کتاب نظریه های جهانی شدن و دین

کتاب نظریه های جهانی شدن و دین (مطالعه‌ ای انتقادی) نوشته حسین کچویان اثری پژوهشی است که به بررسی انتقادی رویکردها و دیدگاه‌های مختلف درباره‌ی نسبت جهانی‌شدن و دین می‌پردازد. این کتاب توسط نشر امیرکبیر منتشر شده است و حاصل سال‌ها تحقیق و تدریس نویسنده در حوزه‍ی جامعه‌شناسی و مطالعات دینی است. تمرکز اصلی کتاب بر نظریه‌های جهانی‌شدن و نحوه‌ی مواجهه آن‌ها با دین و جنبش‌های دینی است، اما در عین حال به اقتضای بحث، بخش مهمی از کتاب به خود پدیده‌ی جهانی‌شدن و ابعاد آن نیز اختصاص یافته است. نویسنده تلاش کرده است ضمن بازنمایی پیشینه‌ی تاریخی نظریه‌های جهانی‌شدن، پیوند آن‌ها با شرایط متحول تجدد و سرمایه‌داری را روشن کند و رویکرد جهت‌دار این نظریه‌ها نسبت به دین و جنبش‌های دینی را مورد نقد قرار دهد. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب نظریه های جهانی شدن و دین

کتاب نظریه‌های جهانی شدن و دین نوشته حسین کچویان اثری تحلیلی و انتقادی درباره‌ی نظریه‌های مختلف جهانی‌شدن و نسبت آن‌ها با دین است. این کتاب با رویکردی نظری، به جای پرداختن به خود پدیده‌ی جهانی‌شدن، بر نظریات و دیدگاه‌هایی تمرکز دارد که درباره‌ی جهانی‌شدن شکل گرفته‌اند و نحوه‌ی مواجهه آن‌ها با دین و جنبش‌های دینی را بررسی می‌کند. کتاب نظریه‌های جهانی‌شدن و دین شامل مقدمه‌ای مفصل، چهار فصل اصلی و یک سخن پایانی است. فصل اول به بحران تجدد و ضرورت نظمی تازه برای نظام جهانی غرب می‌پردازد و ظهور دین را در این بستر بررسی می‌کند. فصل دوم به جست‌وجوی نظریه‌ای جدید پس از خلق جهانی جدید اختصاص دارد و روایت‌های مختلف از جهانی‌شدن و جایگاه دین در آن‌ها را مرور می‌کند. فصل سوم به نظریه‌ی رابرتسون و ابهام‌های موجود در سیر دنیوی‌شدن به جهانی‌شدن می‌پردازد و فصل چهارم نیز دیدگاه بیر درباره‌ی بی‌کارکردی دین در نظام جهانی را تحلیل می‌کند.

به‌صورت کلی جهانی‌شدن فرایندی است که در آن ارتباط، وابستگی و تعامل میان جوامع انسانی در سطح جهان به‌طور گسترده افزایش می‌یابد، به‌گونه‌ای که مرزهای جغرافیایی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی کمرنگ‌تر می‌شوند. در این فرایند، کشورها و ملت‌ها بیش از گذشته به یکدیگر وابسته می‌شوند و رویدادها و تصمیم‌های یک نقطه از جهان می‌توانند به‌سرعت بر نقاط دیگر اثر بگذارند. از نظر اقتصادی، جهانی‌شدن به گسترش تجارت بین‌المللی، فعالیت شرکت‌های چندملیتی، جریان آزاد سرمایه و تقسیم کار جهانی اشاره دارد. کالاها، خدمات و سرمایه‌ها راحت‌تر از مرزها عبور می‌کنند و اقتصاد کشورها بیش از پیش به بازار جهانی پیوند می‌خورند. این امر می‌تواند به رشد اقتصادی و افزایش تنوع کالاها منجر شود، اما در عین حال ممکن است نابرابری و وابستگی اقتصادی را نیز تشدید کند.

از نظر فرهنگی، جهانی‌شدن باعث گسترش ارتباطات فرهنگی، تبادل سبک‌های زندگی، ارزش‌ها، زبان‌ها و محصولات فرهنگی مانند فیلم، موسیقی و رسانه‌ها می‌شود. این روند می‌تواند به نزدیکی فرهنگی و شناخت متقابل ملت‌ها کمک کند، اما برخی آن را تهدیدی برای هویت‌های بومی و فرهنگ‌های محلی می‌دانند. از نظر سیاسی و اجتماعی، جهانی‌شدن با رشد نهادهای بین‌المللی، افزایش همکاری‌ها و نیز وابستگی متقابل کشورها همراه است. مسائل جهانی مانند تغییرات اقلیمی، مهاجرت، بیماری‌ها و امنیت، نیازمند همکاری فراملی هستند و دیگر در چارچوب مرزهای ملی حل نمی‌شوند. در مجموع، جهانی‌شدن پدیده‌ای چندبعدی و پیچیده است که هم فرصت‌هایی مانند توسعه، ارتباط و آگاهی جهانی ایجاد می‌کند و هم چالش‌هایی چون نابرابری، تضعیف حاکمیت ملی و یکسان‌سازی فرهنگی را به همراه دارد. کچویان در پایان این کتاب جمع‌بندی انتقادی خود را درباره‌ی نظریه‌های جهانی‌شدن و نسبت آن‌ها را با دین ارائه می‌دهد. کتاب با تکیه‌بر منابع متعدد و تحلیل‌های عمیق، تصویری چندلایه از تحولات نظری در این حوزه ارائه کرده است.

خلاصه کتاب نظریه های جهانی شدن و دین

کتاب نظریه‌های جهانی شدن و دین با هدف بررسی انتقادی نظریه‌های جهانی‌شدن و رویکرد آن‌ها به دین و جنبش‌های دینی نوشته شده است. کچویان در مقدمه توضیح داده است که تمرکز کتاب بر نظریات جهانی‌شدن است، نه خود پدیده‌ی جهانی‌شدن؛ بنابراین، بحث‌ها عمدتاً حول محور دیدگاه‌های نظریه‌پردازان مختلف شکل گرفته است. در فصل اول، بحران تجدد و ضرورت نظم تازه برای نظام جهانی غرب مطرح شده و نشان داده شده است که چگونه بحران معنا و ظهورات جدید دین در بستر تجدد، نظریه‌پردازی درباره‌ی جهانی‌شدن را تحت‌تأثیر قرار داده است. نویسنده به نقش آینده‌نگری و آینده‌گرایی در شکل‌گیری نظریه‌های اولیه‌ی جهانی‌شدن اشاره کرده و نمونه‌هایی مانند آلوین تافلر را بررسی کرده است. در فصل دوم، روایت‌های مختلف از جهانی‌شدن و جایگاه دین در آن‌ها مرور شده است. نویسنده نشان داده است که در اولین روایت‌های نظریه‌ی جهانی‌شدن، دین اغلب نادیده گرفته شده یا جایگاهی حاشیه‌ای داشته است. سپس به دو جناح اصلی در نظریه‌های جهانی‌شدن اشاره شده: جناح چپ تجدد (با تأکید بر مارکسیسم و نقش سرمایه‌داری در جهانی‌شدن) و جناح راست تجدد (با تأکید بر عام‌گرایی تاریخی و گسترش ارضی غرب). در این بخش، دیدگاه‌هایی از متفکرانی مانند مارکس، هاروی، کاستلز، گیدنز و فوکویاما بررسی شده است. در فصل سوم، نظریه‌ی رابرتسون درباره‌ی جهانی‌شدن و دین تحلیل شده و ابهام‌های موجود در سیر دنیوی‌شدن به جهانی‌شدن مورد بحث قرار گرفته است. نویسنده به کشاکش میان نسبی‌شدن و عام‌گرایی دین در نظریه‌ی رابرتسون پرداخته و نتیجه گرفته است که این نظریه‌ها اغلب یک گام به جلو و یک گام به عقب برداشته‌اند. در فصل چهارم، دیدگاه بیر درباره بی‌کارکردی دین در نظام جهانی بررسی شده است. کچویان نشان داده است که در نظام جهانی تجدد، دین عمدتاً به‌عنوان خادمه‌ی نظم جهانی تلقی می‌شود و نقش محوری خود را از دست داده است. در نهایت، نویسنده جمع‌بندی می‌کند که نظریه‌های جهانی‌شدن، علی‌رغم تفاوت‌های ظاهری، در رویکرد به دین همگونی بالایی دارند و اغلب دین را به حاشیه رانده یا نقش آن را تابع شرایط تجدد و سرمایه‌داری دانسته‌اند.

چرا باید کتاب نظریه های جهانی شدن و دین را بخوانیم؟

این کتاب با رویکردی انتقادی و تحلیلی، تصویری جامع از نحوه‌ی مواجهه‌ی نظریه‌های جهانی‌شدن با دین و جنبش‌های دینی ارائه کرده است. یکی از ویژگی‌های شاخص کتاب، بررسی تطبیقی دیدگاه‌های متنوع از متفکران مختلف و تحلیل نقاط قوت و ضعف هر رویکرد است. خواننده با مطالعه‌ی این اثر می‌تواند با سیر تحول نظریه‌های جهانی‌شدن، جایگاه دین در این نظریات و چالش‌های معرفتی موجود در فهم پدیده‌های دینی در جهان معاصر آشنا شود. همچنین کتاب به‌خوبی نشان داده است که چگونه مفاهیم کلیدی مانند تجدد، سرمایه‌داری و بحران معنا در شکل‌گیری رویکردهای مختلف به دین نقش داشته‌اند. این اثر برای کسانی که به دنبال درک عمیق‌تر از نسبت دین و جهانی‌شدن هستند، منبعی ارزشمند به‌شمار می‌آید.

خواندن کتاب نظریه های جهانی شدن و دین را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

خواندن این کتاب به دانشجویان و پژوهشگران حوزه‌ی جامعه‌شناسی، مطالعات دینی، علوم سیاسی و فلسفه‌ی اجتماعی پیشنهاد می‌شود. همچنین به کسانی که دغدغه‌ی فهم نسبت دین و جهانی‌شدن، نقد نظریه‌های غربی و بررسی تحولات فکری معاصر را دارند، مطالعه‌ی این اثر توصیه می‌شود.

درباره حسین کچویان

دکتر حسین کچویان از جامعه‌شناسان برجسته‌ی ایران و استادیار گروه جامعه‌شناسی دانشکده‌ی علوم اجتماعی دانشگاه تهران است و مدتی نیز مدیریت این گروه را بر عهده داشته است. او تحصیلات دانشگاهی خود را در رشته‌ی جامعه‌شناسی از دانشگاه تهران آغاز کرد و در سال ۱۳۶۳ مدرک کارشناسی خود را دریافت نمود. سپس در سال ۱۳۶۹ موفق به اخذ مدرک کارشناسی ارشد جامعه‌شناسی از دانشگاه تربیت مدرس شد. دکتر کچویان تحصیلات دکتری خود را در دانشگاه منچستر انگلستان به پایان رساند و در سال ۱۳۸۰ درجه‌ی دکتری جامعه‌شناسی را دریافت کرد. رساله‌ی کارشناسی ارشد او با عنوان «نقش و سهم اثبات‌گرایی در تکوین جامعه‌شناسی» و رساله‌ی دکتری‌اش با عنوان «جامعه‌شناسی و دین پس از تجدد» نگاشته شده است. حوزه‌های تدریس دکتر کچویان گستره‌ی وسیعی از مباحث نظری و فلسفی جامعه‌شناسی را دربرمی‌گیرد. او در مقطع کارشناسی درس‌هایی مانند اندیشه‌های سیاسی قرن بیستم، جامعه‌شناسی سیاسی، فلسفه‌ی علوم اجتماعی و نظریه‌های جامعه‌شناسی را تدریس کرده است. در مقطع کارشناسی ارشد، مباحثی چون جامعه‌شناسی معرفت، فلسفه‌ی روش تحقیق، نظریه‌های جدید جامعه‌شناسی و نظریه‌های فمینیستی و نقد آن‌ها را ارائه داده و در مقطع دکتری نیز درس‌هایی مانند جامعه‌شناسی دینی، بینش‌های جامعه‌شناسی معاصر و صاحب‌نظران مهم جامعه‌شناسی را تدریس کرده است.

دکتر کچویان آثار متعددی در حوزه‌ی جامعه‌شناسی، دین، تجدد، هویت و اندیشه اجتماعی تألیف و ترجمه کرده است. از جمله کتاب‌های تألیفی او می‌توان به «نظریه‌های جامعه‌شناسی و دین؛ مطالعه‌ای انتقادی»، «تجدد از نگاهی دیگر»، «تطورات گفتمان‌های هویتی ایران» و «فوکو و دیرینه‌شناسی دانش» اشاره کرد. همچنین ترجمه‌ی آثاری مانند «علم و جامعه‌شناسی معرفت» در کارنامه‌ی علمی او دیده می‌شود. افزون بر این، مقالات فراوانی از وی در زمینه‌هایی چون مدرنیته، جهانی‌شدن، دموکراسی، هویت، دین و جامعه‌شناسی معرفت منتشر شده و در همایش‌ها و سمینارهای علمی ارائه شده است. او علاوه بر فعالیت‌های آموزشی و پژوهشی، مسئولیت اجرای طرح‌های تحقیقاتی متعددی را بر عهده داشته و در حوزه‌های علمی و اجرایی نیز نقش فعالی ایفا کرده است؛ از جمله عضویت در شورای عالی انقلاب فرهنگی، همکاری با مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی و حضور در شوراها و نهادهای علمی مرتبط با علوم اجتماعی.