کتاب ما بعدالطبیعه جدید در علوم اجتماعی

کتاب ما بعدالطبیعه جدید در علوم اجتماعی نوشته ابراهیم دادجو و اثری پژوهشی در حوزه‌ی فلسفه‌ی علم و علوم اجتماعی است که توسط دفتر نشر معارف منتشر شده است. این کتاب جریان ذات‌گرایی جدید در فلسفه‌ی معاصر را تحلیل و بررسی کرده است؛ جریانی که به‌ویژه با آثار برایان الیس، جایگاه ویژه‌ای در مباحث مابعدالطبیعه و فلسفه‌ی علم یافته است. نویسنده ضمن معرفی و نقد دیدگاه‌های ذات‌گرایی جدید، تلاش کرده است پیوندهای آن را با فلسفه‌ی اسلامی و تأثیراتش بر علوم اجتماعی روشن سازد. ساختار کتاب شامل مقدمه و سه فصل است که به‌ترتیب به تاریخچه و مبانی ذات‌گرایی، نقد و بررسی آن و کاربردهایش در علوم اجتماعی می‌پردازد. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب ما بعدالطبیعه جدید در علوم اجتماعی اثر ابراهیم دادجو

کتاب مابعدالطبیعه‌ی جدید در علوم اجتماعی نوشته‌ی ابراهیم دادجو و اثری تخصصی در حوزه‌ی فلسفه علم و علوم اجتماعی است که به بررسی یکی از جریان‌های مهم معاصر، یعنی ذات‌گرایی جدید پرداخته است. این کتاب با رویکردی تحلیلی و انتقادی، ابتدا به ریشه‌ها و تحولات ذات‌گرایی از دوران ارسطو تا امروز پرداخته و سپس به ظهور ذات‌گرایی جدید در فلسفه‌ی غرب، به‌ویژه با محوریت آثار برایان الیس توجه کرده است. ابراهیم دادجو در این اثر ضمن معرفی مبانی هستی‌شناسی، معرفت‌شناسی و روش‌شناسی ذات‌گرایی جدید، آن را با دو جریان دیگر، یعنی ذات‌گرایی قدیم و ضدذات‌گرایی مقایسه کرده است. ساختار کتاب به‌گونه‌ای است که ابتدا مفاهیم بنیادین و تاریخی را شرح می‌دهد، سپس به نقد و بررسی نقاط قوت و ضعف ذات‌گرایی جدید می‌پردازد و در نهایت استلزامات این رویکرد را در علوم اجتماعی و انسانی بررسی می‌کند. نویسنده تلاش کرده است باتکیه‌بر منابع اصلی و ترجمه‌ی آثار کلیدی، تصویری جامع از این جریان فلسفی ارائه دهد و جایگاه آن را در فلسفه‌ی اسلامی و علوم اجتماعی معاصر روشن کند.

خلاصه کتاب ما بعدالطبیعه جدید در علوم اجتماعی

کتاب با تمرکز بر جریان ذات‌گرایی جدید، ابتدا سه جریان اصلی مابعدالطبیعه در تاریخ فلسفه را معرفی می‌کند؛ ذات‌گرایی قدیم (ارسطویی)، ضدذات‌گرایی (مابعدنیوتنی و هیومی) و ذات‌گرایی جدید. نویسنده توضیح داده که ذات‌گرایی جدید برخلاف ضدذات‌گرایی که به ذوات و خواص ذاتی اشیا باور ندارد و امور انسانی و اجتماعی را صرفاً قراردادی می‌داند، بر وجود ذوات و خواص ذاتی در انسان و اشیا تأکید دارد و اخلاقیات و اصول اجتماعی را ریشه‌دار در سرشت و فطرت مشترک انسان‌ها می‌داند. ابراهیم دادجو باتکیه‌بر آثار برایان الیس، به شرح هستی‌شناسی، معرفت‌شناسی و روش‌شناسی ذات‌گرایی جدید می‌پردازد. او نشان داده که در این رویکرد، قوانین طبیعت و اصول اخلاقی، نه صرفاً قراردادی یا تجربی بلکه بر پایه‌ی خواص ذاتی و سرشتی اشیا و انسان‌ها استوارند. در علوم اجتماعی، این دیدگاه به این معناست که اصول اخلاقی فردی و اجتماعی، برخی جهانی و مشترک‌اند و برخی دیگر وابسته به فرهنگ‌ها و قراردادهای خاص جوامع هستند. کتاب همچنین به نقد ذات‌گرایی جدید می‌پردازد و نقاط قوت آن را در هستی‌شناسی و نقاط ضعفش را در معرفت‌شناسی و روش‌شناسی بررسی می‌کند. نویسنده تأکید کرده که ذات‌گرایی جدید با وجود نوآوری‌هایش، در برخی موارد دچار تناقض‌هایی در تبیین صدق و ضرورت قوانین علمی و اخلاقی می‌شود. نویسنده کوشیده نشان دهد که ذات‌گرایی جدید می‌تواند به پویایی فلسفه‌ی اسلامی و علوم اجتماعی کمک کند و راهی برای بازاندیشی در مبانی اخلاق و جامعه فراهم آورد.

چرا باید کتاب ما بعدالطبیعه جدید در علوم اجتماعی را بخوانیم؟

این کتاب با ارائه‌ی تحلیلی جامع از ذات‌گرایی جدید و مقایسه‌ی آن با جریان‌های فلسفی دیگر، فرصتی برای آشنایی با یکی از مهم‌ترین مباحث معاصر در فلسفه‌ی علم و علوم اجتماعی فراهم می‌کند. ویژگی شاخص اثر، پرداختن به پیوندهای ذات‌گرایی جدید با فلسفه‌ی اسلامی و بررسی تأثیرات آن بر اخلاق و جامعه است. خواننده با مطالعه‌ی این کتاب با مفاهیم بنیادین هستی‌شناسی، معرفت‌شناسی و روش‌شناسی ذات‌گرایی جدید آشنا می‌شود و می‌تواند دیدگاه‌های رایج درباره‌ی ماهیت انسان، اخلاق و قراردادهای اجتماعی را از منظر تازه‌ای بازنگری کند. همچنین کتاب به نقدهای جدی و نقاط ضعف این رویکرد پرداخته است که برای علاقه‌مندان به مباحث انتقادی و فلسفی اهمیت دارد.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

خواندن این کتاب به دانشجویان و پژوهشگران فلسفه، علوم اجتماعی، علوم انسانی و علاقه‌مندان به مباحث مابعدالطبیعه و فلسفه‌ی علم پیشنهاد می‌شود. همچنین مطالعه‌ی این اثر برای کسانی که دغدغه‌ی فهم ریشه‌های اخلاق، سرشت انسان و مبانی قراردادهای اجتماعی را دارند، مفید است.

بخشی از کتاب ما بعدالطبیعه جدید در علوم اجتماعی

«اصول اخلاقی‌ که بتوان در قرارداد اجتماعی جامعه‌ای گنجاند بر دو نوع‌اند. نخست، اصول اخلاقی فردگرایانه‌ای هستند که توجیه آن‌ها به فرهنگ وابسته نیست، و دوم، «اصول اخلاقی اجتماعی» هستند که برای حفظ جامعه خوب مورد نیازند. همه اصول فردگرایانه با فضایل و رذایل طبیعی انسانی ما در ارتباط‌اند. آن‌ها تعهدات اخلاقی اولیه‌ای هستند بر اینکه حدالامکان هر جا بر طبق این فضایل عمل بکنیم و از عمل برخلاف آن‌ها دوری کنیم. فضایل طبیعی انسانی مشتمل‌اند بر فضایل صداقت، ترحّم، و انصاف. همه ما به خوبی از چیزی که شکلی از اشکال این فضایل است آگاهیم و معمولاً، این‌گونه افعال را، هنگام وقوع، می‌توانیم تشخیص دهیم. فعل ما وقتی صادقانه است که راست می‌گوییم و در سخن خود صادق‌ایم. فعل ما وقتی از روی ترّحم است که به کمک کسانی که نیازمندند می‌شتابیم، نسبت به آنان دلسوزی نشان می‌دهیم، یا از هر راهی که بتوانیم به کمک آنان می‌شتابیم. فعل ما وقتی منصفانه است که خیر‌های مربوط به یک گروه را، آنجا که خیر دیگری وجود ندارد که به‌نحو دیگری برآورده شود، یا طبق نیاز یا بی‌پناهی تعلق گیرد، بطور برابر تقسیم کنیم. یا، ما در سرزنش نسبت به چیزی که همگی به یک اندازه مقصریم سهیم‌ایم. اما، دست‌کم در دو نوع امر، مشکلات سر بر می‌آورند: الف) وقتی که این خواسته که باید نسبت به یک گروه یا مردم از روی فضیلت عمل بکنیم مستلزم آسیب‌رساندن به دیگری باشد، یا ب) آنجا که آشکار نیست چه کسی سزاوار نگاه برابر / متناسب و بنابراین سزاوار تلقی برابر / متناسب است.»