کتاب نظریه های تئاتر، از یونان تا پایان عصر روشنگری

کتاب نظریه های تئاتر، از یونان تا پایان عصر روشنگری نوشتهٔ ماروین کارلسون و ترجمهٔ مریم دادخواه است. نشر گیلگمش این کتاب در باب نظریه‌های تئاتر را منتشر کرده است.

درباره کتاب نظریه های تئاتر، از یونان تا پایان عصر روشنگری

کتاب نظریه های تئاتر، از یونان تا پایان عصر روشنگری مجموعه‌ای کامل از نظریه‌هایی مختص تئاتر است. ماروین کارلسون در این اثر در جست‌وجوی چگونگی تکوین تاریخی ایدهٔ تئاتر و چیستی آن است. کارلسون یکی از پژوهشگران مشهور در حوزهٔ مطالعات تئاتر است. جلد اول شامل نظریه‌های تئاتر از یونان باستان تا پایان عصر روشنگری است. در جلد دوم، با آغاز دوران رمانتیسیسم، نظریه‌های تئاتر در آلمان قرن هجدهم تا نظریه‌های تئاتر در فرانسهٔ انتهای قرن نوزدهم (پیش از ورود به دوران آوانگارد) مطرح خواهد شد. جلد سوم نیز نظریه‌های آغازین دوران آوانگارد تا جنگ جهانی دوم را در بر می‌گیرد. این اثر در ده قصل نگاشته شده که عنوان آن‌ها عبارت است از «ارسطو و یونانیان»، «نظریهٔ رومی و کلاسیک متأخر»، «قرون وسطی»، «رنسانس ایتالیا»، «رنسانس در اسپانیا»، «رنسانس فرانسه»، «رنسانس در انگلستان و هلند»، «فرانسه در قرن هفدهم»، «انگلستان در قرن هجدهم و دوران بازگشت» و «فرانسه در قرن هجدهم». هدف این کتاب بررسی سیر تکوین این ایده است که تئاتر چیست، چه بوده یا چه باید باشد. این مجموعه در عین حفظ ساختار کتاب کارلسون، افزوده‌ای نیز از نوشته‌های برخی نظریه‌پردازان تئاتر و نمایش‌نامه‌نویسانی که کارلسون بدان‌ها ارجاع داده به‌ترتیب تاریخی در انتهای هر فصل، تحت عنوان «افزوده‌ها»، پیوست شده است.

خواندن کتاب نظریه های تئاتر، از یونان تا پایان عصر روشنگری را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دوستداران مطالعهٔ نظریه‌های حوزهٔ تئاتر پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب نظریه های تئاتر، از یونان تا پایان عصر روشنگری

«تا حدود بیست سال بعد از نوشته‌های وُوکولن و لودن در پایان قرن شانزده، هیچ متن انتقادی مهمی در مورد درام (به استثنای اثر مهم هینسیوس) در فرانسه نوشته نشد. در آغاز قرن هفده، الکساندر آردی و دیگرانی نمایش رایج را فراهم می‌کردند که همچون لوپه دِوگا، موفقیت مردم‌پسند را در تن درندادن به قوانین کلاسیک می‌جستند. جالب آن‌که تنها گونهٔ محبوب تئاتر که تا حدی به آن آموزه‌ها وفادار بود، نمایش پاستورال بود؛ نمایشی ناشناخته برای قدما که نئوکلاسیک‌های محافظه‌کار ایتالیایی با دیدهٔ تردید بدان می‌نگریستند. درعین‌حال، موفقیت گستردهٔ نمایش‌نامه‌هایی مثل فیدوِ چوپان اثر گوارینی باعث تشویق منتقدان و گاهی نمایش‌نامه‌نویسانی می‌شد که به دنبال تثبیت سنت نقد نئوکلاسیک ایتالیایی در فرانسه بودند. ظاهراً مشهورترین قانون از میان قوانین ایتالیایی، یعنی "وحدت‌های سه‌گانه"، بعد از این‌که رنسار و ژان دولاتای آن را ترویج کردند، از خودآگاه فرانسوی‌ها ناپدید شده بود و تا حدود سال ۱۶۳۰ دیگر مطرح نشد. تقریباً در همین سال‌ها، نویسندگان متعددی بحث دربارهٔ این وحدت‌ها را از نو باب کردند که منجر به بروز مجادلهٔ بعدی در مورد این شد که واقعاً چه کسی آن‌ها را کشف یا بازکشف کرده است.

در واقع، می‌توان گفت تنها وحدت مکان در این دوره مجدداً وارد بحث‌های انتقادی شد؛ چرا که وحدت کنش و وحدت زمان عموماً و دست‌کم توسط منتقدان محافظه‌کار، در سیری پیوسته از ژان دولاتای تا ژان شاپلن (۱۶۷۴ ـ ۱۵۹۵)، حفظ شده بودند. همان‌طور که (در جلد ۱) دیدیم، در سال ۱۶۰۵ وُوکولن مدافع این وحدت‌ها بود و شاپلن نیز در اولین مقالهٔ انتقادی‌اش، مقدمه‌ای بر آدون دومارَن (۱۶۲۳)، همان مسیر را ادامه داد. مشهورترین بیانیهٔ فرانسوی در مورد درام در دههٔ ۱۶۲۰ مقدمهٔ فرانسوآ اوژیه* بر تیر و سیدون اثر ژان دوشلاندر در سال ۱۶۲۸ بود که به نظر می‌رسید حمله‌ای تمام‌قد باشد علیه آموزه‌های سخت‌گیرانهٔ نقد نئوکلاسیک، اما در واقع کاملاً متمرکز بر وحدت زمان بود. هر چند به خاطر میل رمانتیک‌ها به رهایی هنرمند از محدودیت‌های کلاسیک اوژیه در اواخر قرن نوزده (یعنی وقتی مقدمهٔ فراموش‌شده‌اش از نو کشف شد) پیش‌گام مهم رمانتیسیسم قلمداد شد و مورد ستایش قرار گرفت، باید به یاد داشته باشیم که او در زمان خودش موضعی محافظه‌کارانه اتخاذ کرده بود. درامی که او از آن دفاع می‌کرد پیش از این در آثار الکساندر آردی و دیگران تثبیت شده بود و چیزی که او در برابرش مقاومت می‌کرد سبک جدیدتر درام ایتالیایی (برای فرانسوی‌ها) بود که در نهایت هم پیروز شد.»