کتاب پسافاجعه

کتاب پسافاجعه نوشتهٔ سوزان جی. برایسون و ترجمهٔ امیر صایمی است. نشر برج این کتاب را روانهٔ بازار کرده است. این اثر در باب خشونت و بازساختن خود است.

درباره کتاب پسافاجعه

کتاب پسا فاجعه را برابر با روایتی واقعی، زیبا و جسورانه از فرایند بهبود نویسنده‌اش و پژوهش فلسفی او دربارهٔ تروما (Trauma) دانسته‌اند؛ موضوعی میان‌رشته‌ای دربارهٔ ماهیت هویت، خاطرات، جامعه و تروما. سوزان جی. برایسون شرح داده است که چگونه در پسا‌فاجعهٔ خشونت ناشی از تعرض جنسی، هویتش نابود ‌شد و چگونه کوشید تا آن را از نو بسازد. چهارم ژوئیهٔ ۱۹۹۰ میلادی و در جنوب فرانسه، وقتی «سوزان جی. برایسون» به پیاده‌روی صبحگاهی می‌رفت، مهاجمی از پشت به او حمله کرد و سخت کتکش زد و به او تجاوز کرد و خفه‌اش کرد و چون او را مرده پنداشت، همان‌جا رهایش کرد. با او همراه شوید.

خواندن کتاب پسافاجعه را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دوستداران مطالعه در باب خشونت و بازساختن خود پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب پسافاجعه

«روان‌شناسان دربارهٔ این‌که واقعهٔ ترومایی چیست خیلی بیشتر توافق دارند تا فلاسفه دربارهٔ این‌که «خود» چیست. واقعهٔ ترومایی واقعه‌ای است که فرد در مواجهه با نیرویی که آن را تهدیدگر زندگی‌اش می‌داند کاملاً احساس استیصال و بیچارگی می‌کند. واکنش روانی بلافاصله به چنین ترومایی وحشت، از دست دادن کنترل، و ترس فراوانی از نابودی است. آثار بلندمدت تروما عبارت‌اند از بیش‌هوشیاری، یکه خوردنِ بیش‌ازاندازه، اختلال خواب، و واکنش‌های روانی غیراختیاری و عمیق‌تری چون افسردگی، ناتوانی در تمرکز، فقدان علاقه به فعالیت‌های معنابخش به زندگی، و حس داشتن آیندهٔ کوتاه. تبیین عموماً پذیرفته‌شدهٔ این علائم، یعنی علائم اختلال اضطراب پس از سانحه (PTSD)، این است که واکنش‌های طبیعی تطبیقی انسان به خطر، که بدن را برای جنگ یا گریز آماده می‌کنند، در زمان تروما به کار نمی‌آیند. این‌طور که جودیث هرمن توضیح می‌دهد، «وقتی نه امکان مقاومت هست و نه فرار، سیستم دفاعی بدن منکوب و از هم گسیخته می‌شود. اما اجزای واکنش طبیعی به خطر، که حالا کارکردشان را از دست داده‌اند، به‌صورت تغییریافته و تشدیدشده برای مدتی طولانی بعد از رفع خطر واقعی همچنان به کارشان ادامه می‌دهند» (هرمن ۱۹۹۲، ۳۴). وقتی تروما دارای منشأ انسانی است و عامدانه تحمیل شده است (مانند ترومایی که من در کتاب حاضر درباره‌اش بحث می‌کنم)، تروما نه‌تنها سبب فروپاشی مفروضات بنیادی فرد دربارهٔ جهان و امنیتش در آن می‌شود، بلکه رابطهٔ حیاتی فرد و دیگر انسان‌ها را هم جریحه‌دار می‌سازد. قربانیان تروماهایی با منشأ انسانی از سوی شکنجه‌گرانشان تبدیل به شی‌ء محض می‌شوند، و وجود ذهنی‌شان مبدل به چیزی به‌دردنخور و بی‌ارزش می‌گردد. هرمن به‌درستی می‌گوید که «واقعهٔ ترومایی این باور را که فرد می‌تواند در رابطهٔ با دیگران خودش باشد از بین می‌برد» (هرمن ۱۹۹۲، ۵۳). به‌عقیدهٔ من، بدون چنین باوری فرد حتی دیگر نمی‌تواند در نزد خودش هم خودش باشد، چراکه هویت اساساً در رابطه با دیگران است که موجودیت می‌یابد.

این‌که «خود» را چگونه تعریف کنیم بستگی به این دارد که مفهوم خود چه‌کار تبیینی‌ای قرار است انجام دهد. فلاسفه در حوزه‌های مختلفی از این مفهوم استفاده کرده‌اند تا پدیده‌های متنوعی را توضیح دهند. در متافیزیک، خود آن چیزی است که دوامش تبیین می‌کند چرا شخص در طول زمان این‌همان باقی می‌ماند. براساس یک دیدگاه متافیزیکی از خود، پیوستگیِ بدنی است که استمرار هویت در طول زمان را توضیح می‌دهد. براساس دیدگاهی دیگر، پیوستگی حافظه، ویژگی‌های شخصیتی و دیگر خصیصه‌های روان‌شناسانه هستند که سبب می‌شوند فرد در طول زمان همان فرد باقی بماند. بعضی از پساساختارگرایان هم عقیده دارند هویت نوعی روایت است. این دیدگاه، وقتی درست فهم شود، به‌واقع چیزی نیست جز تعبیر دیگری از دیدگاهی که پیوستگی روان‌شناسانه را سازندهٔ هویت شخص می‌داند. در اخلاق، خودْ منبع کنشگری و مسئولیت و لذا موضوع سرزنش و تحسین است. از دکارت گرفته تا نظریه‌پردازان معاصر، بیشتر تلقی‌های سنتی از خودْ فردگرایانه بوده‌اند و فرض کرده‌اند ما می‌توانیم، بدون در نظر گرفتن شرایط اجتماعی‌ای که خود در آن قرار گرفته است، مرزهای خود را ترسیم و شرایط این‌همانی‌اش را در طول زمان تعیین کنیم. از سوی مقابل، تمرکز تلقی‌های فمینیستی از خود بیشتر بر این بوده است که چگونه خود در رابطه با دیگران شکل می‌یابد و در سیاقی اجتماعی به حیاتش ادامه می‌دهد. براساس این تلقی‌ها، شخص به‌تعبیر بِئر «دوم‌شخص» است، یعنی «اساساً خَلف و وارث اشخاصی است که او را شکل داده‌اند و از او مراقبت می‌کنند». همچنین، برساخته بودن و در ارتباط بودن خود با دیگران فرایندی درحال پیشرفت است، هم به این دلیل که دیگران در طول عمر ما، پیوسته، ما را تعریف می‌کنند و شکل می‌دهند، و هم به این دلیل که حس ما از خود با توصیفاتی بیان می‌شود که معنی‌شان اجتماعی هستند (اسکیمن ۱۹۸۳).»