کتاب اخلاق و فرا اخلاق (دفتر پانزدهم)
معرفی کتاب اخلاق و فرا اخلاق (دفتر پانزدهم)
اخلاق و فرا اخلاق دفتر پانزدهم از مجموعه چلچراغ حکمت کانون اندیشه جوان است. این مجموعه، اندیشهها و نظریات استاد شهید، مرتضی مطهری را برای نسل جوان مشتاق به اندیشههای این مرد بزرگ گردآوری کرده است.
علامه شهید مرتضی مطهری، بهعنوان یک چارچوب فکری جامع، معتدل، سالم، عقلانی و قوامبخش، میتواند جوان امروز و فردای ما را به مسیری مطمئن رهنمون سازد. اصالت، خلاقیت، انصاف، اتقان، رسایی قلم، روانی متن، پاسخ به نیازهای زمانه، ارائهٔ یک منظومه فکری منسجم، نقد منصفانه و دفاع قاطعانه از یافتهها و مواضع فکری خویش، از شاخصههایی است که اندیشههای علامهٔ شهید را دوام و جلا بخشیده است.
درباره مجموعه چلچراغ حکمت
در مجموعه چلچراغ حکمت که هر جلدش به یکی از اندیشههای استاد مطهری میپردازد کوشش شده است هر کتاب به تنهایی یک موضوع مستقل را دنبال کند؛ اصل بر بهگزینی باشد و دیدگاه استاد بهصورت موضوعی، از تمام آثار مکتوب و همچنین یادداشتهای منتشر شده، چکیدهسازی شود؛ دخل و تصرف نگارنده در حد گردآوری، اقتباس، تلخیص، تلفیق و تنظیم مطالب، در ساختاری مشخص و با یک فصلبندی نو و جذاب باشد؛ رعایت امانت و حفظ اصالت قلم و بیان استاد، محور تدوین هر اثر قرار بگیرد؛ برای اتقان و اعتبار اثر, همهٔ مطالب به آثار مکتوب شهید مطهری مستند شود و در پاورقیها, خواننده بر حسب مورد به مجموعهٔ آثار، یادداشتها و یا آثار مستقل استاد ارجاع داده شود؛ توضیحات نگارنده، جدای از متن و در مقدمه یا پسگفتار ارائه شود.
مجموعه کتابهای چلچراغ حکمت برای چه کسانی مناسب است
مخاطبان این مجموعه کتابها همانطور که در پیشگفتار این مجموعه آمده، نسل جوان حقیقتجو و پرسشگر امروزی است.
جملاتی از کتاب در مجموعه چلچراغ حکمت
در مکتب اخلاقی اسلام، محور اصلی تمام دستورات و ملکات اخلاقی، احساس کرامت و عزت نفس است. علی (ع) میفرمایند:
هر کس خودش در نزد خودش گرامی شد، خود را با معصیت خوار نمیکند.
کرامت نفس یعنی خود را با ارزش و بزرگ دیدن، اما نه از دیگری؛ بلکه به این معنی که «من بزرگتر از آنم که تن به پستی دهم.» لذا کریم از بزرگی دیگران ناراحت نیست؛ بر خلاف متکبر که بزرگی دیگران را مانع بزرگی خود میداند. به همین علت، کرامت نفس بر خلاف تکبر با تواضع و خدمت به دیگران و مهربانی هیچ منافاتی ندارد.
کرامت نفس یعنی رهایی از محدودیت و بندگی «من حیوانی» و زنده شدن به «من الهی و ملکوتی». امیرمؤمنان (ع) به امام حسن (ع) میفرمایند:
بزرگوارتر از آن باش که به پستیها تن دهی، هر چند تو را به مقصودت برساند چون در مقابل آنچه از شخصیت خود میدهی چیزی نخواهی گرفت و بندهٔ دیگری نباش که خدا تو را آزاد آفریده است.۵۸
رذائل اخلاقی همگی نقایص و اعدام، و علامت حقارت کسی هستند که آنها را مرتکب میشود. علی (ع) میفرمایند:
الغیبةُ جُهدُ العاجِز
و
ما زَنی' غیورٌ قَطُّ
یعنی کسی غیبت میکند که احساس عجز میکند و کسی زنا میکند که فاقد غیرت است و کسی که کمالی مثل غیرت دارد, به پستی زنا تن نمیدهد.
در اسلام کمک خواستن از دیگران نیز تا آنجا جایز است که به کرامت نفس، آسیب نزند. علی (ع) میفرمایند:
اطلبوا الحاجات بِعزّة الانفُس
یعنی حوائج خود را با عزت نفس بخواهید و در راه طلب حوائج، عزت نفس را فدا نکنید و آنجا که خواستن موجب ذلت است، محتاج ماندن اولی است.
ذلت به دو معنا است. یکی به معنای ذلیل کردن «من ملکوتی» که در مقابل کرامت نفس بوده و مذموم است؛ و دیگری به معنای ذلیل کردن «من حیوانی» در مقابل «من ملکوتی» است که عین کرامت نفس است. لذا در اسلام هم از خودفراموشی و ذلت نفس نهی شده است به معنای اول آن، هم به آن امر شده است به معنای دوم آن.
فهرست کتاب اخلاق و فرااخلاق
پیشگفتار
درآمد
فصل اول: تعریف واژگان
حکمت نظری و حکمت عملی
اخلاق، علم اخلاق و فلسفه اخلاق
نسبت اخلاق با روانشناسی، تربیت، آداب و رسوم
فعل طبیعی و فعل اخلاقی
حسن و قبح فعلی و فاعلی
نظامهای اخلاقی
اخلاق مذهبی و غیر مذهبی
فصل دوم: مبادی اخلاق
انسانشناسی
«من» دو ساحتی انسان
مبارزه با خودمحوری
کیفیت صدور افعال ارادی انسان
خداشناسی، پایهٔ اخلاق
رابطهٔ جهانبینی و ایدئولوژی
فصل سوم: معیار ارزشهای اخلاقی و نقد نسبیگرایی
نظریههای مختلف دربارهٔ معیار ارزشهای اخلاقی
۱. نظریهٔ پسند انسانی
۲. نظریه هوشیاری یا عقل دوراندیش
۳. نظریهٔ عاطفی ـ محبت
۴. نظریه وجدانی کانت
۵. نظریهٔ حسن و قبح ذاتی و عقلی
۶. نظریهٔ زیبایی روحی
۷. نظریهٔ فلاسفه اسلامی (نظریهٔ حاکمیت عقل و اراده)
۸. نظریهٔ رضای خدا
۹. نظریهٔ حس پرستش
نسبیگرایی اخلاقی و نقد آن
نسبیت حقیقت و اخلاق
نظریههای اخلاقی و نسبیت حقیقت و اخلاق
دین و نفی نسبیگرایی اخلاقی
فصل چهارم: منابع اخلاق
فطرت
گرایشهای فطری انسان و تربیت
دین، دومین منبع اخلاق و شکوفا کنندهٔ فطرت
فصل پنجم: اخلاق و خودسازی
کرامت نفس محور اخلاق اسلامی
شخصیت و خودباختگی
بلندهمتی و کرامت نفس
شکوفا کردن استعدادهای عقلی و فکری
تفکر مرده و تفکر زنده
عقل و عاقل
آفات عقل و فکر
توبه و حقیقت آن
عوامل پیدایش توبه
مهلت توبه
شرایط و ارکان توبه
تزکیه نفس
راههای شناسایی امیال خفته
آیا نفس ذاتاً شرور است؟
مبارزه با شرارت نفس
چرا باید به نفس بدبین بود؟
مراقبه و محاسبه نفس
عوامل فاسد کننده و اصلاحگر اخلاق
راههای اصلاح نفس
هجرت و دوری از جبر محیط
معاشرت، راه انتقال خوبیها
حبّ فیالله و بغض فیالله
گناه عملی عامل فساد اخلاق
تکبر مثبت و منفی
عیببینی و غیبت
ظلم به ناتوان؛ ویرانگر فرد و اجتماع
نازپروردگی و جهاد
بینظمی
نسبت کار و اخلاق
اثرات تهذیبی کار
نقش تهذیبی ذکر و دعا
ذکر و تأثیرات تهذیبی آن
دعا و تأثیرات تهذیبی آن
زهد
دنیای مذموم و دنیای غیر مذموم
فلسفه و هدفهای زهد
هدف از تهذیب و زهد
تقوا
مراتب تقوا
آثار و نتایج تقوا
صبر و اقسام آن
توکل
تسلیم و رضا
پسگفتار
برای مطالعهٔ بیشتر
کتابنامه
یادداشتها
حجم
۱۲۸٫۰ کیلوبایت
سال انتشار
۱۳۹۶
تعداد صفحهها
۱۲۸ صفحه
حجم
۱۲۸٫۰ کیلوبایت
سال انتشار
۱۳۹۶
تعداد صفحهها
۱۲۸ صفحه