کتاب الگوی مطلوب بانکداری اسلامی

معرفی کتاب الگوی مطلوب بانکداری اسلامی

کتاب الکترونیکی «الگوی مطلوب بانکداری اسلامی (بر اساس مبانی اسلام و روش فقه نظام)» نوشتهٔ محمد مادرشاهی، کمیل قنبرزاده، سیدابراهیم صباغیان و مهدی اصغرزاده، با همکاری پژوهشگاه فقه نظام و مرکز نوآوری و تحقیقات اسلامی بانک پارسیان و توسط نشر پگاه هفتم منتشر شده است. این اثر به بررسی ساختار و اصول بانکداری اسلامی با تکیه بر مبانی فقهی و نظام اقتصادی اسلام می‌پردازد و راهکارهایی برای اصلاح نظام بانکی ایران ارائه می‌دهد. نسخه الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب الگوی مطلوب بانکداری اسلامی

این کتاب با هدف ارائهٔ مدلی جامع برای بانکداری اسلامی تدوین شده و تلاش دارد تا با تکیه بر مبانی فقهی و اصول نظام اقتصادی اسلام، ساختار بانکداری را بازتعریف کند. نگارش کتاب حاصل جلسات و پژوهش‌های گروهی در پژوهشگاه فقه نظام است و در همکاری با مرکز نوآوری و تحقیقات اسلامی بانک پارسیان شکل گرفته است. نویسندگان در این اثر، ضمن بررسی پیشینهٔ بانکداری متعارف و بدون ربا، به آسیب‌شناسی نظام بانکی موجود در ایران پرداخته‌اند و با رویکردی تحلیلی، اصول مطلوب بانکداری اسلامی را استخراج و مدل عملیاتی پیشنهادی خود را ارائه داده‌اند. کتاب در سال ۱۴۰۲ منتشر شده و به دغدغه‌های عدالت اقتصادی، شفافیت، کنترل نقدینگی و تحقق ارزش‌های اسلامی در نظام بانکی می‌پردازد. ساختار کتاب به گونه‌ای است که ابتدا اصول و آسیب‌ها را بررسی می‌کند و سپس مدل‌های پیشنهادی برای بخش‌های مختلف بانکداری (سرمایه‌گذاری، خدمات پولی و بخش خیرخواهانه) را به تفصیل شرح می‌دهد.

خلاصه کتاب الگوی مطلوب بانکداری اسلامی

این کتاب با تبیین اصول بنیادین بانکداری اسلامی آغاز می‌شود؛ اصولی مانند توزیع عادلانه سرمایه، ممنوعیت انحصار، پرهیز از کسب سود بدون ریسک، رعایت قواعد فقهی معاملات، واسطه‌گری بانک و عدم ورود مستقیم به سرمایه‌گذاری، کنترل خلق پول و هدایت نقدینگی، تحقق ارزش‌های اسلامی، شفافیت و قابلیت اجرا و نظارت. نویسندگان با بررسی وضعیت موجود بانکداری در ایران، آسیب‌هایی چون توزیع ناعادلانه ثروت، خلق پول بی‌رویه، صوری‌سازی عقود، معوقات بانکی، ضعف نظارت و جدایی جریان پولی از اقتصاد واقعی را شناسایی می‌کنند. در ادامه، مدل پیشنهادی بانکداری اسلامی بر اساس تفکیک سه بخش اصلی بانک (خدمات پولی، سرمایه‌گذاری و بخش خیرخواهانه) ارائه می‌شود. این مدل بر مشارکت واقعی در سود و زیان، تخصصی‌شدن صندوق‌ها، استفاده از ظرفیت نهادهای مردمی برای شناسایی و نظارت، و طراحی انواع سپرده‌ها (نقدی، کالایی منقول و غیرمنقول) تأکید دارد. همچنین راهکارهایی برای حل مشکلات اجرایی مشارکت، کاهش ریسک، افزایش شفافیت و حمایت از تولید ملی مطرح می‌شود. بخش پایانی کتاب به مدل عملیاتی بخش خیرخواهانه اختصاص دارد که تجهیز و تخصیص منابع قرض‌الحسنه و بلاعوض را با بهره‌گیری از نهادهای اجتماعی و دینی و راهکارهای تضمین بازپرداخت بررسی می‌کند.

چرا باید کتاب الگوی مطلوب بانکداری اسلامی را خواند؟

این کتاب برای کسانی که به دنبال درک عمیق‌تر از بانکداری اسلامی و چالش‌های نظام بانکی ایران هستند، تصویری روشن از مبانی فقهی و اقتصادی بانکداری اسلامی ارائه می‌دهد. اثر حاضر با تحلیل آسیب‌های بانکداری موجود و ارائهٔ مدل‌های عملیاتی، امکان مقایسهٔ ساختارهای رایج با الگوی پیشنهادی را فراهم می‌کند و به دغدغه‌های عدالت اقتصادی، شفافیت و کارآمدی پاسخ می‌دهد. مطالعهٔ این کتاب می‌تواند دیدگاه‌های تازه‌ای دربارهٔ اصلاح نظام بانکی و پیوند آن با ارزش‌های اسلامی به دست دهد.

خواندن کتاب الگوی مطلوب بانکداری اسلامی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب برای پژوهشگران اقتصاد اسلامی، مدیران و کارشناسان بانکی، دانشجویان رشته‌های اقتصاد و فقه، و علاقه‌مندان به اصلاح ساختارهای مالی و بانکی با رویکرد اسلامی مناسب است. همچنین برای کسانی که دغدغهٔ عدالت اقتصادی، شفافیت مالی و کارآمدی نظام بانکی را دارند، مطالعهٔ این اثر مفید خواهد بود.

فهرست کتاب الگوی مطلوب بانکداری اسلامی

- پیش‌درآمد: شرح روند تدوین کتاب و اهداف پژوهشگاه فقه نظام در طراحی ساختار بانکداری اسلامی.- فصل اول: اصول مطلوب بانکداری اسلامی * توزیع عادلانه سرمایه و ممنوعیت انحصار: بررسی ضرورت عدالت در توزیع سرمایه و پرهیز از تمرکز ثروت. * ممنوعیت کسب سود بدون ریسک: تبیین قاعدهٔ ربح و پرهیز از ربا. * مراعات قواعد فقه معاملات و پرهیز از حیّل: اهمیت رعایت ضوابط فقهی در عقود بانکی. * واسطه‌گری بانک و عدم ورود مستقیم به سرمایه‌گذاری: نقش بانک به عنوان واسطه و پرهیز از بنگاه‌داری. * کنترل حجم نقدینگی و هدایت آن: بررسی خلق پول و آثار آن بر اقتصاد. * تحقق ارزش‌های اسلامی، شفافیت و قابلیت اجرا و نظارت: تأکید بر اخلاق، شفافیت و امکان نظارت مؤثر.- فصل دوم: آسیب‌های بانکداری موجود بر اساس اصول مطلوب * توزیع ناعادلانه ثروت، خلق پول بی‌رویه، صوری‌سازی عقود، معوقات بانکی، ضعف نظارت و جدایی جریان پولی از اقتصاد واقعی.- فصل سوم: مدل تفکیک فعالیت‌های بانکی * تشریح سه بخش مستقل بانک (خدمات پولی، سرمایه‌گذاری و بخش خیرخواهانه) و مزیت‌های تفکیک عملیات بانکی.- فصل چهارم: ارائه مدل عملیاتی بخش سرمایه‌گذاری * سیاست‌های کلان، انواع واسطه‌گری، مشارکت واقعی در سود و زیان، راهکارهای کاهش ریسک و انواع سپرده‌ها.- فصل پنجم: ارائه مدل عملیاتی بخش خیرخواهانه * تجهیز و تخصیص منابع قرض‌الحسنه و بلاعوض، راهکارهای تضمین بازپرداخت و نقش نهادهای اجتماعی و دینی.

بخشی از کتاب الگوی مطلوب بانکداری اسلامی

«یکی از بزرگ‌ترین موانع تحقق عدالت اقتصادی در یک جامعه مسئلهٔ انحصار سرمایه است. اگر در یک جامعه، عمدهٔ سرمایهٔ جامعه در اختیار شمار اندکی از افراد جامعه قرار گیرد، طبیعی است که این افراد بر اقتصاد چیره شده و به استثمار عموم افراد جامعه دست خواهند یازید؛ همان مرض و آفتی که تمدن غربی به آن دچار شده است. در فرهنگ اسلامی این امر به شدت نکوهش شده و قرآن کریم، مبارزه با انحصار سرمایه در دست سرمایه‌داران کلان را از وظایف اصلی دولت اسلامی برشمرده است. بر این اساس، اگر نظام بانکداری در راستای تمرکز ثروت و انحصار آن در دست عده‌ای خاص گام بردارد، اسلامی نخواهد بود و لازم است که پول و سرمایه را به‌گونه‌ای به گردش درآورد که همهٔ افراد جامعه - به شکلی عادلانه - امکان بهره‌مندی از آن را بیابند. برابری افراد جامعه در بهره‌مندی از فرصت‌ها، نبود ویژه‌خواری (رانت) و انحصار در تخصیص منابع، عدم ایجاد انحصار در فعالیت‌های تولیدی و همچنین کمک به فقرا برای دست‌یافتن به سطح اقتصادی عموم مردم، از مؤلفه‌هایی هستند که می‌توانند این عدالت را در بانکداری محقق سازند.»