفت‌های را تولید کرد و بر این باور بود که می‌تواند تولید، پخش و فروش خود را افزایش دهد؛ اما به دلیل نداشتن سرمایه کافی و آشنانبودن متقاضیان با نحوه استفاده از دستگاه، تصمیم گرفت از طریق دریافت حق فرانچایز از نمایندگان انحصاری که کار عرضه کالا و آموزش را به مشتریان بر عهده داشتند، در مناطق جغرافیایی خاص استفاده کند و مشکل ایجادشده را حل کند و در این روش، فروشندگان سینجر موظف شدند ابتدا هزینه‌ای در قبال اعطای حقوق انحصاری منطقه‌ای به شرکت بپردازند و سپس مبلغی معین نیز درقبال فروش نهایی بپردازند که درنهایت، منجر به افزایش میزان فروش شرکت سینجر شد. به نظر می‌رسد قراردادهای این شرکت با امتیازگیرندگانش جزء قراردادهای تکامل‌یافته فرانچایز باشد که در ایالات متحده آمریکا منعقد شده است.

در اواخر قرن ۱۹ میلادی، اقتصاد صنعتی در دنیا به‌خصوص در آمریکا پیشرفت قابل ملاحظه‌ای داشت و علائم تجاری و برندهای معروف به‌عنوان نمادی که معرف کیفیت بود، در جامعه نهادینه شدند. و این سیر نزولی در قرن بیستم نیز ادامه داشت؛ به طوری که هنری فورد برای فروش یک نوع از خودروهایی که توسط کارخانه‌اش تولید شده بود، از قرارداد فرانچایز استفاده کرد و در آن دوران، برندهایی از قبیل مرغ سوخاری کنتاکی، هارلن ساندرز و مک‌دونالد با استفاده از قرارداد فرانچایز به سود سرشاری رسیدند و تبدیل به یک برند جهانی شدند. در سال ۱۹۵۰ میلادی، کمتر از ۱۰۰ شرکت از طریق قرارداد فرانچایز برای فروش محصولات خود اقدام کردند.

اکثر نویسندگان معتقدند که مفهوم قراردادهای فرانچایز در ایالت‌متحده آمریکا شکل گرفته‌است و در دهه‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ با پیشرفت چشم‌گیری روبه‌رو شد و قانون سرمایه‌گذاری فرانچایز کالیفرنیا (CFIL) به تصویب رسید. در آن دوران، ایالت آمریکا و کالیفرنیا، جزء اولین ایالاتی بودند که فروش از طریق قرارداد فرانچایز را قانونمند کردند. همچنین در سال ۱۹۷۱، فرانچایز در آمریکا، که مهد این نوع قرارداد بود، به گونه‌ای پیشرفت کرد که درآمد حاصل از این نوع قرارداد به ۱۴ میلیارد دلار رسید. از این رو، دیگر کشورها از جمله فرانسه و مکزیک برای استفاده از این نوع قرارداد به قانون‌نویسی در مورد قرارداد فرانچایز رو آوردند.»