کتاب جریان شناسی روشنفکری در ایران

معرفی کتاب جریان شناسی روشنفکری در ایران

کتاب الکترونیکی «جریان‌شناسی روشنفکری در ایران» (به سفارش موسسه جریان‌شناسی انقلاب) نوشتهٔ مصطفی اسکندری و منتشرشده توسط انتشارات حکمت و عرفان، به بررسی ریشه‌ها، تحولات و ویژگی‌های جریان روشنفکری در ایران می‌پردازد. این اثر با نگاهی تحلیلی، مفاهیم، مبانی و پروژه‌های روشنفکری را در بستر تاریخی و اجتماعی ایران واکاوی می‌کند و به پرسش‌هایی درباره نسبت روشنفکری با دین، غرب‌گرایی و تأثیرات آن بر جامعه ایرانی پاسخ می‌دهد. نسخه الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب جریان شناسی روشنفکری در ایران

این کتاب به بررسی جریان روشنفکری در ایران از آغاز شکل‌گیری آن تا دوره معاصر می‌پردازد. نویسنده تلاش کرده است با تکیه بر منابع مختلف و تحلیل‌های تاریخی، مفهوم روشنفکری را در بستر ایران تعریف کند و تفاوت‌های آن را با معنای غربی‌اش نشان دهد. کتاب در سه فصل تنظیم شده و ابتدا به مفهوم و تاریخچه روشنفکری، سپس به بنیادها و ویژگی‌های این جریان و در نهایت به پروژه‌ها و اقدامات روشنفکران ایرانی می‌پردازد. اثر حاضر در دوره‌ای نوشته شده که بحث‌های مربوط به نسبت دین و روشنفکری، غرب‌گرایی و نقش روشنفکران در تحولات سیاسی و اجتماعی ایران همچنان محل مناقشه است. نویسنده با اشاره به ابهام‌های موجود در تعریف روشنفکری، تلاش می‌کند تصویری از سیر تاریخی و فکری این جریان ارائه دهد و به پرسش‌هایی درباره ماهیت، خاستگاه و تأثیرات روشنفکری در ایران پاسخ دهد. در بخش‌هایی از کتاب، به تفاوت روشنفکری در غرب و جهان سوم، به‌ویژه ایران، و همچنین به نقش روشنفکران در دوره‌های مختلف تاریخی پرداخته شده است.

خلاصه کتاب جریان شناسی روشنفکری در ایران

کتاب «جریان‌شناسی روشنفکری در ایران» با طرح این پرسش آغاز می‌شود که روشنفکری چیست و چگونه وارد فرهنگ و جامعه ایرانی شده است. نویسنده ابتدا به ابهام‌های مفهومی پیرامون واژه روشنفکری می‌پردازد و نشان می‌دهد که این اصطلاح در ایران، برخلاف غرب، همواره با ابهام و برداشت‌های متضاد همراه بوده است. در ادامه، سیر تاریخی ورود روشنفکری به ایران از دوره قاجار تا دوران معاصر بررسی می‌شود و نسل‌های مختلف روشنفکران ایرانی معرفی می‌شوند. کتاب به بنیادهای فکری روشنفکری مانند اومانیسم، خردباوری، علم‌گرایی و مادی‌گرایی اشاره می‌کند و ویژگی‌های عام و خاص روشنفکران را در ایران و جهان سوم برمی‌شمارد. نویسنده همچنین به پروژه‌های روشنفکران ایرانی مانند نقد دین، سکولاریزه‌کردن علوم انسانی، تغییر سبک زندگی و نقش‌آفرینی در تحولات سیاسی و اجتماعی می‌پردازد. در بخش‌هایی از کتاب، تفاوت روشنفکری دینی و سکولار و دیدگاه‌های مختلف درباره امکان جمع این دو مورد بحث قرار می‌گیرد. اثر حاضر با تحلیل انتقادی، نقش روشنفکران در تحولات معاصر ایران و نسبت آن‌ها با قدرت، جامعه و دین را واکاوی می‌کند.

چرا باید کتاب جریان شناسی روشنفکری در ایران را خواند؟

این کتاب با رویکردی تحلیلی به یکی از مهم‌ترین و بحث‌برانگیزترین جریان‌های فکری معاصر ایران می‌پردازد و تلاش می‌کند با بررسی تاریخی و مفهومی، ابهام‌های موجود درباره روشنفکری را روشن کند. مطالعه این اثر به مخاطب کمک می‌کند تا با ریشه‌ها، تحولات و پروژه‌های روشنفکری در ایران آشنا شود و نسبت آن را با دین، سیاست و جامعه بهتر درک کند. همچنین، کتاب با ارائه نمونه‌ها و تحلیل‌های تاریخی، امکان مقایسه میان روشنفکری ایرانی و غربی را فراهم می‌آورد.

خواندن کتاب جریان شناسی روشنفکری در ایران را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب برای علاقه‌مندان به تاریخ معاصر ایران، پژوهشگران حوزه علوم اجتماعی و سیاسی، دانشجویان رشته‌های تاریخ، جامعه‌شناسی و مطالعات فرهنگی و همچنین کسانی که دغدغه فهم نسبت دین و روشنفکری یا تأثیر جریان‌های فکری بر تحولات اجتماعی ایران را دارند، مناسب است.

فهرست کتاب جریان شناسی روشنفکری در ایران

- فصل اول: روشنفکری؛ مفهوم، ماهیت و تاریخچهدر این فصل، نویسنده به تعریف روشنفکری، ریشه‌های واژه و تفاوت معنایی آن در ایران و غرب می‌پردازد و سیر تاریخی ورود روشنفکری به ایران را از دوره قاجار تا معاصر بررسی می‌کند.- فصل دوم: بنیادها و خصوصیات روشنفکریاین فصل به مبانی فکری روشنفکری مانند اومانیسم، خردباوری، علم‌گرایی و مادی‌گرایی می‌پردازد و ویژگی‌های عام و خاص روشنفکران در ایران و جهان سوم را تحلیل می‌کند.- فصل سوم: پروژه‌های روشنفکراندر این بخش، مهم‌ترین پروژه‌ها و اقدامات روشنفکران ایرانی مانند نقد دین، سکولاریزه‌کردن علوم انسانی، تغییر سبک زندگی، روحانیت‌ستیزی و نقش‌آفرینی در تحولات سیاسی و اجتماعی بررسی می‌شود. همچنین به وضعیت روشنفکری در ایران امروز اشاره شده است.

بخشی از کتاب جریان شناسی روشنفکری در ایران

«بیش از یک قرن است که تحت تأثیر تفکر غربی، تفکری به نام "روشنفکری" در کشور ما بروز و ظهور کرده و تبدیل به یک "جریان" شده است. این جریان تأثیرات زیادی در تحولات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی کشور ایران داشته و دارد. سالیان سال است که مردم از کسان مختلفی به نام روشنفکر یاد می‌کنند. کسانی که برخی از آنان در زمره خائنان به دین، فرهنگ، اخلاق و سیاست ملک و ملت ایران جای می‌گیرند و جایگاه برخی دیگر در دسته خادمان، متعهدان و مصلحان اجتماعی است. اطلاق اصطلاح روشنفکر بر دو دسته از انسان‌هایی که در نقطه مقابل یک‌دیگر قرار دارند، ریشه در ابهام این اصطلاح و روشن نبودن ماهیت این تفکر در جامعهٔ ایران دارد. اصطلاح روشنفکری و به تبع آن، تفکر روشنفکری در مولد اصلی خویش یعنی اروپا ابهام چندانی نداشت و تقریباً مشخص بود که حاملان این تفکر چه مرام و مقصدی را دنبال می‌کنند. اما در کشور ایران این‌گونه نیست بلکه هاله‌ای از ابهام این اصطلاح و این تفکر را فرا گرفته بود و هنوز هم فرا گرفته است. و لذا هر کسی خود را به استفاده از این اصطلاح و اطلاق آن بر هر خائن و یا خادمی مجاز می‌داند. پیامد این ابهام یکی ناشناخته ماندن ماهیت این تفکر و دیگری روشن نبودن مرز میان روشنفکران با مصلحان عالم و آگاه، و سوم عدم تحلیل و فهم درست از تحولات سیاسی و اجتماعی صد ساله تاریخ ایران است.»