کتاب دانش ارتباطی

معرفی کتاب دانش ارتباطی

کتاب الکترونیکی «دانشنامه سواد فضای مجازی (جلد چهارم: دانش ارتباطی)» نوشتهٔ صدرا فیروزمند، حسین غفاری و حسین حق‌پناه و منتشرشده توسط انتشارات باران‌نگار، به بررسی ابعاد ارتباطی و اخلاقی حضور در فضای مجازی می‌پردازد. این جلد از مجموعهٔ دانشنامه، به موضوعاتی مانند اخلاق ارتباط مجازی، دوستی و حریم خصوصی، هویت و گروه‌های مرجع در فضای مجازی می‌پردازد و برای معلمان و مربیان سواد رسانه‌ای طراحی شده است. نسخه الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب دانش ارتباطی

جلد چهارم «دانشنامه سواد فضای مجازی» با تمرکز بر «دانش ارتباطی»، به بررسی مسائل تربیتی، اخلاقی و هویتی کاربران فضای مجازی می‌پردازد. این کتاب بخشی از پروژهٔ «ابری‌شهر» است که با هدف آموزش سواد فضای مجازی به معلمان و دانش‌آموزان تدوین شده و در قالب دانشنامه‌ای با مقالات مستقل و موضوعی ارائه می‌شود. ساختار کتاب بر اساس سه فصل اصلی شکل گرفته: اخلاق ارتباط مجازی، دوستی و حریم خصوصی، و هویت و گروه‌های مرجع. هر فصل به موضوعات کلیدی و چالش‌های روزمره کاربران در فضای مجازی می‌پردازد و تلاش می‌کند با رویکردی بومی و متناسب با فرهنگ ایرانی، راهنمایی‌هایی برای حضور مسئولانه و آگاهانه در محیط‌های دیجیتال ارائه دهد. این اثر به جای تمرکز صرف بر مهارت‌های فنی، بر جنبه‌های انسانی و اجتماعی فضای مجازی تأکید دارد و به معلمان کمک می‌کند تا دانش‌آموزان را برای مواجهه با مسائل اخلاقی و هویتی در فضای مجازی آماده کنند.

خلاصه کتاب دانش ارتباطی

این جلد از دانشنامه، به بررسی ابعاد مختلف ارتباطات انسانی در فضای مجازی می‌پردازد و تلاش می‌کند تا مخاطب را با چالش‌ها و ظرافت‌های اخلاقی، تربیتی و هویتی این فضا آشنا کند. فصل نخست به اخلاق ارتباط مجازی اختصاص دارد و موضوعاتی مانند نسبت اخلاق با فناوری، اخلاق فناوری اطلاعات و ارتباطات، راهبردهای حل مسائل اخلاقی در فضای مجازی، و آموزش و ترویج اخلاق فاوا را بررسی می‌کند. در این بخش، اهمیت رعایت آداب و احترام در ارتباطات مجازی، جایگاه زبان بدن و شکلک‌ها، و ضرورت توجه به زمان و زبان در پیام‌رسانی مجازی مورد تأکید قرار می‌گیرد. فصل دوم به دوستی مجازی و حریم خصوصی می‌پردازد و مسائلی مانند ردیای دیجیتال، چالش‌های تربیتی و امنیتی ناشی از نافراموشی فضای مجازی، مدیریت ردپای دیجیتال، و اهمیت حفظ حریم خصوصی در دنیای بی‌مکان را مطرح می‌کند. در این فصل، تفاوت‌های دوستی مجازی و حقیقی، چالش‌های خودافشایی، مهندسی اجتماعی و پیام‌های غیراخلاقی نیز بررسی می‌شود. فصل سوم به هویت مجازی و گروه‌های مرجع اختصاص دارد و به موضوعاتی مانند فرایند هویت‌یابی، منابع هویت‌ساز (خانواده، همسالان، مدرسه، رسانه و گروه‌های مرجع)، تأثیر فرهنگ شهرت و سلبریتی‌ها، و فرصت‌ها و آسیب‌های دوجهانی شدن هویت در فضای مجازی می‌پردازد. کتاب همچنین به آفت‌هایی مانند توهم دانایی، اظهار فضل، شایعه‌سازی و بیهوده‌گویی در فضای مجازی اشاره می‌کند و راهکارهایی برای مواجهه اخلاقی با این پدیده‌ها ارائه می‌دهد.

چرا باید کتاب دانش ارتباطی را خواند؟

این کتاب با تمرکز بر مسائل اخلاقی، تربیتی و هویتی فضای مجازی، به مخاطب کمک می‌کند تا با چالش‌های ارتباطی و اجتماعی این فضا آشنا شود و مهارت‌هایی برای حضور مسئولانه و آگاهانه در محیط‌های دیجیتال کسب کند. رویکرد بومی و فرهنگی کتاب، آن را به منبعی مناسب برای آموزش و تربیت نسل جدید در مواجهه با فضای مجازی تبدیل کرده است. همچنین، ساختار دانشنامه‌ای و مقالات موضوعی، امکان مراجعه موردی و استفاده هدفمند از مطالب را برای معلمان و مربیان فراهم می‌کند.

خواندن کتاب دانش ارتباطی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب برای معلمان، مربیان سواد رسانه‌ای، والدین و دانش‌آموزانی که دغدغهٔ تربیت رسانه‌ای و مواجهه با چالش‌های اخلاقی و هویتی فضای مجازی را دارند، مناسب است. همچنین برای کسانی که به دنبال راهنمایی برای مدیریت ارتباطات، حریم خصوصی و هویت خود یا فرزندانشان در فضای مجازی هستند، مفید خواهد بود.

فهرست کتاب دانش ارتباطی

- فصل اول: اخلاق ارتباط مجازی به بررسی نسبت اخلاق با فناوری، اخلاق فناوری اطلاعات و ارتباطات، راهبردهای حل مسائل اخلاقی، آموزش و ترویج اخلاق فاوا، و آداب ارتباط فردی و گروهی در فضای مجازی می‌پردازد.- فصل دوم: دوستی مجازی و حریم خصوصی موضوعاتی مانند ردیای دیجیتال، چالش‌های تربیتی و امنیتی نافراموشی، مدیریت ردپای دیجیتال، تعریف و اهمیت حریم خصوصی، تفاوت دوستی مجازی و حقیقی، چالش‌های خودافشایی و مهندسی اجتماعی، و مواجهه با آزارگری مجازی را بررسی می‌کند.- فصل سوم: هویت مجازی و گروه‌های مرجع به فرایند هویت‌یابی، منابع هویت‌ساز (خانواده، همسالان، مدرسه، رسانه و گروه‌های مرجع)، تأثیر فرهنگ شهرت و سلبریتی‌ها، فرصت‌ها و آسیب‌های دوجهانی شدن هویت، و نقش گروه‌های مرجع در شکل‌گیری هویت مجازی می‌پردازد.

بخشی از کتاب دانش ارتباطی

«برای جبران این فقدان. یک راه‌حل, به‌کارگیری درست و دقیق «برچسب‌ها» (91101661) یا بهتر از آن «شکلک‌ها» (نز۶۳۳0) در مکالمات است که به انتقال احساسات واقعی کمک می‌کند. شکلک‌ها هر چند کوچک و بی‌حرکت هستند, اما اگر حرفه‌ای استفاده شوند می‌توانند از خشکی و سردی کلمات بکاهند و جلوی سوءتفاهم‌های احتمالی را بگیرند.البته باید توجه کرد که برخی شکلک‌ها ممکن است در موقعیت‌های مختلف توسط هر کاربر به گونه‌ای متفاوتی برداشت شوند. از اینرو آشنایی با معانی مختلفی که هر شکلک ممکن است داشته باشد ضروریست تا مانح از ایجاد سوعتفاهم شود.البته شکلک‌ها به غیر از پر کردن خلاء زبان بدن و انتقال احساسات. نوع جدیدی از بیان اختصاری را هم ایجاد کرده‌اند که مسلط بودن بر آن می‌تواند ارتباطات مجازی را آسان‌تر و جذاب‌تر کند.»