کتاب زبان فارسی در کردستان عراق

کتاب زبان فارسی در کردستان عراق نوشتهٔ مصطفی ایلخانی‌زاده از سوی مؤسسهٔ فرهنگی و انتشارات بین‌المللی الهدی منتشر شده است. این کتاب به بررسی جایگاه و نفوذ زبان و ادبیات فارسی در منطقه کردستان عراق، معرفی شاعران پارسی‌گوی کرد و تحلیل آثار و مکاتبات آن‌ها پرداخته است. نسخهٔ الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب زبان فارسی در کردستان عراق

کتاب زبان فارسی در کردستان عراق پژوهشی است دربارهٔ حضور و تأثیر زبان فارسی در منطقه کردستان عراق با تمرکز بر شاعران، ادیبان و نخبگان این منطقه. مصطفی ایلخانی‌زاده در مقدمه توضیح می‌دهد که این کتاب حاصل توافق با شورای گسترش زبان فارسی و بر پایهٔ مطالعات میدانی و مصاحبه با اهل قلم و دانشگاهیان کردستان عراق تدوین شده است. کتاب در سه بخش اصلی شرح حال شاعران کرد پارسی‌گو، نمونه‌هایی از مکاتبات و نامه‌های تاریخی به زبان فارسی و مصاحبه با شاعران، مترجمان و اساتید دانشگاه معاصر تنظیم شده است. 

مصطفی ایلخانی‌زاده ابتدا به جغرافیا، مذهب و زبان کردهای عراق می‌پردازد و سپس به سابقه و نفوذ زبان فارسی در این منطقه اشاره می‌کند. این کتاب تصویری از پیوندهای تاریخی و فرهنگی میان کردستان عراق و زبان فارسی ارائه می‌دهد و نشان می‌دهد که چگونه فارسی در میان نخبگان، شاعران و حتی مکاتبات رسمی و مذهبی منطقه جایگاه خود را داشته است؛ همچنین کتاب به وضعیت معاصر زبان فارسی در دانشگاه‌ها و مراکز علمی کردستان عراق نیز می‌پردازد و دغدغه‌های اهل قلم این منطقه را بازتاب می‌دهد.

خلاصه کتاب زبان فارسی در کردستان عراق

این کتاب با مروری بر جغرافیا و تاریخ کردستان عراق آغاز می‌شود و به بررسی ریشه‌های هم‌نژادی و زبانی کردها و فارس‌ها می‌پردازد. نویسنده توضیح می‌دهد که زبان کردی از شاخه‌های زبان‌های ایرانی است و نزدیکی زیادی به فارسی دارد؛ سپس به نفوذ تاریخی زبان فارسی در کردستان عراق از دوران حکومت‌های محلی تا دورهٔ عثمانی و پس از آن که فارسی زبان علم، ادب و حتی مکاتبات حکومتی و مذهبی بوده است، اشاره می‌شود. در بخش نخست شرح‌حال و آثار شاعران کرد پارسی‌گوی مانند «مولانا خالد نقشبندی»، «ابوالوفا حاج شیخ عبدالرحمن نقشبندی»، «شوزی»، «میلی»، «طاهر بیگ جاف» و بسیاری دیگر آورده شده است. این بخش علاوه‌بر زندگی‌نامه نمونه‌هایی از اشعار فارسی این شاعران را نیز دربر دارد. بخش دوم به مکاتبات و نامه‌های تاریخی میان فقیهان، مشایخ طریقت، ادبا و سران عشایر اختصاص یافته است و نمونه‌هایی از این نامه‌ها که به زبان فارسی نوشته شده‌اند، ارائه می‌شود. بخش سوم کتاب به مصاحبه با شاعران، مترجمان، اساتید دانشگاه و مشایخ طریقت معاصر می‌پردازد و دیدگاه‌های آنان دربارهٔ جایگاه و آیندهٔ زبان فارسی در کردستان عراق را منعکس می‌کند. نویسنده در سراسر کتاب بر پیوندهای فرهنگی و زبانی میان کردها و فارس‌ها تأکید دارد و نشان می‌دهد که با وجود فشارهای سیاسی و ممنوعیت‌ها زبان فارسی همچنان در میان نخبگان و اهل ادب کردستان عراق زنده مانده است.

چرا باید کتاب زبان فارسی در کردستان عراق را خواند؟

این کتاب تصویری مستند و جامع از جایگاه زبان فارسی در کردستان عراق ارائه می‌دهد و با معرفی شاعران و ادیبان پارسی‌گوی این منطقه به شناخت بهتر پیوندهای فرهنگی و تاریخی میان ایران و کردستان عراق کمک می‌کند. مطالعهٔ این کتاب برای علاقه‌مندان به زبان و ادبیات فارسی، پژوهشگران حوزهٔ مطالعات منطقه‌ای و کسانی که به تاریخ فرهنگی مناطق مرزی علاقه دارند، اطلاعات مفیدی فراهم می‌آورد؛ همچنین کتاب با ارائه نمونه‌هایی از اشعار و مکاتبات تاریخی امکان آشنایی با سبک و زبان شاعران کرد پارسی‌گو را فراهم می‌کند.

خواندن کتاب زبان فارسی در کردستان عراق را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب برای پژوهشگران زبان و ادبیات فارسی، علاقه‌مندان به تاریخ فرهنگی کردستان عراق، دانشجویان رشته‌های زبان‌شناسی، ایران‌شناسی و مطالعات منطقه‌ای و کسانی که دغدغهٔ شناخت پیوندهای فرهنگی میان ایران و کردستان عراق را دارند، مناسب است.

بخشی از کتاب زبان فارسی در کردستان عراق

«در تدوین این کتاب ابتدا لازم دانستم مختصری به وضع جغرافیایی، اجتماعی و فرهنگی منطقهٔ کردستان عراق بپردازم و اشاره‌ای داشته باشم در مورد سابقه زبان فارسی در کردستان عراق. سپس کتاب را به سه بخش اساسی به شرح زیر تقسیم نمودم: شرح حال شاعران کرد پارسی‌گوی کردستان عراق همراه با نمونه‌ای از اشعار فارسی آن‌ها؛ برای اثبات نفوذ زبان فارسی و شرح این نکته که در دو سه قرن گذشته به جز دواوین اشعار، کتب مذهبی و تاریخی زیادی در این قسمت از کشور عراق به زبان فارسی نگاشته می‌شد و اکثر مکاتبات و مراودات در بین شعراء، ادبا، مشایخ طریقت و عرفان و حتی امرا و سران قبایل و عشایر کرد با زبان فارسی انجام می‌شد که برای اثبات این امر نمونه‌های چندی از این قبیل در کتاب آورده شده است. دو قسمت بالا مربوط به گذشته زبان و ادبیات فارسی در کردستان عراق بود؛ در قسمت سوم ما برای روشن نمودن موقعیت فعلی زبان و ادبیات فارسی در کردستان عراق به طور زنده و مستند با ۱۵ نفر از شعرا، ادب، مترجمین، اساتید دانشگاه و مرشدان طریقت که با زبان و ادبیات فارسی سر و کار داشته و به تألیف، ترجمه، تحصیل و تدریس این زبان مشغولند مصاحبه نموده‌ایم که متن مصاحبه‌ها آورده شده است و در خاتمه امیدوار است که زحمات مذکور مفید واقع شده و مورد قبول اندیشمندان و خوانندگان ارجمند قرار گیرد.»