کتاب جریان شناسی روشنفکری در ایران

کتاب جریان‌ شناسی روشنفکری در ایران، نوشتهٔ مصطفی اسکندری و منتشرشده توسط انتشارات حکمت و عرفان، به بررسی ریشه‌ها، تحولات و ویژگی‌های جریان روشنفکری در ایران پرداخته است. این اثر با رویکردی تحلیلی، مفاهیم، مبانی و پروژه‌های روشنفکری را در بستر تاریخی و اجتماعی ایران واکاوی کرده و به پرسش‌هایی درباره‌ی نسبت روشنفکری با دین، غرب‌گرایی و تأثیرات آن بر جامعه‌ی ایرانی پاسخ داده است. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب جریان شناسی روشنفکری در ایران

کتاب جریان‌‌شناسی روشنفکری در ایران به بررسی جریان روشنفکری در ایران پرداخته است. مصطفی اسکندری تلاش کرده است باتکیه‌بر منابع مختلف و تحلیل‌های تاریخی، مفهوم روشنفکری را در بستر ایران تعریف کند و تفاوت‌های آن را با معنای غربی‌اش نشان دهد. کتاب در سه فصل تنظیم شده و ابتدا به مفهوم و تاریخچه‌ی روشنفکری، سپس به بنیادها و ویژگی‌های این جریان و در نهایت به پروژه‌ها و اقدامات روشنفکران ایرانی پرداخته است.

نویسنده با اشاره به ابهام‌های موجود در تعریف روشنفکری کوشیده است تصویری از سیر تاریخی و فکری این جریان ارائه دهد و به پرسش‌هایی درباره‌ی ماهیت، خاستگاه و تأثیرات روشنفکری در ایران پاسخ دهد. در بخش‌هایی از کتاب، به تفاوت روشنفکری در غرب و جهان سوم، به‌ویژه ایران و به نقش روشنفکران در دوره‌های مختلف تاریخی پرداخته شده است.

خلاصه کتاب جریان شناسی روشنفکری در ایران

کتاب جریان‌‌شناسی روشنفکری در ایران با طرح این پرسش آغاز شده است که روشنفکری چیست و چگونه وارد فرهنگ و جامعه‌ی ایرانی شده است. نویسنده ابتدا به ابهام‌های مفهومی پیرامون واژه‌ی روشنفکری پرداخته و نشان داده است که این اصطلاح در ایران، برخلاف غرب، همواره با ابهام و برداشت‌های متضاد همراه بوده است. در ادامه، سیر تاریخی ورود روشنفکری به ایران از دوره‌ی قاجار بررسی شده و نسل‌های مختلف روشنفکران ایرانی معرفی شده‌اند. 

کتاب به بنیادهای فکری روشنفکری مانند اومانیسم، خردباوری، علم‌گرایی و مادی‌گرایی اشاره کرده و ویژگی‌های عام و خاص روشنفکران را در ایران و جهان سوم برشمرده است. نویسنده به عملکرد روشنفکران ایرانی مانند نقد دین، سکولاریزه‌کردن علوم انسانی، تغییر سبک زندگی و نقش‌آفرینی در تحولات سیاسی و اجتماعی پرداخته است. در بخش‌هایی از کتاب، تفاوت روشنفکری دینی و سکولار و دیدگاه‌های مختلف درباره‌ی امکان جمع این دو مورد بحث قرار گرفته است. اثر حاضر با تحلیل انتقادی، نقش روشنفکران در تحولات ایران و نسبت آن‌ها با قدرت، جامعه و دین را واکاوی کرده است.

چرا باید کتاب جریان شناسی روشنفکری در ایران را خواند؟

این کتاب با رویکردی تحلیلی به یکی از مهم‌ترین و بحث‌برانگیزترین جریان‌های فکری ایران پرداخته و با بررسی تاریخی و مفهومی، ابهام‌های موجود درباره‌ی روشنفکری را روشن کرده است. مطالعه‌ی این اثر به مخاطب کمک می‌کند تا با ریشه‌ها، تحولات و تأثیرات روشنفکران در ایران آشنا شود و نسبت آن را با دین، سیاست و جامعه بهتر درک کند؛ همچنین کتاب با ارائه نمونه‌ها و تحلیل‌های تاریخی، امکان مقایسه‌ی میان روشنفکری ایرانی و غربی را فراهم می‌آورد.

خواندن کتاب جریان شناسی روشنفکری در ایران را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب برای علاقه‌مندان تاریخ معاصر ایران، پژوهشگران حوزه‌ی علوم اجتماعی و سیاسی، دانشجویان رشته‌های تاریخ، جامعه‌شناسی و مطالعات فرهنگی و کسانی که به‌دنبال درک نسبت دین و روشنفکری یا تأثیر جریان‌های فکری بر تحولات اجتماعی ایران هستند، مناسب است.

بخشی از کتاب جریان شناسی روشنفکری در ایران

«بیش از یک قرن است که تحت تأثیر تفکر غربی، تفکری به نام "روشنفکری" در کشور ما بروز و ظهور کرده و تبدیل به یک "جریان" شده است. این جریان تأثیرات زیادی در تحولات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی کشور ایران داشته و دارد. سالیان سال است که مردم از کسان مختلفی به نام روشنفکر یاد می‌کنند. کسانی که برخی از آنان در زمره خائنان به دین، فرهنگ، اخلاق و سیاست ملک و ملت ایران جای می‌گیرند و جایگاه برخی دیگر در دسته خادمان، متعهدان و مصلحان اجتماعی است. اطلاق اصطلاح روشنفکر بر دو دسته از انسان‌هایی که در نقطه مقابل یک‌دیگر قرار دارند، ریشه در ابهام این اصطلاح و روشن نبودن ماهیت این تفکر در جامعه ایران دارد. اصطلاح روشنفکری و به تبع آن، تفکر روشنفکری در مولد اصلی خویش یعنی اروپا ابهام چندانی نداشت و تقریباً مشخص بود که حاملان این تفکر چه مرام و مقصدی را دنبال می‌کنند. اما در کشور ایران این‌گونه نیست بلکه هاله‌ای از ابهام این اصطلاح و این تفکر را فرا گرفته بود و هنوز هم فرا گرفته است.»