کتاب برساخت اصالت

کتاب الکترونیکی «برساخت اصالت» نوشتهٔ آیدین آریافر و منتشرشده توسط نشر برج، اثری پژوهشی در حوزهٔ جامعه‌شناسی تاریخی موسیقی ایران است که به بررسی مفهوم «اصالت» در موسیقی ایرانی، به‌ویژه موسیقی موسوم به «اصیل» یا «سنتی»، می‌پردازد. نویسنده با رویکردی انتقادی، تاریخ اجتماعی ایران را از دریچهٔ تحولات موسیقی در بازهٔ ۱۲۹۴ تا ۱۳۵۸ مرور می‌کند و نقش موسیقی‌دانان، نهادها و جریان‌های فکری مختلف را در شکل‌گیری و تثبیت این مفهوم تحلیل می‌کند. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب برساخت اصالت

«برساخت اصالت» اثری در قالب ناداستان و پژوهش جامعه‌شناختی است که به تحلیل انتقادی تاریخ اجتماعی ایران از زاویهٔ موسیقی می‌پردازد. آیدین آریافر در این کتاب، با تمرکز بر موسیقی «اصیل» ایرانی، روند شکل‌گیری و تثبیت این جریان را در بستر تحولات سیاسی و اجتماعی ایران معاصر بررسی کرده است. کتاب از دهه‌های پایانی قاجار آغاز می‌شود و تا سال‌های پس از انقلاب ۱۳۵۷ ادامه می‌یابد. ساختار کتاب چندپاره و چندرگه است؛ هر فصل با تمرکز بر یک رویداد، شخصیت یا مفهوم کلیدی، لایه‌های مختلف تاریخ موسیقی و جامعهٔ ایران را واکاوی می‌کند. نویسنده با بهره‌گیری از منابع تاریخی، اسناد، نظریه‌های جامعه‌شناسی انتقادی و تبارشناسی، به دنبال آشکارسازی لایه‌های پنهان مفهوم «اصالت» و نقد اتوریتهٔ آن در تاریخ موسیقی ایران است. کتاب نه‌تنها به روایت خطی تاریخ اکتفا نمی‌کند، بلکه با رفت‌وبرگشت‌های زمانی و تمرکز بر تنش‌ها و تناقضات، تصویری پیچیده و چندوجهی از تحولات موسیقی و جامعهٔ ایرانی ارائه می‌دهد.

خلاصه کتاب برساخت اصالت

کتاب «برساخت اصالت» با تمرکز بر مفهوم «اصالت» در موسیقی ایرانی، به بررسی ریشه‌ها، تحولات و پیامدهای اجتماعی و تاریخی این مفهوم می‌پردازد. نویسنده ابتدا با روایت کنگرهٔ بین‌المللی موسیقی تهران در سال ۱۳۴۰، زمینه‌های شکل‌گیری گفتار «اصالت» را در تقاطع سیاست‌های فرهنگی پهلوی و نگاه شرق‌شناسانهٔ اروپاییان ترسیم می‌کند. در ادامه، با بازگشت به دهه‌های پایانی قاجار و بررسی زندگی و اندیشه‌های عارف قزوینی و علینقی وزیری، نخستین صورت‌بندی‌های تاریخی از «اصالت» و جدال‌های فکری و هنری پیرامون آن را واکاوی می‌کند. کتاب نشان می‌دهد که مفهوم «اصالت» نه‌تنها در موسیقی، بلکه در عرصه‌های هویتی، ملی و سیاسی ایران معاصر نیز نقش‌آفرین بوده است. نویسنده با تحلیل نقش نهادهایی مانند مرکز حفظ و اشاعهٔ موسیقی و شخصیت‌هایی چون محمدرضا شجریان، محمدرضا لطفی، حسین علیزاده و دیگران، تداوم و دگرگونی مفهوم «اصالت» را در بستر تحولات اجتماعی و سیاسی، به‌ویژه پس از انقلاب ۱۳۵۷، دنبال می‌کند. در این مسیر، کتاب به نقد نگاه‌های ایدئولوژیک و اتوریتهٔ تاریخی مفهوم «اصالت» می‌پردازد و نشان می‌دهد که چگونه این مفهوم، همواره در تقابل با مفاهیمی چون «ابتذال»، «نوگرایی» و «چندرگه بودن» بازتعریف شده است. نویسنده با بهره‌گیری از نظریه‌های جامعه‌شناسی انتقادی و تبارشناسی، تلاش می‌کند لایه‌های پنهان و تناقضات تاریخی این گفتار را آشکار کند و نشان دهد که «اصالت» همواره برساخته‌ای تاریخی و اجتماعی بوده است که در هر دوره، معانی و کارکردهای متفاوتی یافته است.

چرا باید کتاب برساخت اصالت را بخوانیم؟

این کتاب با رویکردی انتقادی و تحلیلی، به یکی از مفاهیم کلیدی و بحث‌برانگیز فرهنگ و هنر ایران، یعنی «اصالت» در موسیقی، می‌پردازد و نشان می‌دهد که چگونه این مفهوم در بستر تحولات اجتماعی، سیاسی و فرهنگی ایران شکل گرفته و دگرگون شده است. مطالعهٔ این اثر فرصتی فراهم می‌کند تا خواننده با لایه‌های پنهان تاریخ موسیقی ایرانی، نقش نهادها و شخصیت‌های تأثیرگذار و همچنین جدال‌های فکری و هنری پیرامون هویت و سنت آشنا شود. کتاب با استفاده از منابع تاریخی، اسناد و نظریه‌های جامعه‌شناسی، تصویری چندوجهی و انتقادی از تاریخ اجتماعی ایران ارائه می‌دهد که می‌تواند برای علاقه‌مندان به موسیقی، تاریخ، جامعه‌شناسی و مطالعات فرهنگی آموزنده باشد.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

مطالعهٔ «برساخت اصالت» برای علاقه‌مندان به موسیقی ایرانی، پژوهشگران حوزهٔ جامعه‌شناسی، تاریخ اجتماعی و مطالعات فرهنگی، و کسانی که دغدغهٔ فهم تحولات هویتی و هنری ایران معاصر را دارند، مفید است. این کتاب به‌ویژه برای افرادی که به نقد مفاهیم سنت، اصالت و هویت در بستر تاریخ معاصر ایران علاقه‌مندند، پیشنهاد می‌شود.

بخشی از کتاب برساخت اصالت

«کتاب حاضر موسیقی را از دیدگاه جامعه‌شناسی تاریخی موضوع تحقیق قرار داده است. هدف از نوشتن آن آشکار ساختن ابعادی از تاریخ اجتماعی ایران به‌میانجیِ موسیقی بوده است. خود موسیقی نیز به‌واسطهٔ مطالعهٔ زندگی اجتماعی این هنر و همچنین موسیقی‌دانان مورد بحث قرار گرفته است. شخصیت اصلی این کتاب موسیقیِ «اصیل» است که بسیاری از مخاطبان آن را با نام موسیقی «سنتی» می‌شناسند. موسیقی «اصیل» یکی از نام‌های موسیقی کلاسیک ایرانی است که تاریخی کم‌وبیش شصت‌ساله دارد و موسیقی‌دانان مشهور آن ـ‌مانند محمدرضا شجریان، محمدرضا لطفی، حسین علیزاده، پرویز مشکاتیان، شهرام ناظری‌ــ به‌رغم تفاوت‌هایشان برای بسیاری از ایرانیان آشنا هستند. حقیقت آن است که این موسیقی‌دانان نمایندگان جریان اصلی موسیقی ایرانی، دست‌کم در دوران بعد از انقلاب ۱۳۵۷، بوده‌اند و تلقی خاصی از موسیقی ایرانی را وارد تاریخ کرده‌اند که من از آن با عنوان «اصیل» نام می‌برم. «اصالت» مهم‌ترین، پرتکرارترین و مسئله‌دارترین مفهومی است که زندگی اجتماعی و تاریخی این جریان به‌میانجی آن آشکار می‌شود. اما مفهوم «اصالت» تاریخی دیرینه‌تر از شصت سال اخیر و ابعادی ورای تداعی‌های صرف موسیقایی آن دارد. ردّ پای این مفهوم را می‌توان در اولین تأملات تاریخی در عصر مشروطه و تمام دوران پهلوی، انقلاب ۱۳۵۷ و حتی امروز شناسایی کرد. اما چرا مفهوم «اصالت» تا این حد ـ‌به‌گمان من‌ــ مهم و مسئله‌دار است؟»