کتاب پرورش صدا و بیان هنرپیشه

کتاب پرورش صدا و بیان هنرپیشه نوشتهٔ سیسلی بری و ترجمهٔ محسن یلفانی است. نشر روزبهان این کتاب را روانهٔ بازار کرده است. این اثر، دربارهٔ تقویت و پرورش بیان به‌عنوان یکی از ابزارهای کارِ بازیگران است. کتاب، افزون بر توضیحاتی در این‌باره، تمرینات گوناگونی را نیز در اختیار خوانندهٔ خود قرار داده است که برای جلسات تمرین بازیگران تئاتر مناسب است. این کتاب، در دانشگاه‌های ایران نیز مورد توجه و تدریس قرار گرفته است.

درباره کتاب پرورش صدا و بیان هنرپیشه

کتاب پرورش صدا و بیان هنرپیشه با این پیش‌فرض به‌وسیله‌ محسن یلفانی ترجمه شده است که: بازیگران و حتی صداپیشگان ایرانی اغلب قادر نیستند از صدای خود به نحوی کارا و ماهرانه استفاده کنند؛ تا آنجا که گاه به نظر می‌آید در صحنه زیرِ بار گفتار خود دست‌وپا می‌زنند و تقلا کنان و نفس‌زنان سروته جمله‌ها را هم می‌آورند. آنها به علت کار زیاد و تکراری، به بیانی قالبی و تصنعی گرفتار آمده‌اند و حتی آهنگ گفتارشان، تحت‌تأثیر جمله‌های ترجمه‌ای و بیان بازیگران خارجی و نیز به علت نبود احساس و توجه نداشتن به معنای آنچه می‌گویند، حال و هوای ایرانی خود را ازدست‌داده است.

مطالب این کتاب، ترجمهٔ آزاد گلچینی از کتاب «صدا و هنرپیشه»، نوشتهٔ سیسلی بری، معلم پرتجربهٔ بیان و صدا است. خانم بری هنگام نوشتن این کتاب مربی «گروه سلطنتی شکسپیر» (از بهترین گروه‌های تئاتری انگلستان) بود.

پرورش صدا، شیوه‌های تنفس و شل کردن عضلات، صدای کامل، شعرخوانی و به‌کارگرفتن صدا مطالبی هستند که سیسیلی بری در کتاب خود به آنها پرداخته است.

ناگفته نماند مترجم کتاب، محسن یلفانی، بخش‌هایی از نمونه‌ها، مثال‌ها و تمرین‌های کتاب را برای راحتی و استفادهٔ مفیدتر مخاطب ایرانی، تغییر داده و از مثال‌های ملموس فارسی استفاده کرده است.

خواندن کتاب پرورش صدا و بیان هنرپیشه را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

خواندن این کتاب را به دوستداران بازیگری و افرادی که به تقویت قدرت بیان خویش علاقه دارند، پیشنهاد می‌کنیم.

بخش‌هایی از کتاب پرورش صدا و بیان هنرپیشه

«بیش از ۲۵ سال پیش شادروان ملک‌الشعرای بهار در کتاب گرانمایه‌اش، سبک‌شناسی، ضعف نحوهٔ سخنگویی ما را امری کلی دانست و از «ضایع‌شدن آهنگ صدای ما» و وجود «الحان عاجزانه و صوت‌های نازک و شکسته‌بسته و حروف جویده‌جویدهٔ مظلومانه و حیلتگرانه»‌ در آن سخن گفت، و از قول مردی «فاضل» نقل کرد که مردم ما «به‌جای سخن‌گفتن ناله می‌کنند». بهار، در ضمن «کودکان و جوانان و نیز بانوان و دوشیزگان» را دعوت کرد تا به ورزش صدا بپردازند و «طریق سخنگویی درست و فصیح را با آهنگ استوار و متین و جذابی» بیاموزند.»

***

«مفیدترین بخش این کتاب تمرین‌های آن است، زیرا از راه اجرای منظم و مستمر تمرین‌هاست که شما آگاهی خود را نسبت به صدایتان افزایش می‌دهید و آن را قوی‌تر، آماده‌تر و کاراتر می‌کنید. تمرین‌ها نوعی تدارک‌اند که علاوه بر تقویت فیزیکی صدا، به شما کمک می‌کند تا کیفیت اجرایی متن یا گفتار را بهتر درک کنید. این تدارک شما را به مرحله‌ای می‌رساند که در آن می‌توانید در برابر هر موقعیتی واکنشی خودبه‌خودی نشان‌دهید. شما به‌عنوان بازیگر، فقط هنگامی که در حالت آمادگی قرار دارید می‌توانید به‌صورت بخشی از اکسیون نمایش درآیید__ و اکسیون در هر لحظه از جریان پیشرفت خود تازه است؛ به دیگر سخن، شما مجبور نیستید که هر بار خود را از روی صحنه بیرون بکشید و دربارهٔ این سؤال که «چگونه باید این قسمت را اجرا کنم؟» فکر کنید؛ شما آن «قسمت» را اجرا می‌کنید همان‌گاه که پیش‌می‌آید، زیرا صدای شما کاملاً آزاد و آماده است. هدف از انجام تمرین‌ها فقط کسب اطلاعات فنی نیست بلکه آزاد و آماده‌ترکردن شماست؛ درعین‌حال، انجام تمرین‌ها باعث خواهدشد که شما دانش بیشتری دربارهٔ خود، به‌عنوان یک بازیگر، کسب کنید و برداشت‌تان را از بازیگری غنی‌تر سازید.

کار پرورش صدا را می‌توان سه مرحله دانست: در مرحلهٔ نخست، شما تمرین‌هایی برای شل‌کردن عضلات (Relaxation، حالتی که در آن عضلات هیچ‌گونه فرمانی از مغز دریافت نمی‌کنند و کاملاً رها و شل‌اند)، تنفس، تقویت عضلانی لب و زبان انجام می‌دهید. این تمرین‌ها شما را آزاد و آماده می‌کند و صدای‌تان را تقریباً هم‌زمان با انجام آن‌ها، باز می‌کند. بر اثر انجام این تمرین‌ها قدرت (با تلاشی کمتر) و قاطعیت بیشتری در خود می‌یابید؛ نُت‌هایی در صدا تشخیص می‌دهید که پیش از این از آن‌ها آگاهی نداشتید و تشخیص این نُت‌ها برای شما تعجب‌آور است. مرحلهٔ نخست تشویق‌کننده است و از آن نظر اهمیت دارد که امکانات بالقوهٔ صدای‌تان را آشکار می‌کند. شما می‌توانید نتیجهٔ تمرین‌ها را هنگام شعرخوانی و متن‌خوانی__ که از آن‌ها نیز برای گسترش صدای خود و حساس‌ترکردن آن استفاده می‌کنید__ ملاحظه نمایید.»