کتاب ره نامه (جلد نوزدهم، روشنفکری)

کتاب ره نامه (جلد نوزدهم، روشنفکری) نوشتهٔ «سید علی خامنه‌ای» است که نشر انقلاب اسلامی آن را منتشر کرده است. این جلد از مجموعهٔ «ره‌نامه» به موضوع روشنفکری و جایگاه آن در تاریخ معاصر ایران پرداخته و با نگاهی تحلیلی، روند شکل‌گیری، آسیب‌ها و نقش روشنفکران را در تحولات اجتماعی و سیاسی بررسی کرده است. کتاب با بهره‌گیری از سخنان و دیدگاه‌های نویسنده، به‌ویژه در زمینهٔ نسبت روشنفکری با دین، جامعه و انقلاب اسلامی، تصویری جامع از این مقوله ارائه می‌دهد. نسخهٔ الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب ره نامه (جلد نوزدهم، روشنفکری)

کتاب «ره‌نامه (جلد نوزدهم، روشنفکری)» اثری است که به بررسی مفهوم روشنفکری در ایران می‌پردازد. این کتاب بخشی از مجموعه‌ای ۴۰جلدی است که هر جلد آن به یکی از موضوعات اساسی مرتبط با مبانی و ارزش‌های اسلام و انقلاب اسلامی اختصاص یافته است. نویسندهٔ این کتاب با تکیه بر بیانات و نوشته‌های خود تلاش کرده است تا تصویری از روشنفکری ایرانی، ریشه‌ها و تحولات آن و نسبتش با جریان‌های فکری و سیاسی معاصر ارائه دهد. ساختار کتاب بر پایهٔ تحلیل تاریخی و اجتماعی استوار است و با ارجاع به وقایع مهم، شخصیت‌های تأثیرگذار و جریان‌های فکری، سیر تطور روشنفکری را از آغاز تا دوران معاصر دنبال می‌کند. کتاب به‌ویژه به نقش روشنفکران در تحولات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ایران، آسیب‌شناسی جریان روشنفکری و نسبت آن با دین و مردم می‌پردازد؛ همچنین با اشاره به تجربه‌های تاریخی مانند مشروطه، دوران پهلوی و انقلاب ۱۳۵۷ تلاش می‌کند تا نقاط قوت و ضعف روشنفکری ایرانی را واکاوی کند. این اثر برای مخاطبانی که به‌دنبال فهم عمیق‌تر جایگاه روشنفکری در جامعهٔ ایران هستند، منبعی تحلیلی و مستند به شمار می‌آید.

خلاصه کتاب ره نامه (جلد نوزدهم، روشنفکری)

کتاب با طرح پرسش‌هایی دربارهٔ چیستی روشنفکری آغاز می‌شود و به بررسی ریشه‌ها و سیر تاریخی این مفهوم در ایران می‌پردازد. نویسنده روشنفکری را حرکتی می‌داند که با فعالیت فکری و اندیشه‌ورزی سروکار دارد و آن را از تحجر و جمود فکری جدا می‌داند. در ادامه، به ورود مفهوم روشنفکری از غرب به ایران و تأثیرپذیری روشنفکران ایرانی از جریان‌های فکری اروپایی اشاره شده است. کتاب توضیح می‌دهد که روشنفکری ایرانی از ابتدا با بی‌اعتنایی به دین و سنت‌های بومی همراه بوده و این ویژگی‌ها باعث شکل‌گیری نوعی روشنفکری وابسته و گاه بیمار در جامعه شده است. در بخش‌های بعد، نویسنده به آسیب‌شناسی جریان روشنفکری در ایران می‌پردازد و ضعف‌هایی مانند دوری از مردم، تقلید از غرب، بی‌توجهی به هویت ملی و دینی و عدم حضور در میدان عمل را بر می‌شمارد. در مقابل، روشنفکری متعهد و مردمی را الگویی معرفی می‌کند که با مردم همراه است، نقش روشنگری و هدایت را ایفا می‌کند و در بزنگاه‌های تاریخی، مسئولیت اجتماعی و دینی خود را می‌شناسد؛ همچنین این کتاب به نقش روشنفکران در تحولات سیاسی و اجتماعی ایران، از مشروطه تا انقلاب ۱۳۵۷ می‌پردازد و تأکید می‌کند که تنها روشنفکری متکی بر ایمان و هویت بومی می‌تواند به پیشرفت و تعالی جامعه کمک کند. نویسنده بر ضرورت هوشیاری در برابر جریان‌های روشنفکری بیگانه‌گرا و اهمیت تولید محتوای بومی و اصیل تأکید کرده است.

چرا باید کتاب ره نامه (جلد نوزدهم، روشنفکری) را بخوانیم؟

این کتاب با رویکردی تحلیلی و مستند به یکی از مهم‌ترین موضوعات فکری و اجتماعی ایران معاصر، یعنی روشنفکری می‌پردازد. خواندن این اثر فرصتی فراهم می‌کند تا مخاطب با ریشه‌ها، تحولات و آسیب‌های جریان روشنفکری در ایران آشنا شود و نسبت آن را با دین، مردم و هویت ملی بهتر درک کند؛ همچنین کتاب با بررسی نمونه‌های تاریخی و تحلیل نقش روشنفکران در بزنگاه‌های مهم، به مخاطب کمک می‌کند تا نگاه انتقادی و واقع‌بینانه‌تری نسبت به این مقوله پیدا کند. برای کسانی که دغدغهٔ شناخت تحولات فکری و اجتماعی ایران را دارند، این کتاب می‌تواند افق‌های تازه‌ای بگشاید.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

مطالعهٔ این کتاب به علاقه‌مندان به تاریخ معاصر ایران، پژوهشگران حوزهٔ علوم اجتماعی و سیاسی، دانشجویان رشته‌های علوم انسانی و کسانی که دغدغهٔ فهم نسبت دین، جامعه و روشنفکری را دارند، پیشنهاد می‌شود؛ همچنین این اثر برای فعالان فرهنگی و کسانی که به‌دنبال تحلیل جریان‌های فکری و اجتماعی ایران هستند، مفید خواهد بود.

بخشی از کتاب ره نامه (جلد نوزدهم، روشنفکری)

«میرزا ملکم‌خان ارمنی

میدانید که در بیست سال آخرِ زندگی ناصرالدّین‌شاه، انحصارات خارجی پدر این مملکت را درآورد. انگلیسی‌ها می‌آمدند انحصاری میگرفتند _ انحصار گمرکات، انحصار دخانیّات، انحصار راه‌آهن و... _ باز روس‌ها از آن طرف می‌آمدند و میگفتند شما به رقیب ما امتیاز این معاملهٔ انحصاری و این به اصطلاح تجارت را دادید، باید به ما هم بدهید؛ به آنها هم چیزی میدادند! بعدها اسم این را «موازنهٔ مثبت» گذاشتند؛ موازنهٔ بین روس و انگلیس در سیاست خارجی و ارتباطات اقتصادی؛ منتها بر مبنای مسابقه! یک چیزی به این قدرت بدهند، دیگری فردا بگوید چرا به من ندادید؛ اینها هم بگویند بگیر این هم مال تو! باز او بگوید مال من کم شد، بگویند این هم مال تو! ایران را به نفع خاندان سلطنت _ یعنی همان ناصرالدّین‌شاه و درباری‌ها و هر کسی که بتواند از این سفرهٔ یغما لقمه‌ای ببرد _ غارت میکردند.

این آقای روشنفکری که به عنوان معروف‌ترین پیام‌آور روشنفکری و روشنگری در ایران مطرح بود _ یعنی همین میرزا ملکم‌خان _ خودش دلّال قضیّهٔ «رویتر» بود! در همین انحصار معروف تنباکو _ که میرزای شیرازی، مرجع تقلید وقت، آن را تحریم کرد و جلوی این معاملهٔ زیان‌بار را گرفت _ میرزا ملکم‌خان خودش دلّال آن بود! واقعاً یکی از دلّالی‌های عمدهٔ میرزا ملکم ارمنی، همین قضیّهٔ «رژی» بود که دربار هم آن را قبول کرد. این آدم میخواهد در ایران پیام‌آور روشنفکری باشد؛ یعنی مردم را به آینده، به تجدّد و نوگرایی دعوت کند؛ ببینید مردم چه از آب درمی‌آیند!»