کتاب کالبد شکافی رمان فارسی

کتاب کالبد شکافی رمان فارسی نوشته عبدالعی دستغیب است. کتاب کالبد شکافی رمان فارسی نگاهی دقیق به رمان است به عنوان یکی از انواع ادبی که در دنیای معاصر طرفداران بسیاری دارد.

درباره کتاب کالبد شکافی رمان فارسی

رمان و رمان‌نویسی بیش از صد سال است بخشی از مهم‌ترین انواع ادبی است. نشر هر رمان جدید در محافل ادبی و گاه مراکز سیاسی بازتاب‌های متفاوتی به دنبال دارد. برخی رمان‌ها حتی در تفکر اجتماعی محافل شهرنشین و گروه کتابخوان و اندیشه‌ورز تغییراتی ایجاد کرده است.

رمان فارسی تا کنون بیشتر از جنبهٔ ادبی مورد توجه و سنجش بوده است و از این رو کمتر منتقدی را می‌شناسیم که موضوع را از دریچهٔ جامعه‌شناختی نقد کرده باشد؛ حال آنکه رمان زاییدهٔ ضرورت‌های اجتماعی است. رمان در غرب ریشه در معضلات و ساختارهای اجتماعی آن جوامع داشته است. اگر به آثاری چون باباگوریو، جنگ و صلح، بینوایان، و... دقیق شویم، درمی‌یابیم خلق این آثار معلول ضرورت زمانه بوده؛ ضرورت‌هایی که ریشه در معضلات اجتماعی روزگار خلق این‌گونه آثار داشته است. می‌توان گفت رُمان شرح معضلاتی است که جامعه به ناخودآگاه نویسنده دیکته می‌کند. 

رمان، با مشخصات و مفهومی که در ادبیات جهانی دارد،  فقط در کشورهایی چون ایران، ترکیه، مصر، و تعدادی از ممالک امریکای جنوبی مورد توجه است و جایگاه خود را حفظ کرده است؛ زیرا معضلات اجتماعی حادی که دیگر در کشورهای اروپا و امریکای شمالی جوامع را زیر سیطره ندارد در این کشورها هنوز، و البته با تفاوت‌های ناشی از شرایط فرهنگی و اقلیمی آن‌ها، حاکمیت دارد.

رُمان‌نویسی در ایران ـ و کشورهای مشابه ـ به دلایل گوناگون به شکوفایی لازم نرسیده است؛ از جملهٔ این دلایل ناآشنایی بسیاری از رمان‌نویسان با معضلات و مشکلات اجتماعی جامعهٔ خودی است. همچنین نبودِ متفکران اجتماعی ژرف‌نگری که تکمیل‌کنندهٔ کار رمان‌نویسان باشند. فقدان متفکران و اندیشه‌سازان اجتماعی اثری دوگانه بر رمان‌نویسی ما داشته است. متفکران می‌توانسته‌اند زمینه‌ساز و راهگشای رمان‌نویسان باشند و به سهم خود نیز از تأثیرات انعکاس‌یافته در آثار رمان‌نویسان برای ریشه‌یابی معضلات اجتماعی الهام بگیرند.

توجه نکردن به این جنبه از تاریخ رمان‌نویسی موجب شده است شیوهٔ نقد رمان در ایران فاقد هنجار و ساختار نقد واقعی باشد. در این کتاب نویسنده سعی کرده است نگاه متفاوتی به اوضاع داشته باشد. 

خواندن کتاب کالبد شکافی رمان فارسی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به تمام علاقه‌مندان به ادبیات داستانی پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب کالبد شکافی رمان فارسی

در ادب کهن فارسی قصه‌های منظوم و منثور جای نمایانی داشته است. برخی از این قصه‌ها اسطوره‌ای یا نیمه‌اسطوره‌ای است، مانند داستان «جمشید»؛ برخی از آن‌ها پهلوانی است، مانند داستان زندگی و نبردهای «رستم»؛ برخی از آن‌ها تاریخی است، مانند داستان «بهرام گور» و داستان «خسروپرویز»؛ و برخی از آن‌ها عاشقانه است، مانند داستان «ویس و رامین» و «لیلی و مجنون» و «یوسف و زلیخا». اصل برخی از این داستان‌ها از جاهای دیگری به ایران و ایرانیان رسیده و سینه به سینه نقل شده و با افزود و کاست‌هایی جنبهٔ بومی و آب و رنگ محلی یافته است. از این قسم است داستان «سیاوش»، که به احتمال زیاد اصل آن از میانرودان است، یا داستان «جمشید» (یمه)، که اصل آن در ریگ‌ودا (کتاب دهم، فصل ۱۷) و حماسهٔ مهابهاراتا نیز وجود دارد. در گاهان زرتشت (یسن ۳۲، بند ۸) نیز به جم، پسر ویونگهان، اشاره شده است. در اوستای متأخر (یسن ۹ و یشت ۵، ۹، ۱۳، ۱۷، ۳۲) و وندیداد نیز از او نام برده شده است و همهٔ این‌ها حکایت دارد از اینکه جم فرمانروای دوران پرشکوهی است که در آن نیکبختی عریان از آمیختگی بر زمین حکمرانی می‌کرد. شاهی که سقوط غم‌انگیزش ـ که نتیجهٔ غرور وی بود ـ شوربختی بسیار برای مردم به بار آورد. (نخستین انسان و نخستین شهریار، ص ۲۸۴ و ۲۹۰ و ۲۹۷ به بعد)

از میان داستان‌های پهلوانی، داستان «رستم» و خاندان او از همه طُرفه‌تر است. او که ثمرهٔ عشق سوزان رودابه، دختر شاه کابل، و زال، پهلوان سرزمین نیمروز است، به طور غیر عادی به دنیا می‌آید و در خاندان پهلوانی زابلستان می‌بالد و در جوانی به مرتبهٔ پهلوانی می‌رسد. رستم، همچون پدرش، با عشق آشنا می‌شود و دل به مهر تهمینه می‌دهد و از این وصلت فرخنده سهراب زاده می‌شود که مقدر است به دست پدر خود کشته شود و پدر نیز، پس از سال‌ها نبرد و پیروزی و شکست و کرّ و فرّ، ناخواسته به نبرد با اسفندیار کشانده می‌شود و اسفندیار را می‌کشد و خود در توطئهٔ شغاد و شاه کابل در چاه می‌افتد و می‌میرد.

داستان «یوسف و زلیخا» نیز از داستان‌هایی است که خواهان بسیار داشته و دارد و در ادب فارسی به صور گونه‌گون منعکس شده است. این قصه جنبهٔ دینی دارد؛ اما در آن مسائل روان‌شناختی و تاریخی نیز بازتاب یافته و قصه‌ای بسیار طرفه و پرماجرا به وجود آورده است.