کتاب رساله غنا

کتاب الکترونیکی «رساله غنا» نوشتهٔ حمیدرضا ارباب سلیمانی در انتشارات حکمت و عرفان چاپ شده است. هدف از انجام این تحقیق، بررسی دقیق موضوع «غنا» از دیدگاه فقیه بزرگوار و محقق کم‌نظیر، شیخ مرتضی انصاری (ره) است. نویسنده دربارهٔ کتاب می‌گوید: بعد از تبیین دقیق احکام و حدود موضوع غنای حرام از نگاه آن مرحوم، به بررسی کلمات دیگر فقها و بزرگانی همچون مرحوم ایروانی، مرحوم خوئی، مرحوم امام خمینی (ره) که در این زمینه مطالبی دارند می‌پردازیم تا ضمن بیان زوایای این موضوع، به‌این رهنمود «مقام معظم رهبری» (دام ظله العالی) نیز جامه عمل بپوشانیم:

«باید تحلیل نظریات شیخ؛ انشاءالله جزو برنامه قرار گیرد و این‌کار باب شود که در حوزه‌ها درباره آن رساله بنویسند و با نظریات علمای قبل و بعد از شیخ؛ مقایسه کنند تا روشن شود شیخ چه چیز جدیدی را در این‌جا وارد کرده است».

درباره کتاب رساله غنا

شاید در گذشته بررسی مسأله «غنا و موسیقی» اهمیت چندانی نداشت چون تا زمانی که رادیو و تلویزیون و سایر وسایل صوتی اختراع نشده بود تبیین دقیق احکام و حدود موضوع غنای حرام خیلی نیازش احساس نمی‌شد گرچه بزرگان و فقهای شیعه از ابعاد مختلف این مسأله، خود آگاه بودند. و آن‌گاه که این وسایل اختراع شد و مورد استفاده همگان قرار گرفت از آن‌جا که قبل از انقلاب اسلامی، رادیو و تلویزیون به‌دست نااهلان و نامحرمان اداره می‌شد مردم متدین و متعهد کشور ما به‌پیروی از برزگان و رهبران دینی از این دو رسانه دوری می‌جستند تا به‌گناه آلوده نشوند.

اما امروزه که شرایط کاملاً تغییر کرده و این دو دستگاه ارتباط جمعی با نظارت «ولایت فقیه» نقش بسیار جدی و حساسی در نظام جمهوری اسلامی به‌خود گرفته و غنا و موسیقی در برخی از زمینه‌ها می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد، کندوکاوی همه جانبه در مسأله «غنا» مورد انتظار است خصوصاً با توجه به پرسش‌هایی که برخی از متدینین ما در این زمینه دارند.

کتاب رساله غنا را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب به افرادی که مایل هستند دربارهٔ غنا اطلاعات بیشتری کسب کنند و حدود آن را بهتر تشخیص دهند پیشنهاد می‌شود.

بخشی از کتاب رساله غنا

مسأله اول: حکم غنا

مرحوم شیخ انصاری؛ در کتاب گران‌قدرش «مکاسب» بحث مشروحی را پیرامون مسأله غنا مطرح نموده است.

آن مرحوم در سیزدهمین مسأله از نوع رابع ـ مواردی که اکتساب به آن‌ها حرام است ـ چنین می‌فرماید:

«لا خلاف فی حرمته فی الجملة»؛

در حرمت غنا اجمالاً اختلافی نیست.

قید «فی‌الجمله» در کلام شیخ برای این است که در بعضی افراد و مصادیق غنا اختلاف نظر وجود دارد. مثلاً بعضی از فقها غنا در عروسی (به‌شرط این‌که با کلام باطل همراه نگردد)، غنا در مراثی و حدی را برای راندن شتر جایز دانسته‌اند.

مرحوم ایروانی؛ در حاشیه‌ای که بر مکاسب نوشته است در ذیل عبارت فوق چنین می‌نویسد:

«(لا خلاف فی حرمته فی الجملة) سیجی منه نقل الخلاف عن الفیض الکاشانی و صاحب الکفایهٔ و انکارهما لحرمهٔ الغناء راسا و ان کان فی صدق النسبهٔ نظر و سنبینه. و الحق انه لاینبغی التأمل فی حرمهٔ الغناء فان الادله متطابقه علی حرمتها و انما الاشکال فی موضوع الغناء…».

«به‌زودی مرحوم شیخ از فیض کاشانی و صاحب کفایه نقل خلاف می‌کند و می‌گوید که آنان رأساً حرمت غنا را منکر هستند، گرچه در صحت این نسبت نظر است و ما به‌زودی دربارهٔ آن سخن می‌گوییم. و حق در مسأله این است که تأمل در حرمت غنا سزاوار نیست. چون ادله در دلالت بر حرمت آن متحدند و همانا اشکال در موضوع غنا است…».

مرحوم خوئی؛ در حاشیه بر عبارت شیخ؛ چنین آورده است:

«اقول لاخلاف فی حرمهٔ الغناء فی الجمله بین الشیعه، و اما العامهٔ فقد التزموا بحرمته لجهات خارجیه و الا فهو نفسه امر مباح عندهم».

می گویم اجمالاً در حرمت غنا اختلافی بین فقها شیعه وجود ندارد. اما علمای اهل سنت حرمت غنا را ناشی از جهات خارجی آن می‌دانند وگرنه غنا فی‌حد نفسه در نظر آنان امر مباحی است».