کتاب دانش زیست مجازی

معرفی کتاب دانش زیست مجازی

کتاب الکترونیکی «دانشنامه سواد فضای مجازی (جلد دوم: دانش زیست مجازی)» نوشتهٔ صدرا فیروزمند، حسین غفاری و حسین حق‌پناه و با همکاری انتشارات باران‌نگار، به بررسی ابعاد مختلف زیست و کاربری در فضای مجازی می‌پردازد. این جلد از مجموعهٔ چهارجلدی، به موضوعاتی چون خدمات کاربردی فضای مجازی، رسانه‌های اجتماعی و سرگرمی‌های مجازی می‌پردازد و تلاش دارد مخاطبان را با مهارت‌ها و دانش لازم برای حضور مسئولانه و ایمن در فضای مجازی آشنا کند. نسخه الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب دانش زیست مجازی

این جلد از «دانشنامه سواد فضای مجازی» در سال ۱۴۰۳ و در قالب پروژهٔ ابری‌شهر منتشر شده است. تمرکز اصلی کتاب بر لایهٔ خدمات فضای مجازی است و موضوعات آن در سه فصل اصلی دسته‌بندی شده: خدمات کاربردی فضای مجازی، رسانه‌های اجتماعی و سرگرمی‌های مجازی و آداب کاربری. نویسندگان با رویکردی آموزشی و تربیتی، تلاش کرده‌اند تا علاوه بر معرفی انواع خدمات و پلتفرم‌ها، به مسائل تربیتی، فرهنگی و چالش‌های زیست مجازی نیز بپردازند. این دانشنامه بخشی از یک بستهٔ آموزشی گسترده‌تر است که هدف آن توانمندسازی معلمان و دانش‌آموزان برای حضور آگاهانه و مسئولانه در فضای مجازی است. ساختار کتاب به گونه‌ای طراحی شده که معلمان بتوانند به صورت موردی به مقالات و مدخل‌های مورد نیاز خود مراجعه کنند و از آن به عنوان منبعی برای آموزش سواد فضای مجازی بهره ببرند. این اثر با حمایت پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات و با مشارکت جمعی از پژوهشگران و معلمان تدوین شده است.

خلاصه کتاب دانش زیست مجازی

این کتاب با تمرکز بر زیست مجازی، به بررسی انواع خدمات و کاربری‌های فضای مجازی می‌پردازد و تلاش می‌کند مخاطب را با ابعاد مختلف حضور در این فضا آشنا کند. در فصل خدمات کاربردی، انواع قالب‌های ارائه محتوا، گروه‌های مخاطب، الگوهای اقتصادی و کارکردهای وب معرفی می‌شود. بخش آموزش الکترونیکی، سیر تحول آموزش از راه دور تا آموزش مجازی و ترکیبی را شرح می‌دهد و نقش فناوری‌های نوین و نظریه‌های یادگیری را در این روند بررسی می‌کند. فصل رسانه‌های اجتماعی به دسته‌بندی پلتفرم‌ها، مقررات حریم خصوصی و چالش‌های مربوط به داده‌ها و امنیت کاربران می‌پردازد. در بخش سرگرمی‌های مجازی، موضوعاتی مانند اعتیاد به اینترنت، بازی‌های رایانه‌ای، آداب کاربری و نقش والدین و مربیان در مدیریت مصرف رسانه‌ای نوجوانان مطرح می‌شود. کتاب همچنین به معرفی منابع علمی در وب، کتابخانه‌های مجازی و دانشنامه‌های برخط می‌پردازد و مهارت‌های لازم برای پژوهش و اعتبارسنجی اطلاعات در فضای مجازی را آموزش می‌دهد. پیام اصلی کتاب، توانمندسازی مخاطب برای انتخاب آگاهانه، استفاده مسئولانه و ایمن از خدمات و محتواهای فضای مجازی است.

چرا باید کتاب دانش زیست مجازی را خواند؟

این کتاب با رویکردی جامع به موضوع زیست مجازی، نه‌تنها به معرفی خدمات و پلتفرم‌های فضای مجازی می‌پردازد، بلکه مهارت‌های لازم برای حضور مسئولانه، ایمن و هدفمند در این فضا را آموزش می‌دهد. مخاطب با مطالعهٔ این اثر، با چالش‌های تربیتی، فرهنگی و فنی فضای مجازی آشنا می‌شود و می‌تواند راهکارهایی برای مدیریت مصرف رسانه‌ای، پیشگیری از آسیب‌ها و ارتقای سواد دیجیتال خود و دیگران بیابد. همچنین، کتاب به معلمان و مربیان کمک می‌کند تا آموزش سواد فضای مجازی را به شکل کاربردی و متناسب با نیازهای نسل جدید ارائه دهند.

خواندن کتاب دانش زیست مجازی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب برای معلمان، مربیان، والدین و دانش‌آموزانی مناسب است که دغدغهٔ آموزش، تربیت و حضور ایمن در فضای مجازی را دارند. همچنین برای فعالان حوزهٔ آموزش و رسانه، پژوهشگران علوم تربیتی و علاقه‌مندان به سواد رسانه‌ای و دیجیتال، منبعی مفید و کاربردی به شمار می‌آید.

فهرست کتاب دانش زیست مجازی

- خدمات کاربردی فضای مجازی: معرفی انواع قالب‌های ارائه محتوا، دسته‌بندی مخاطبان، الگوهای اقتصادی و کارکردهای وب. این فصل به مخاطب کمک می‌کند تا با ساختار و تنوع خدمات وب آشنا شود و نحوهٔ استفادهٔ هدفمند از آن‌ها را بیاموزد.- آموزش الکترونیکی: بررسی سیر تحول آموزش از راه دور تا آموزش مجازی و ترکیبی، معرفی سامانه‌های مدیریت یادگیری، ارتباط تصویری گروهی و مووک‌ها. این بخش نقش فناوری‌های نوین و نظریه‌های یادگیری را در آموزش مجازی تحلیل می‌کند و به معلمان و دانش‌آموزان راهکارهایی برای بهره‌گیری بهتر از این امکانات ارائه می‌دهد.- رسانه‌های اجتماعی: دسته‌بندی پلتفرم‌ها، مقررات حریم خصوصی، خط‌مشی‌های داده و چالش‌های امنیتی. این فصل به بررسی نقش رسانه‌های اجتماعی در زیست مجازی و چالش‌های مرتبط با داده‌ها و امنیت کاربران می‌پردازد.- سرگرمی‌های مجازی و آداب کاربری: اعتیاد به اینترنت، بازی‌های رایانه‌ای، آداب مصرف رسانه‌ای، نقش والدین و مربیان در مدیریت مصرف رسانه‌ای نوجوانان. این بخش به آسیب‌شناسی و ارائهٔ راهکارهای تربیتی برای استفادهٔ سالم از سرگرمی‌های مجازی می‌پردازد.- منابع علمی در وب: معرفی کتابخانه‌های مجازی، پایگاه‌های تخصصی و دانشنامه‌های برخط، آموزش مهارت‌های پژوهش و اعتبارسنجی اطلاعات در فضای مجازی.

بخشی از کتاب دانش زیست مجازی

«در گذشته نه‌چندان دور، معلمان برای تبدیل دانش‌آموز منفعل به یک عنصر فعال در کلاس درس او را به مطالعه و تحقیق و پژوهش‌های کوچک کلاسی تشویق می‌کردند. هنوز هم معلم‌ها بخشی از ارزشیابی مستمر کلاس را به خلاصه‌نویسی یک کتاب، نوشتن مقاله‌ای کوتاه یا انجام یک تحقیق کتابخانه‌ای اختصاص می‌دهند. این فعالیت‌ها آن‌قدر سنتی هستند که حتماً همه در دوران مدرسه چنین کارهایی را به‌عنوان دانش‌آموز تجربه کرده‌اند و همه معلمان با موضوع پژوهش‌های دانش‌آموزی در کلاس درس، سروکار داشته‌اند و می‌دانند امروز فاصلهٔ بچه‌ها با پاسخ هر سوال و کشف هر ابهام و راه‌حل هر معمایی که معلمان برای تعمیق دانسته‌ها و تثبیت آموخته‌ها مطرح می‌کنند، به‌اندازه جستجویی ساده در فضای مجازی است. تا جایی که این ضرب‌المثل تازه‌ساز، دهان‌به‌دهان میان نسل جدید می‌چرخد که «فکر نکن» سرچ کن!» در این شرایط جدید و با ورود هوش مصنوعی مولد که کاملاً به زبان فارسی مسلط است، چطور باید برای بچه‌ها تحقیق و پژوهشی تعریف کرد که به کپی‌کاری ختم نشود؟ و چطور باید پژوهش‌های دانش‌آموزی را هدایت و ارزیابی کرد؟ معلمان باید بدانند و به بچه‌ها بیاموزند که تعریف «دانایی» در عصر دیجیتال تغییر کرده است. امروز «مالکیت اطلاعات» چندان ارزشی ندارد و توانایی «دسترسی به اطلاعات» است که دانشمندان را متمایز می‌کند. توانایی یافتن پاسخ درست سوالات از منابع قابل اعتماد و مقایسه انواع رویکردها در حل یک ابهام با استفاده از منابع برخط، نشانهٔ «دانایی دیجیتال» است. پس پژوهش‌های دانش‌آموزی نباید صرفاً روی جمع‌آوری اطلاعات یا کشف پاسخ یک معما تعریف شود. بلکه پژوهش‌های عصر دیجیتال باید رقابتی در اعتبارسنجی منابع و تحلیل یافته‌های متضاد و متناقض باشد.»