کتاب رازهای نیایش و دعا در قرآن

موانعی که انسان را از این امر مهم باز میدارند بدین شرح است: ۱- اسرافکاری در استفاده از نعمتی که هنگام آسایش به انسان رسیده است که این امر انسان را از یاد منعم حقیقی غافل کرده و دیگر دعا نمی‌کند. ۲- فریبکاری شیطان که اعمال زشت انسان را پس از رسیدن به راحتی و آسایش، (که همان غفلت از یاد خداوند بر طرف کنندهٔ سختیهاست)، در نظر انسان زیبا جلوه داده و او همچنان در فراموشی از یاد خداوند بسر برده و دیگر دست به نیایش و تضرع به درگاه باریتعالی بر نمی‌دارد.

۱- صادق بودن در دعا. خداوند تعالی به تمامی آنچه در ضمیر آدمی ظهور می‌کند آگاه است.۲- قطع امید از تمامی اسباب و علل و توجه کامل به خداوند.

کلید طلایی: وقتی خداوند را می‌خوانید بدانید که او خیلی نزدیک است و صدای شما را می‌شنود پس به هر چه که مطمئن هستید و یقین دارید که تکلیف است عمل کنید و در هر چه که تردید دارید، احتیاط و ترک کنید. (آیت الله بهجت)

نماز برترین صورت عبادت به درگاه حضرت احدیت می‌باشد و در صورتی که خالصانه و با حضور قلب باشد، آدمی را از تمامی کژیها و بدیها و وسوسه‌های شیطانی بدور می‌دارد و عبادتی است که تسلیم خاشعانهٔ بنده نسبت به مولایش را نشان داده و موجبات سعادت و کمال روحی را فراهم می‌سازد.

در آیات ۱۲۸ و ۱۲۹ سوره بقره آنحضرت از پروردگار متعال در خواست می‌نماید که نسل او همگی تسلیم پروردگار باشند و نهایت درجهٔ بندگی را دارا شوند و رسالت و ادامهٔ پیامبران از نسل حضرت ابراهیم (ع) می‌باشد. آیهٔ ۱۲۸: رَبَّنَا وَاجْعَلْنَا مُسْلِمَینِ لَک وَمِن ذُرِّیتِنَا أُمَّةً مُّسْلِمَةً لَّک وَأَرِنَا مَنَاسِکنَا وَتُبْ عَلَینَآ إِنَّک أَنتَ التَّوَّابُ الرَّحِیمُ: پروردگارا! ما را تسلیم فرمان خود قرار ده! و از دودمان ما، امتی که تسلیم فرمانت باشند، به وجود آور! و طرز عبادتمان را به ما نشان ده و توبه ما را بپذیر، که تو توبه‌پذیر و مهربانی!

درآیهٔ ۴۹ سورهٔ زمر به نکته ظریف دیگری اشاره شده است که از شرایط ادب و احترام بنده در هنگام دعا ونیاش نزد پادشاه دو عالم دور می‌باشد. آیه ۴۹ سوره زمر: فَإِذَا مَسَّ الْإِنسَانَ ضُرٌّ دَعَانَا ثُمَّ إِذَا خَوَّلْنَاهُ نِعْمَةً مِّنَّا قَالَ إِنَّمَا أُوتِیتُهُ عَلَی عِلْمٍ بَلْ هِی فِتْنَةٌ وَلَکنَّ أَکثَرَهُمْ لَا یعْلَمُونَ: هنگامی که انسان را زیانی رسد، ما را (برای حل مشکلش) می‌خواند، سپس هنگامی که از جانب خود به او نعمتی دهیم، می‌گوید:" این نعمت بخاطر کاردانی خودم به من داده شده" (چنین نیست) بلکه این وسیلهٔ آزمایش (آنها) است هر چند بیشترشان نمی‌دانند.

آیات ۸۷ و ۸۸ و ۸۹ شعرا: وَلَا تُخْزِنِی یوْمَ یبْعَثُونَ (۸۷) یوْمَ لَا ینفَعُ مَالٌ وَلَا بَنُونَ (۸۸) إِلَّا مَنْ أَتَی اللَّهَ بِقَلْبٍ سَلِیمٍ (۸۹) در آن روز که مردم برانگیخته می‌شوند، مرا شرمنده و رسوا مکن! (۸۷) در آن روز که مال و فرزندان سودی نمی‌بخشد، (۸۸) مگر کسی که با قلب سلیم به پیشگاه خدا آید!» [آنگاه از خدا طلب کرد که او را در روز رستاخیز دچار (خزی) نسازد (خزی) یعنی یاری نکردن کسی که امید یاری دارد. و از این عبارت استفاده می‌شود که هر انسانی، بواسطهٔ ضعف بنیّه قادر به تحمل و مقاومت در برابر اهوال و هراسهای روز قیامت، نیست و نیاز به یاری خداوند دارد. و آنگاه روز قیامت را توصیف می‌کند، به اینکه در آن روز مال و فرزند هیچ سودی ندارند جز آنکس که با قلبی سلیم به نزد خدا آمده باشد. چون مال و فرزند از اموری است که انسان در دنیا به آنها اعتماد و اتکا می‌کند اما در قیامت روابط و وابستگیهای مادی و دنیوی منقطع می‌شوند و همه اسباب قراردادی واعتباری که انسان در دنیا به آنها متمسّک می‌شد، از کار می‌افتند وآن روز، روز ظهور و کشف حقایق است

خدایا ای دلسوزترین، وای تنها روشنایی بخش جهان، تو خود دستگیر ما و چراغ فروزان راهمان باش که جز تو یاوری نداریم. اللّهم اهدنا الی صراطک المستقیم. و الحمدلله ربّ العالمین.

بگو به نظر شما اگر عذاب خدا شما را دررسد یا رستاخیز شما را دریابد اگر راستگویید کسی غیر از خدا را می‌خوانید (۴۰) نه] بلکه تنها او را می‌خوانید و اگر او بخواهد رنج و بلا را از شما دور می‌گرداند و آنچه را شریک [او] می‌گردانید فراموش می‌کنید (۴۱) البته بسیار نیکو ست که قبل از این مورد از اضطرار انسان به یاد خداوند باشد و همیشه صادقانه او را نیایش نماید. همچنانکه قبلاً نیز ذکر شده: اخلاص در دعا و عبادت از شروط صحت عبادت و نیایش بوده و موجبات استجابت را فراهم می‌آورد. و اخلاص یعنی آنچنان مشغول عبادت و ذکر خدا باشید که از هر چیز دیگر منقطع شوید و معنای عبادت همان توجه به خدا و مشغول بودن به ذکر او و غفلت از ما سوی الله است)

تعدادی از نیایشهای ذکر شده در قرآن مجید، از جانب نیکوکاران و افراد صالحی است که جزو انبیاء نبوده ولی بواسطهٔ ایمان قوی و رفتار بسیار نیکویشان، جزء خاصّان درگاه الهی بودند و نیایشهای زیبائی از ایشان در قرآن کریم بیان شده است. در آیهٔ ۵۳ سورهٔ آل عمران نیایش یاران خاصّ حضرت عیسی (ع) حواریّون، چنین آمده است: رَبَّنَا آمَنَّا بِمَا أَنزَلَتْ وَاتَّبَعْنَا الرَّسُولَ فَاکتُبْنَا مَعَ الشَّاهِدِینَ - پروردگارا! به آنچه نازل کرده‌ای، ایمان آوردیم و از فرستاده (تو) پیروی نمودیم؛ ما را در زمره گواهان بنویس!» حواریین تعداد محدودی از قوم بنی‌اسرائیل بودند، که از کفر خویش دست برداشته و به دعوت آسمانی حضرت عیسی (ع) پاسخ مثبت داده و از یاران خاصّ آن حضرت گشتند پس از ایمان آوردن به پروردگار یکتا و حقانیّت نبوت حضرت عیسی (ع) در نیایشی عارفانه به پروردگار خویش عرض کردند خدایا ما به آنچه که از آسمان تحت عنوان دین نازل فرمودی ایمان داشته و از فرستاده‌ات پیروی می‌نمائیم پس ما را جزو شاهدان قرار بده.