کتاب بازگشتگان

کتاب بازگشتگان، تلخیص و بازنویسی بخشی از تاریخ طبری به قلم سیدسعید میرمحمدصادق است.

 درباره کتاب بازگشتگان

بازگشتگان با اقتباس از تاریخ الامم و الملوک ابو جعفر محمد طبری (تألیف قرن سوم ه.ق.) نوشته شده است.

ابوجعفر محمد بن جریر بن یزید بن کثیر طبری آملی، به سال ۲۲۴ ه.ق یا ۲۲۵ه.ق یا ۲۲۶ه.ق در آمل طبرستان به دنیا آمد. وی از مشاهیر علمای قرن سوّم و اوایل قرن چهارم هجری به شمار می‌رود که در اکثر علوم زمان خویش، به ویژه حدیث، فقه، تفسیر، اخبار و لغت، تبحری کم‌نظیر داشت. دانش‌پژوهی طبری از همان اوان کودکی تا آخرین لحظات عمرش، نشان از علاقۀ وافر او به علم و دانش داشت. طبری برای کسب دانش، ابتدا در شهر آمل و پس از آن در ری، بصره، کوفه، واسط، مصر و شام رحل اقامت افکند. وی پس از تکمیل تحصیلات عالیه به بغداد بازگشت و به‌ جز دو بار که به شهر خویش آمل مسافرت کردـ تا آخر عمر در بغداد به تألیف و تدریس مشغول بود. علاقۀ وی به تحصیل علم تا حدی بود که ناچار شد آستین‌های پیراهن خود را بفروشد تا برای رفع گرسنگی خود نانی تهیه کند. او تا واپسین لحظات زندگی نیز از دانش‌پژوهی دست بر نداشت، به‌ طوری که به هنگام مرگ نیز می‌گفت: «ینبغی للانسان ان لا یدع اقتباس العلم حتی یموت».

طبری در دورۀ اوج علمی خویش، مذهب فقهی جدیدی را بنیاد نهاد و اصول آن را در آثار فقهی‌اش و نیز در اثر مستقل لطیف القول، در ۸۳ باب بازنوشت. حتی علما و محدثانی بر مذهب فقهی او ـ که جریریه نام گرفت ـ وابسته بودند. این مذهب تا یک قرن پس از وفاتش نیز ادامه یافت. او در یکشنبه بیست و هشتم شوال 310 ه.ق شب هنگام فوت کرد و به خاطر مخالفت حنابله بغداد با وی، شبانه در خانه‌اش به خاک سپرده شد.

تاریخ الامم و الملوک که به نام‌های: التاریخ الکبیر، تاریخ الرسل و الملوک، تاریخ الرسل و الامم و الملوک و اخبار الرسل و الملوک نیز آمده است، در انواع تاریخ‌نگاری اسلامی جزء تاریخ عمومی و یکی از شاهکارهای بزرگ این مورخ ایرانی مسلمان به‌شمار می‌آید.

روش مؤلف در نگارش تاریخ، روش روایی است. در این روش بر سلسله روایات تأکید می‌شود و از نقادی خودداری می‌گردد. طبری در مقدمۀ تاریخ خود، علت این امر را آن دانسته است که تاریخ از علوم عقلی نیست و نمی‌توان آن را به مدد عقل استخراج کرد و لذا راه اطلاع به اخبار فقط نقل

ناقلان است و آن را نمی‌توان در معرض نقد آورد، زیرا راهی برای اثبات درست و نادرست آن وجود ندارد.

شیوۀ تاریخ طبری بر اساس شیوۀ حدیثی-خبری و سالشماری استوار است. شیوۀ حدیثی-خبری تا حد زیادی مرهون روش تاریخ‌نگاری طبری است که به حدیث و میزان همبستگی و پیوستگی تاریخ بدان پایبند است.

استخراج مطالب درباره قیام توابین از ترجمۀ تاریخ طبری به قلم ابوالقاسم پاینده است که سعی شده این اخبار با مطالب دیگر کتب مورخین نیز مقایسه شود. پس از قیام خونین امام حسین (ع) علیه دستگاه جور یزید و قتل عام خونین وی و هفتاد و دو تن از یاران باوفایش و به اسارت گرفتن فرزندان پیامبر، تحرکات و مخالفت‌هایی برای خونخواهی شهدای کربلا در کوفه، شام و حجاز علیه حکومت بنی‌امیه به‌ویژه یزید به وقوع پیوست. برخی از این تحرکات و مخالفت‌ها برای به دست آوردن قدرت بود از جمله مخالفت‌های عبداللّه بن زبیر که پس از رسیدن به قدرت، مسئلۀ خونخواهی را فراموش کرد؛ ولی برخی قیام‌ها از جمله قیام توابین، به تمام معنا قیامی برای خونخواهی امام حسین (ع) بود زیرا آنان برای رسیدن به هدف خود علاوه بر چشم‌پوشی از خانواده، به پیشنهاداتی که برای عدم قیام به آنها داده می‌شد، اعتنایی نکرده، تا آن حد پیش رفتند که جان بر سر این موضوع گذاشتند.

 خواندن کتاب بازگشتگان را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

 علاقه‌مندان به تاریخ مخاطبان این کتاب‌اند.