کتاب جعبه ابزار تقکر انتقادی

کتاب جعبه ابزار تقکر انتقادی نوشتهٔ گالن فارسمن و پیتر فاسل و جمی واتسون و ترجمهٔ یاسر خوشنویس است و انتشارات اختران آن را منتشر کرده است. مجموعه‌ای از مفاهیم و روش‌ها برای مستدل‌اندیشی در این کتاب آمده است.

درباره کتاب جعبه ابزار تقکر انتقادی

در گذشته اصرار بر این بود که با چکش منطق صوری به عنوان تنها ابزار به نقد استدلال‌ها در زبان بپردازیم و اگر زبان به شکل منطق صوری تن در نمی‌داد، به زور آن را به اشکال از قبل معین شده در می‌آوردیم و آن را تجزیه و تحلیل می‌کردیم و دست آخر هم عموماً به این نتیجه می‌رسیدیم که استدلال صادق است یا کاذب، این همان قانون یا خطای ابزار (چکش طلایی) است. یعنی تمایل افراد به استفاده از یک مهارت یا راه حل برای حل تمام مسائل و مشکلات این قانون می‌گوید زمانی که ما مهارت یا تجربه‌ای کسب می‌کنیم، تمایل داریم از آن در هر زمینه‌ای بافتاری استفاده کنیم. آبراهام مازلو اسم این خطا را قانون چکش یا چکش طلایی یا چکش مازلو گذاشته است. وی می‌گوید کسی که فقط چکش در اختیار دارد همه را میخ می‌بیند و کسی هم که فقط یک ابزار نقد در اختیار دارد کل زبان را میخ می‌بیند!

با خواندن کتاب جعبه ابزار تفکر انتقادی می‌توان ابزار یا ابزارهای متناسب با مشکل را انتخاب و مشکل را حل یا منحل کرد. در این کتاب با ابزارهای متعددی آشنا می‌شویم که می‌تواند پیامدهای مهمی داشته باشد. اولا با پرهیز از یک روش (مثلاً منطق صوری) تقسیم‌بندی صادق و کاذب تا حدی جای خود را به طیف‌های به درجاتی درست/موجه می‌دهد و از سیاه و سفید دیدن انسان‌ها/باورها ما را به نگاهی منصفانه‌تر سوق می‌دهد. ثانیاً برخلاف منطق قدیم، زمینه، بافتار، کنش و گفت‌وگو مهم خواهد بود. در روش قدیم بسیاری از عناصر بافتار مثل فرهنگ، طبقه و جنسیت خواه ناخواه حذف می‌شد ولی در زبان روزمره این روش صوری شاید جواب ندهد یا در موارد محدودی جواب دهد؛ چراکه ساختار منطقی استدلال‌های روزمره آن قدر فنی طرح نشده‌اند که مجبور شویم آن را به مدل‌های از قبل مشخص تبدیل و سپس تحلیل کنیم. ثالثاً این کتاب ابزارهای نقد وضعیت انسان نه فقط نقد گزاره‌ها را در اختیار ما می‌گذارد تا بتوانیم به تبیین‌های بهتری از وضعیت انسان در شرایط اجتماعی خاص برسیم.

بنابراین نه‌تنها می‌توان به لایه‌های عمیق‌تری از جامعهٔ انسانی نگاه کرد بلکه به همدلی بیشتری و رواداری نسبت به دیگران دست یافت.

خواندن کتاب جعبه ابزار تقکر انتقادی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

اگر می‌خواهید همیشه درست و اصولی بیندیشید این کتاب را بخوانید.

بخشی از کتاب جعبه ابزار تقکر انتقادی

«شارلوت پس از یک ساعت بحث و جدل با چارلز، از کوره دررفت و فریاد زد: «به استدلالم گوش کن». کلافگی شارلوت احتمالاً کاملاً موجه بوده است. دلیل چیست؟ و چرا باید به دلایل گوش دهیم؟ دلیل‌آوری یا استدلال اساساً عبارت است از مطرح کردن ادعاهای صدق از طریق برخی رویه‌های منطقیِ استدلال. یکی از عناصر پایه‌ای تفکر انتقادی، خصوصاً هنگامی که به موضوعات مربوط به منطق و علم می‌پردازیم، این است که تشخیص دهیم کدام ادعاها واقعاً صادق‌اند و آنها را از ادعاهایی که صادق نیستند تمیز دهیم.

در عمل، بنیادی‌ترین وسیلهٔ ما در این فرایندْ زبان است. ما به‌واسطهٔ زبان می‌توانیم آنچه را صادق یا کاذب تشخیص می‌دهیم صورت‌بندی کنیم، این قضاوت‌ها را با دیگران در میان بگذاریم و با آنها دربارهٔ این قضاوت‌ها گفتگو کنیم. متفکر نقاد خوب باید درک دقیقی از زبان داشته باشد تا بتواند ادعاهایی واضح و دقیق دربارهٔ حقیقت مطرح کند و همچنین دریابد که این ادعاها تا چه اندازه در منطق یک استدلال جا می‌افتند. منطقدانان برای آن دست از جمله‌هایی که استدلال‌های منطقی را تشکیل می‌دهند اصطلاح فنی حکم یا گزاره را به کار می‌برند. این احکام یا گزاره‌ها ممکن است صادق یا کاذب باشند (به بیان منطقی واجد ارزش صدق هستند). اما برای آنکه گزاره‌ها و ارزش صدق آنها را درک کنیم، باید نکات زیر را در نظر داشته باشیم.»