کتاب خمینی؛ پدیده انسانی پیچیده

خمینی؛ پدیده انسانی پیچیده اثر روح‌الله نامداری گزاره‌هایی برای آشنایی‌زدایی از «تصویر عمومی شده» امام خمینی (ره) ارائه می‌دهد.

دفتر نشر معارف وابسته به نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‏‌ها، در سال ۱۳۷۶ تأسیس شد و در سال ۱۳۷۹ به صورت رسمی آغاز به کار کرد. این انتشارات تلاش می‌کند از دریچه اسلام ناب به بازخوانى، بررسى، نقد و تولید اندیشه در عرصه‌هاى مختلف بپردازد.

از جمله این فعالیت‏‌ها می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توان به چاپ بیش از ۱۱۰۰عنوان کتاب در زمینه دروس معارف اسلامى دانشگاه‌ها، اندیشه‏‌های امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبرى، پرسش‌ها و پاسخ‌هاى دانشجویى، معارف قرآن و اهل‏ بیت (ع)، دین‌پژوهى، اخلاق و عرفان، انقلاب اسلامى و تاریخ معاصر، مسائل جهان اسلام، غرب‏‌شناسی، شبهات فکری و عقیدتی، مسایل تاریخی و فلسفی، علوم انسانی، مسائل تربیتى، زن، خانواده و نقد فمینیسم و… اشاره کرد.

نشر معارف اخیراً نیز گام‌‏هایی در حوزه ادبیات داستانی برداشته است. این انتشارات با راه ‏اندازی ۳۰ مرکز فروشگاهی با عنوان تجاری «پاتوق کتاب» و همچنین برگزاری ۱۲ دوره مسابقات کتابخوانی «پویش روشنا» در سطح ملی، توانسته است گام‏‌های مفید و موثری در توزیع و ترویج کتابخوانی کشور بردارد.

آنچه این روزها بیش از هرچیز دغدغه نسل انقلابی است آشنایی جوانان و دانشجویان با حقیقت دین و معارف اسلام است، انتشارات در این زمینه پیشرو است و تلاش دارد پاسخی علمی و دینی برای تمام سوالات این نسل داشته باشد.

 درباره کتاب خمینی؛ پدیده انسانی پیچیده

پدیده‌های زیادی هستند که به علت استفاده مکرر برای ما معمولی می‌شوند و به آنها عادت می‌کنیم، حتی ممکن است بدون کوچکترین توجه و احساسی از کنار آنها بگذریم. منتقدان ادبی فرمالیست معتقدند برای رهایی از این امر باید دست به «آشنایی‌زدایی» این گونه از پدیده‌ها زد. اصطلاح «آشنایی‌زدایی» اولین بار توسط شکلوفسکی منتقد فرمالیست روس به‌کار رفت.

مرسوم است که درباره متفکران و اندیشمندان آثاری با عنوان «آشنایی با آراء و اندیشه‌های...» نوشته می‌شود. اهل تفکر چون در قید عادات نیستند و خلاف آمد عادات می‌اندیشند، از ساحت زندگی روزمره مردم فاصله دارند. از این رو نیاز به آشنایی با آنها داریم، اما متفکرانی که توانسته‌اند جمع نظر و عمل کنند، گاه از فرط آشنایی، ناشناخته می‌مانند. آنها رعایت مراتب در معاشرت با خلق را بر خود فرض می‌دانند. لذا هرکسی به اقتضای استعداد خود از آنها بهره می‌برد. میان خلق هستند و با خلق نیستند! نقطه عزیمت در شناخت چنین متفکرانی «آشنایی‌زدایی» است. 

آشنایی‌زدایی از آراء و اندیشه‌های آنها سرآغاز طرح پرسش‌های جدی برای محققان است. حضرت امام (ره) هم یکی از متفکرانی ست که جمع نظر و عمل کرده است و در شناخت ایشان تا حد زیادی در حجاب آشناپنداری و معاصرت مانده‌ایم. می‌بایست به هاضمه رسانه‌ها بیش از مستوری‌ای که این متفکران پیشه کرده‌اند تا حقیقت وجودشان را نهان دارند، توجه کرد. گذشته از ذات رسانه که با هر پوشیدگی‌ای سر ستیز دارد، سیاست‌گذاری رسانه‌ها به گمان نویسنده مهمترین عامل به حجاب بردن تفکر و اندیشه مردانی چون حضرت امام (ره) است.

  امام (ره) بزرگ‌ترین شخصیت معروف و در عین حال ناشناخته در جهان به شمار می‌آید، زیرا مردم او را می‌شناسند و درباره‌اش موضع‌گیری کرده‌اند؛ ولی زندگی و ساختار شخصیتی او پیچیده‌تر از این موضع‌گیری‌هاست. از این رو آیت‌الله خمینی یک «پدیده انسانی بسیار پیچیده» است که نوسنده در این کتاب به این پیچیدگی‌ها می‌پردازد.

 خواندن کتاب خمینی؛ پدیده انسانی پیچیده را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

 همه علاقه‌مندان به شناتخت شخصیت امام خمینی (ره) مخاطبان این کتاب‌اند. 

بخشی از کتاب خمینی؛ پدیده انسانی پیچیده

زمانی‌که مرحوم طالقانی فهمیدند فرزندشان دستگیر شده، در اعتراض به این موضوع، چند روزی از نظرها پنهان شدند.

پس از آنکه ایشان خدمت امام رسیدند، امام به او گفتند: پسر شما یکی از منحرفان وابسته به گروهک‌های چپ است و نباید این قدر از این بابت که دستگیر شده است، ناراحت شوید. والله اگر احمد دچار کوچک‌ترین انحرافی شود که حکمش مرگ باشد، من شخصاً او را خواهم کشت.

یک‌روز، نامه‌ای خطاب‌به بسیجیان برای پخش در صدا وسیما فرستاده بودند. ناگهان خواستند پیام را قبل از پخش برگردانند. کاغذ را که گرفت، واژه‌ای را تغییر داد و فرمودند:

در پیام چنین نوشته بودم: من با تمام همّم به شما دعا می‌کنم، لذا آن را به بیش‌ترین همّم تبدیل کردم، این‌جمله دقیق‌تر است.

در مورد بازگشت امام به ایران، همه تجزیه و تحلیل می‌کردند و نظر می‌دادند که نباید رفت. دشمن به‌شدت بر این مساله اصرار داشت و متاسفانه تقریباً همه دوستان نیز تحت تاثیر همین جو، تحلیل‌ها و استدلال‌ها بودند. این افراد اصرار داشتند که امام در این موقعیت نباید برگردد. امام فرمودند:

«وقتی دیدم دنیا مخالفت می‌کند، فهمیدم این راه حق است.»

امام وقتی می‌دید من روزهای تعطیل مشغول درس هستم، می‌گفتند: «به جایی نمی‌رسی، چون باید موقع تفریح، تفریح کنی.» به پسرم هم فرمودند:

«من نه یک ساعت تفریحم را گذاشتم برای درس، و نه یک ساعت وقت درسم را برای تفریح گذاشتم.»

به امام عرض کردیم ممکن است این عدم تأیید و حمایت شما از حرکت‌های مسلحانه اسلامی داخلی، به انزوا روحانیت از صحنه سیاسی و مبارزاتی جامعه بیانجامد. اکنون جو حاکم بر کشور به‌نفع این دسته از گروه‌های مبارز است؛ از این‌رو مصلحت ایجاب می‌کند که برای نگهداری حمایت مردم و همراهی با جو حاکم، این حرکت‌های مسلحانه را به نحوی تایید کنید. امام فرمود:

«اگر چنانچه تشخیص دهم وظیفه شرعی من این است که در یک دهکده دور افتاده و متروک بروم و انجام وظیفه کنم، آن‌را انجام می‌دهم؛ حتی اگر هیچ‌کس به من توجهی نکند و از انظار ساقط شوم. شما بدانید این حرکت‌ها می‌گذرد و آنچه اصالت دارد و حقیقت است، خود را نشان خواهد داد.»

قرار شد اطلاعیه را من بنویسم. درباره امضای اطلاعیه اختلاف نظر وجود داشت. متن اطلاعیه به همراه امضاهای پیشنهادی (رئیس‌دفتر امام، کمیته تصمیم گیری، دفتر مخصوص، همراهان امام، اطرافیان امام و...) احمد آقا آن‌را خدمت امام برد. ایشان پس از بیان مطالبی درباره متن و انجام برخی اصلاحات، فرمودند:

«من یک آخوندم، یک طلبه هم کارهایم را انجام می‌دهد. نه کمیته به دنبالم بچسبانید، نه دفتر مخصوص و نه چیز دیگری.»

امام پیاده جابه‌جا می‌شد، تا بالاخره با اصرار و استدعا دانشجویان و طلاب قبول کردند که با تاکسی فاصله بین منزل و حوزه را طی کنند. یک‌شب سوار تاکسی شده بودم، راننده با یکی از مسافران صحبت می‌کرد که: «فلان مرجع فلان مبلغ می‌پردازد و فلانی چقدر کرایه تاکسی می‌دهد، ولی آقای خمینی هنوز کرایه معمولی می‌دهد». خلاصه، ایشان با سهم امام بازی نمی‌کرد و سهم امام را وسیله عنوان‌تراشی قرار نمی‌داد.