کتاب جامع التمثیل

کتاب جامع‌التمثیل نوشتۀ محمدعلی حبله‌رودی با تصحیح حسن ذوالفقاری در انتشارات علمی و فرهنگی به چاپ رسیده است.

درباره کتاب جامع التمثیل

کتاب جامع‌التمثیل را محمدعلی حبله‌رودی در ۱۰۵۴ در حیدرآباد دکن نوشته است. حبله‌رودی یکی از اديبان و نويسندگان روزگار صفوی بود که مانند بسیاری از ایرانیان آن دوره رهسپار هند شد و در آنجا ۲ کتاب خود یعنی مجمع‌الامثال و کتاب حاضر را نوشت. جامع‌التمثیل یکی از کتاب‌های معروف دربارۀ امثال ایرانی است که قرن‌ها جزو کتاب‌های اخلاقی و پندآمیز پرخواننده به حساب می‌آمد. این کتاب حاوی حكاياتی است که به‌ويژه به‌صورت امثال درآمده بودند. جامع‌التمثیل حاوی مقدمه و ۲۸ باب است که به ترتيب حروف الفبا مرتب شده‌اند و در پايان بخشی با عنوان ملحقات، شامل حكايات گوناگون اضافه شده است. سبک كتاب مانند سخن واعظان و اهل منبر است و مؤلف هر جا كه فرصتی پيش آمده خواننده را نصيحت كرده است. کتاب نثری ساده دارد و استفاده از امثال فارسی و عربی در آغاز يا ميان حكايت‌ها و نیز استفادۀ فراوان از آيات و احاديث از ویژگی‌های آن است.

پاره‌ای از حکایت‌هایی که در باب‌ها گنجانده شده است، در واقع حکایات امثال هستند و شرح می‌دهند که چگونه و بر اساس چه ماجرایی برخی از مثل‌ها شهرت یافته‌اند. حبله‌رودی همچنین اشعار برگزیدۀ فارسی خصوصاً اشعار سنائی، فردوسی، نظامی، سعدی، سلمان، خواجوی کرمانی،حافظ شیرازی و دیگر شاعران را گلچین کرده و در این کتاب گنجانده است. نویسنده گاه در یک باب، یکی از فضیلت‌های اخلاقی را که با حرف آن باب آغاز می‌شود، در نظر گرفته و حکایت‌هایی را در تأیید آن فضیلت ذکر کرده است؛ مثلاً، حکایت‌های «باب سوم در حرف تا» دربارۀ تقوا و توکل است با این حال، بعضی از حکایت‌های هر باب نیز به حرفی که مختص آن باب است، ربطی ندارد.

دربارۀ اهمیت کتاب جامع‌التمثیل باید گفت که این کتاب نخستین و کهن‌ترین فرهنگ جامع امثال فارسی به شمار می‌رود و از نظر ادبی و ارزش‌های زبانی و لغوی به‌عنوان بخشی از میراث نثر فارسی در دوره‌ای تاریخی و خارج از حدود ایران درخور توجه است.

خواندن کتاب جامع التمثیل را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

به دوستداران پژوهش‌های ادبی و علاقه‌مندان به امثال ایرانی پیشنهاد می‌کنیم.