کتاب مقالات نشانه شناسی سبک زندگی و هنر

کتاب مقالات نشانه شناسی سبک زندگی و هنر را فاطمه بنویدی گردآوری کرده است. کتاب مقالات نشانه شناسی سبک زندگی و هنر مجموعه مقالات هم‌اندیشی‌ها است که انتشارات فرهنگستان هنر منتشر کرده است.

درباره کتاب مقالات نشانه شناسی سبک زندگی و هنر

طیف وسیعی از مسائل جامعه ما، به حوزه‌ای بازمی‌گردد که با نام عمومی «سبک زندگی» شناخته می‌شود. «سبک زندگی» بیانگر شیوه‌ای است که از طریق آن هر شخص می‌کوشد در عصر مدرن هویت شخصی خود را متجلی کند و درواقع مفهومی برآمده از تفکر مدرن است که مصداق آن همواره در زندگی انسان‌ها وجود داشته است. پرداختن به سبک زندگی از منظر دانش نشانه‌شناسی به‌عنوان یک ضرورت علمی و عملی متناسب با مباحث جاری در زمان حاضر است، ولی خودآگاهی نسبت به قابل مطالعه بودن سبک زندگی و قابل کنترل بودن آن به اوایل قرن بیستم میلادی برمی‌گردد. 

سبک زندگی مسئله‌ای است که در اتصال نشانه‌شناسی به آن، هم می‌تواند از گستره کافی در پیکره‌های مطالعاتی برخوردار باشد و هم می‌توان الگوهای مختلف نشانه‌شناسی را در حیطه آن به‌کار گرفت. در محورهای مختلف هم‌اندیشی، با وجود تنوعی که دیده می‌شود، یک پرسش کلی وجود دارد: سبک زندگی در مسیر نشانگی خود از چه سازوکاری بهره می‌جوید و نشانه‌های سبک زندگی چگونه در نظام‌های نشانه‌ای مختلف بازنمود می‌یابند و فعال می‌شوند. مجموعه مقالات پیش‌رو دربردارنده نُه مقاله ارائه شده در هم‌اندیشی نشانه‌شناسی سبک زندگی و هنر است که در پی بررسی نشانه‌شناختی سبک‌های زندگی و تحلیل موشکافانۀ نقاط اشتراک و افتراق آنهاست.

در این مجموعه، اولین مقاله با عنوان «نشانه‌شناسی تغییرات در الگوی خواب و بیداری در نسل‌های اخیر جامعه ایران» نوشتۀ احمد پاکتچی، با رویکرد نشانه‌شناسی فرهنگی و توجه به الگوی دوره‌نشانه‌ای به بیان تأثیرات عوامل فرهنگی و عوامل بینانسلی در فاصله ایجاد شده در الگوی خواب و بیداری نسل‌های اخیر و تغییرات ایجاد شده در این الگو اختصاص دارد. 

در مقالۀ «الگوی چهارگانۀ زندگی مشترک، تغییر در سبک زندگی»، فرهاد ساسانی در تلاش است تا نشان دهد چگونه همگام با تغییرات اجتماعی، حوزۀ معنایی «ازدواج» نیز، از چهار جنبۀ فردی، آیینی، حقوقی و دینی دچار تغییرات بنیادین شده است و ازدواج را از منظر چهار جنبۀ فردی، آیینی، حقوقی و دینی در ایران معاصر مورد بررسی قرار داده است تا تغییر در سبک زندگی را نشان دهد. 

در مقالۀ «تحلیل نشانه‌شناختی آموزش شهروندی زیست‌محیطی در برنامه کودک تلویزیون»، نوشتۀ آزاده سالمی و فاطمه عظیمی‌فرد، دو برنامه پربیننده صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران انتخاب، و به روش نشانه‌شناسی (رویکرد بارت) تحلیل شده‌اند و اساس این تحلیل نیز بر سه بعد آموزش، سطوح شهروندی و فرآیند آموزش شهروندی زیست‌محیطی قرار دارد.

 حامد سجادی در مقاله بعدی با عنوان «سازوکار شکل‌گیری سبک زندگی برمبنای غیریت؛ تحلیل نشانه‌شناختی دانش‌آموختگان مدارس سمپاد»، در پی ‌آن است تا با تکیه بر نشانه‌شناسی فرهنگی مکتب مسکو ـ ‌تارتو و با تمرکز بر مدارس سمپاد به مثابه سپهرنشانه‌ای، به بررسی سازوکار ایجاد نشانگی و شکل‌گیری سبک زندگی متمایز در میان دانش‌آموختگان این مراکز بپردازد. 

در مقالۀ «بررسی نمونه‌هایی از آگهی‌های تجاری عصر ناصری و مظفری در مطبوعات ایران از منظر تأثیر آن بر «سبک زندگی»، مهرناز شیرازی عدل بر آن است تا با بررسی نمونه‌هایی از آگهی‌های منتشر شده در روزنامه‌های عهد قاجار در عصر ناصری و مظفری یعنی آغازین سال‌های استقرار مشروطه، چگونگی ورود و استقرار مدرنیته یا مدرنیزاسیون در جامعۀ ایرانی را از خلال ویژگی‌های بصری، زبانی و گفتمانیِ این آگهی‌ها بررسی کرده و تصویری از سبک زندگی و تغییرات ایجاد شده در آن، در دوران مذکور به دست دهد. 

در مقالۀ ششم با عنوان «تجزیه و تحلیل نظام معنایی سبک زندگی در ایران معاصر: تقابل سبک زندگی واقعی با سبک زندگی توهمی»، نویسنده مقاله، علی عباسی، به مقایسه و بررسی «ازدواج سنتی یا عرفی» با «ازدواج سفید» پرداخته است و بدین منظور ابتدا، روش‌شناسی تحلیل این ازدواج را معرفی و سپس با کمک گرفتن از نشانه‌شناسی مکتب پاریس به‌ عنوان ابزار پژوهش، به‌ویژه با استفاده از «مربع واقعیت‌نمایی» و «مربع‌ معنایی» به تحلیل و بررسی این دو ازدواج پرداخته‌ است. 

در مقاله «سبک‌های زندگی به نسبت گروه مرکزی مرجع، نظام‌های سلیقه‌ای و مسئله اغراق»، نوشتۀ مرتضی بابک معین، سبک‌های زندگی اسنوب، داندی، خرس و آفتاب‌پرست معرفی و نقاط اشتراک و افتراق آنها تحلیل شده است. در این مقاله نگارنده ضمن تأکید بر تفاوت نظام سلیقۀ خرس و اسنوب، تلاش دارد تا نشان دهد که سبک زندگی داندی و خرس هر دو مبتنی بر «اغراق» است. 

در مقالۀ «زندگی چندسبکی، نشانه‌شناسی اجتماعی شخصیت‌های چندسبکی سینمای ایران»، اثر بهمن نامورمطلق با استفاده از روش تحلیل گفتمان با تأکید بر مکتب فرانسوی آن برای رمزگشایی از رمزگان مرتبط با شخصیت‌های چندسبکی به بررسی همین شخصیت‌ها در سینمای معاصر ایران پرداخته شده است.

 در نهایت، در آخرین مقاله با عنوان «نشانه‌شناسی فروشگاه‌های مواد خوراکی ارگانیک و سبک زندگی ایرانی» نوشتۀ سحر وفایی تاج خاتونی و مینا دارابی امین، فروشگاه‌های مواد خوراکی یا دارویی ـ که در قالب عطاری یا لبنیاتی در شکل‌گیری سبک‌های مختلف زندگی اهمیت بسیاری دارند ـ در قالب تحلیل نشانه‌شناختیِ برخاسته از مطالعات ژان مری فلوش مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته‌اند.

خواندن کتاب مقالات نشانه شناسی سبک زندگی و هنر را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به تمام علاقه‌مندان به جامعه‌شناسی پیشنهاد می‌کنیم.