کتاب شرح اصول قانون اساسی؛ زبان و خط رسمی (اصول ۱۵ و ۱۶ قانون اساسی)

معرفی کتاب شرح اصول قانون اساسی؛ زبان و خط رسمی (اصول ۱۵ و ۱۶ قانون اساسی)

کتاب الکترونیکی «شرح قانون اساسی؛ زبان و خط رسمی (اصول ۱۵ و ۱۶)» نوشتهٔ عباسعلی کدخدایی (عضو هیئت علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران)، حسین آیینه نگینی و علیرضا جعفرزاده بهاء‌آبادی، توسط پژوهشکده شورای نگهبان منتشر شده است. این اثر به بررسی و تحلیل اصول ۱۵ و ۱۶ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران می‌پردازد که به موضوع زبان و خط رسمی کشور و جایگاه زبان عربی در نظام آموزشی اشاره دارند. نسخه الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب شرح اصول قانون اساسی؛ زبان و خط رسمی (اصول ۱۵ و ۱۶ قانون اساسی)

این کتاب به صورت تخصصی به شرح و تفسیر دو اصل مهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران می‌پردازد: اصل ۱۵ که زبان و خط فارسی را به عنوان زبان و خط رسمی و مشترک مردم ایران معرفی می‌کند و اصل ۱۶ که به جایگاه زبان عربی در نظام آموزشی کشور می‌پردازد. نویسندگان با رویکردی تحلیلی، علاوه بر بررسی فلسفه تقنینی این اصول، به پیشینه تاریخی و تقنینی زبان و خط فارسی و عربی در ایران پرداخته‌اند. کتاب در دوره‌ای منتشر شده که پس از چند دهه اجرای قانون اساسی، نیاز به بازنگری و تحلیل رویه‌های اجرایی و نظرات شورای نگهبان دربارهٔ این اصول احساس می‌شد. اثر حاضر بخشی از مجموعه‌ای است که به شرح اصول مختلف قانون اساسی می‌پردازد و در آن، علاوه بر تحلیل حقوقی، به مطالعات تطبیقی با قوانین اساسی دیگر کشورها نیز توجه شده است. نویسندگان تلاش کرده‌اند ضمن بررسی ابعاد مختلف این اصول، به ابهامات و پرسش‌های موجود دربارهٔ حدود و قلمرو زبان رسمی و حقوق اقلیت‌های زبانی و قومی پاسخ دهند.

خلاصه کتاب شرح اصول قانون اساسی؛ زبان و خط رسمی (اصول ۱۵ و ۱۶ قانون اساسی)

این کتاب با تمرکز بر اصول ۱۵ و ۱۶ قانون اساسی، ابتدا به فلسفه تقنینی و ضرورت درج زبان و خط رسمی در قانون اساسی می‌پردازد و نقش آن را در وحدت ملی و هویت فرهنگی ایران بررسی می‌کند. نویسندگان با مرور پیشینه تاریخی زبان و خط فارسی، به سیر تقنینی این موضوع از دوران مشروطه تا تصویب قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران اشاره می‌کنند. سپس، روند تهیه و تصویب اصل پانزدهم و بحث‌های مطرح‌شده در مجلس بررسی نهایی قانون اساسی را بازگو می‌کنند. در ادامه، مفاهیم کلیدی مانند زبان، خط، اسناد رسمی، مکاتبات و کتب درسی تعریف و تبیین می‌شود. کتاب به آثار رسمیت زبان و خط فارسی، از جمله تکلیف دولت به آموزش زبان فارسی، نگارش اسناد و مکاتبات رسمی به این زبان، و لزوم توانایی مسئولان در استفاده از زبان فارسی می‌پردازد. همچنین، آزادی استفاده از زبان‌های محلی و قومی در رسانه‌ها و مدارس و حدود این آزادی مورد بررسی قرار می‌گیرد. در بخش مربوط به اصل ۱۶، جایگاه زبان عربی در نظام آموزشی و ارتباط آن با علوم و معارف اسلامی تحلیل می‌شود و مبانی حقوقی و تطبیقی این اصل با سایر کشورها مقایسه می‌گردد. کتاب تلاش می‌کند ضمن پاسخ به ابهامات اجرایی، نقش شورای نگهبان و نظرات آن را در تفسیر و اجرای این اصول برجسته کند.

چرا باید کتاب شرح اصول قانون اساسی؛ زبان و خط رسمی (اصول ۱۵ و ۱۶ قانون اساسی) را خواند؟

این کتاب برای کسانی که به دنبال درک عمیق‌تر از مبانی حقوق اساسی ایران و جایگاه زبان و خط رسمی در ساختار حقوقی و فرهنگی کشور هستند، منبعی جامع و تحلیلی فراهم می‌کند. اثر حاضر با بررسی تطبیقی و تحلیل تاریخی، به پرسش‌های مهم دربارهٔ حقوق زبانی، آموزش زبان‌های محلی و جایگاه زبان عربی در نظام آموزشی پاسخ می‌دهد و ابعاد حقوقی و اجتماعی این موضوعات را روشن می‌سازد.

خواندن کتاب شرح اصول قانون اساسی؛ زبان و خط رسمی (اصول ۱۵ و ۱۶ قانون اساسی) را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب برای دانشجویان و پژوهشگران حقوق، علوم سیاسی، مطالعات فرهنگی و زبان‌شناسی، همچنین فعالان حوزه آموزش و سیاست‌گذاری زبانی و علاقه‌مندان به مباحث قانون اساسی و حقوق اقلیت‌ها مناسب است. برای کسانی که دغدغهٔ حقوق زبانی، آموزش زبان‌های محلی یا تحلیل حقوقی قانون اساسی دارند، مطالعهٔ این اثر مفید خواهد بود.

فهرست کتاب شرح اصول قانون اساسی؛ زبان و خط رسمی (اصول ۱۵ و ۱۶ قانون اساسی)

- فلسفه تقنینی و اساسی‌سازی مفاد اصل پانزدهم: بررسی ضرورت درج زبان و خط رسمی در قانون اساسی و نقش آن در وحدت ملی.- مفاد اصل پانزدهم در آیینه تاریخ: مرور پیشینه تاریخی و تقنینی زبان و خط فارسی در ایران.- سیر تهیه و تصویب اصل پانزدهم: بازخوانی روند تصویب و بحث‌های مجلس بررسی نهایی قانون اساسی.- شرح و تحلیل مفاد اصل پانزدهم: تعریف مفاهیم کلیدی مانند زبان، خط، اسناد رسمی، مکاتبات و کتب درسی و بررسی آثار رسمیت زبان فارسی.- آزادی استفاده از زبان‌های محلی و قومی: تحلیل حدود آزادی و تکلیف دولت در آموزش زبان‌های محلی.- ظهور مفاد اصل پانزدهم در قوانین و مقررات کشور: بررسی تأثیر این اصل در نظام حقوقی و اجرایی.- شرح اصل شانزدهم قانون اساسی: مفهوم‌شناسی زبان عربی، جایگاه آن در علوم و معارف اسلامی و نظام آموزشی.- پیشینه آموزش زبان عربی: بررسی تاریخی و حقوقی آموزش زبان عربی در ایران.- تحلیل الزامات حقوقی اصل شانزدهم: ارتباط با حقوق شهروندی، فرهنگ ملی و مقایسه تطبیقی با سایر کشورها.- نتیجه‌گیری و جمع‌بندی: جمع‌بندی مباحث و ارائهٔ نکات کلیدی دربارهٔ اصول ۱۵ و ۱۶.

بخشی از کتاب شرح اصول قانون اساسی؛ زبان و خط رسمی (اصول ۱۵ و ۱۶ قانون اساسی)

«زبان و خط رسمی و مشترک هر ملت در کنار ممیزاتی چون دین، مذهب، نژاد و... به عنوان شاخصی هویت‌بخش و متمایزکننده ملت‌ها در برابر سایر ملل از اهمیت بالایی در ایجاد وحدت و انسجام ملی در یک کشور برخوردار است. بر این مبناء زبان مشترک و رسمی هر جامعه به عنوان عنصری موّثر، در دو مقوله وحدت ملی و شخصیت بین‌المللی ملت‌ها نقش اساسی ایفا می‌کند. البته این سخن به این معنی نیست که، در همه موارد صرف زبان غیرمشترک موجب تمایز ملت‌ها از یکدیگر باشد، بلکه این عامل در کنار عوامل یاد شده در برخی موارد منشأ تمایز ملت‌ها از یکدیگر قرار می‌گیرد. در سراسر تاریخ سیاه استعمار و استعمارگری، تلاش استعمارگران در تعرض به زبان رسمی و ملی ملت‌های مستعمره و القاء زبانی بیگانه به جای زبان ملی این کشورها، به منظور شکستن وحدت ملی و نابود کردن بخشی از هویت این جوامع، خود گواهی صادق در تأیید نقش زبان مشترک در تکامل وحدت ملی و هویت بین‌المللی جوامع است. همچنان که تلاش دشمنان در محو زبان فارسی و جایگزین کردن زبانی بیگانه به جای آن موضوعی است که شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز به نیکی در مقدمه سیاست‌های مقابله با تهاجم فرهنگی مصوب ۱۳۷۹/۱۲/۱۴ به عنوان ابزاری در جهت بیگانه کردن افراد از هویت ملی از آن یاد کرده است.»