کتاب حاج حسین آقا ملک

کتاب حاج حسین آقا ملک نوشتهٔ «مرضیه مرتضوی قصاب‌سرایی» و منتشرشده توسط به‌نشر، به زندگی و شخصیت و خدمات «حاج حسین‌آقا ملک»، یکی از بزرگ‌ترین واقفان معاصر ایران پرداخته است. این اثر پژوهشی ضمن بررسی ریشه‌های خانوادگی، فعالیت‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خاندان ملک، به‌ویژه به نقش «حاج حسین‌آقا ملک» در وقف گستردهٔ املاک و دارایی‌هایش برای آستان قدس رضوی و خدمات عام‌المنفعهٔ او می‌پردازد. نسخهٔ الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب حاج حسین آقا ملک اثر مرضیه مرتضوی قصاب سرایی

کتاب «حاج حسین آقا ملک» (بزرگ واقف تاریخ معاصر ایران) تصویری جامع از زندگی و فعالیت‌های «حاج حسین‌آقا ملک»، از چهره‌های شاخص وقف در ایران معاصر ارائه می‌دهد. نویسنده با تکیه بر اسناد آرشیوی و منابع دورهٔ قاجار به بررسی پیشینهٔ خانوادگی ملک، نقش پدر و پدربزرگ او در تحولات اقتصادی و اجتماعی عصر خود و تأثیر این میراث بر شکل‌گیری شخصیت و نگرش «حاج حسین‌آقا ملک» می‌پردازد. کتاب حاضر در چند فصل به سیر تاریخی خاندان ملک‌التجار، فعالیت‌های اقتصادی و سیاسی آنان و در نهایت به زندگی «حاج حسین‌آقا ملک» و انگیزه‌های او برای وقف گستردهٔ اموالش می‌پردازد. بخش قابل توجهی از کتاب به معرفی موقوفات این فرد، ساختار و مدیریت آن‌ها و خدمات عام‌المنفعه‌ای که در حوزه‌های فرهنگی، آموزشی، بهداشتی و عمرانی انجام داده، اختصاص یافته است؛ همچنین کتابخانه و موزهٔ ملی ملک به‌عنوان یکی از مهم‌ترین موقوفات فرهنگی او معرفی می‌شود. این اثر نوشتهٔ «مرضیه مرتضوی قصاب‌سرایی» علاوه‌بر روایت زندگی شخصی و خانوادگی ملک، به زمینه‌های اجتماعی و سیاسی ایران در دوره‌های قاجار و پهلوی پرداخته و نقش وقف را در تحولات فرهنگی و اجتماعی معاصر ایران برجسته کرده است.

خلاصه کتاب حاج حسین آقا ملک

کتاب حاضر با مروری بر ریشه‌های خانوادگی «حاج حسین‌آقا ملک» آغاز می‌شود و نقش پدر و پدربزرگ او را در شکل‌گیری جایگاه اقتصادی و اجتماعی خاندان ملک‌التجار بررسی می‌کند. «حاج حسین‌آقا ملک» در خانواده‌ای با پیشینهٔ تجارت، علم و وقف رشد می‌کند و از همان جوانی علاقه‌مند به فرهنگ، کتاب و امور خیریه است. او پس از تحصیلات سنتی و آشنایی با علوم مختلف، مدیریت املاک خانوادگی در خراسان را بر عهده می‌گیرد و به‌تدریج به یکی از بزرگ‌ترین زمین‌داران و واقفان ایران بدل می‌شود. در بخش‌های میانی کتاب به انگیزه‌های این فرد برای وقف گستردهٔ اموالش پرداخته می‌شود؛ از جمله دغدغهٔ حفظ میراث فرهنگی، مقابله با مصادرهٔ املاک توسط حکومت وقت و باور عمیق مذهبی. نویسنده با استناد به اسناد و روایت‌های خانوادگی نشان می‌دهد که وقف برای «حاج حسین‌آقا ملک» نه‌فقط یک اقدام اقتصادی، بلکه نوعی مسئولیت اجتماعی و فرهنگی بوده است. این کتاب به معرفی موقوفات متنوع «حاج حسین‌آقا ملک» می‌پردازد؛ از املاک کشاورزی و باغ‌ها تا کتابخانه و موزهٔ ملی ملک و بیمارستان‌ها و مدارس. خدمات عام‌المنفعهٔ او در حوزه‌های آموزش، بهداشت، عمران شهری و حمایت از اقشار آسیب‌پذیر جامعه به‌تفصیل شرح داده شده است. در نهایت، کتاب با مروری بر سرنوشت موقوفات و تأثیرات ماندگار آن‌ها بر فرهنگ و جامعهٔ ایران معاصر به پایان می‌رسد.

چرا باید کتاب حاج حسین آقا ملک را خواند؟

این کتاب با تکیه بر اسناد تاریخی و روایت‌های دست‌اول، تصویری دقیق از یکی از مهم‌ترین واقفان معاصر ایران و نقش او در توسعهٔ فرهنگ وقف و خدمات عام‌المنفعه ارائه می‌دهد. مطالعهٔ این اثر فرصتی برای آشنایی با تاریخ اجتماعی و اقتصادی ایران، تحولات نهاد وقف و تأثیر آن بر فرهنگ و آموزش ایران است؛ همچنین این کتاب به مخاطب نشان می‌دهد که چگونه یک فرد می‌تواند با تصمیم‌های خود میراثی ماندگار برای جامعه به جا بگذارد و الهام‌بخش نسل‌های بعدی باشد.

خواندن کتاب حاج حسین آقا ملک را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب برای علاقه‌مندان به تاریخ معاصر ایران، پژوهشگران حوزهٔ وقف و امور خیریه، دانشجویان رشته‌های تاریخ، علوم اجتماعی و مطالعات فرهنگی و همچنین کسانی که دغدغهٔ توسعهٔ فرهنگی و خدمات عام‌المنفعه دارند، مناسب است؛ همچنین مطالعهٔ این اثر می‌تواند برای مدیران و فعالان حوزهٔ موقوفات و نهادهای خیریه آموزنده باشد.

فهرست کتاب حاج حسین آقا ملک

فصل اول: خاندان ملک‌التجار: این فصل به معرفی ریشه‌های خانوادگی «حاج حسین‌آقا ملک»، نقش پدر و پدربزرگ او در تجارت، وقف و فعالیت‌های اجتماعی و اقتصادی می‌پردازد.

فصل دوم: حاج حسین آقا ملک: این فصل زندگی شخصی، تحصیلات، ویژگی‌های اخلاقی، فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی این فرد و انگیزه‌های او برای وقف اموال و دارایی‌ها را شرح می‌دهد.

فصل سوم: موقوفات حاج حسین آقا ملک: این فصل به معرفی و بررسی موقوفات گستردهٔ حاج حسین‌آقا ملک در تهران و خراسان از جمله کتابخانه و موزهٔ ملی ملک، باغ وکیل‌آباد، بیمارستان‌ها، مدارس و سایر املاک وقفی پرداخته است.

فصل چهارم: خدمات عام‌المنفعهٔ حاج حسین آقا ملک: این فصل خدمات خیریه و عام‌المنفعهٔ حاج حسین‌آقا ملک در حوزه‌های آموزش، بهداشت، عمران شهری و حمایت از اقشار آسیب‌پذیر جامعه را بررسی کرده است.

فصل پنجم: کتابخانه و موزهٔ ملی ملک: این فصل تاریخچهٔ تأسیس، توسعه و اهمیت کتابخانه و موزهٔ ملی ملک به‌عنوان یکی از مهم‌ترین موقوفات فرهنگی «حاج حسین‌آقا ملک» را روایت کرده است.

بخشی از کتاب حاج حسین آقا ملک

«مهم‌ترین و بزرگ‌ترین موقوفهٔ فرهنگی حاج حسین‌آقا ملک، کتابخانه و موزهٔ ملّی ملک در محوّطهٔ باغ ملّی تهران است. همان‌گونه که گفته شد مرحوم ملک در سال ۱۳۱۲ ش قطعه زمینی در باغ ملّی تهران، به‌نیّت احداث کتابخانه و موزهٔ ملک، از شهرداری خرید و فوراً آن را وقف آستان قدس رضوی کرد. اگرچه بنا به دلایلی که سابقاً گفته شد، مرحوم ملک در زمان حیات موفق به عملی‌کردن نیّت خود نشد ولی سال‌ها بعد با پیگیری‌های دختر بزرگ آن مرحوم، بانو عزّتملک، این زمین به آستان قدس بازگردانده شد و در سال ۱۳۶۴ ش عملیات احداث کتابخانه و موزهٔ ملک آغاز شد. پلان این بنا توسّط مهندس محمّد شجاع رضوی، معمار و آرشتیکت داخلی، طراحی شد و معماری سنّتی آن به‌دست حسین عرفانیان، از معماران قدیمی آستان قدس رضوی، انجام گرفت، ضمن آن‌که معاونت فنّی آستان قدس رضوی (در دورهٔ سه تن از معاونان وقت مهندس رضا دیشیدی، مهندس سنجی و مهندس عطایی) نظارت بر کلّیهٔ مراحل ساخت‌وساز را بر عهده داشت. محاسب این پروژه مهندس محمّدعلی شبستری، طراح و محاسب و ناظر تأسیسات مکانیکی مهندس محمّد متّقی، محاسب و ناظر تأسیسات الکتریکی مهندس امیر گل‌پرور و ناظر مقیم در محل احداث محمّدجواد کسرایی بود. سرانجام پس از ۱۲ سال، عملیات احداث کتابخانه و موزهٔ ملّی ملک به پایان رسید و پس از افتتاح در ۷ دی‌ماه ۱۳۷۶ در اختیار عموم قرار گرفت.»