کتاب در هزارتوی نیچه

کتاب در هزارتوی نیچه نوشتهٔ آلن وایت و ترجمهٔ سیدمسعود حسینی است. گروه انتشاراتی ققنوس این کتاب را منتشر کرده است؛ کتابی در باب برخی آموزه‌های بنیادی زرتشت.

درباره کتاب در هزارتوی نیچه

کتاب در هزارتوی نیچه کوشیده است تا تبیینی روشن از برخی آموزه‌های بنیادی زرتشت ارائه دهد. این کتاب سه بخش دارد. آلن وایت در بخش نخست و پس از بیان مقدمه‌ای در فصل اول، در فصل‌های دوم تا چهارم با تمرکز بر سه کتاب «ارادهٔ معطوف به قدرت»، «زایش تراژدی» و «تبارشناسی اخلاق» به بررسی دیدگاه‌های فردریش نیچه دربارهٔ موضوعاتی همچون «هیچ‌انگاری»، «تراژدی» و «تبارشناسی» پرداخته است؛ سپس در بخش دوم و در فصل‌های پنجم و ششم، با تمرکز بر کتاب «چنین گفت زرتشت»، سیر تحول روان زرتشت را از شوق به «ابرانسان» تا آری‌گویی به «بازگشت جاودان» شرح داده است. طبق تفسیری که این نویسنده مطابق با ویژگی‌های زندگانی خودِ زرتشت به دست داده است، «بازگشت جاودان» آموزه‌ای است دربارهٔ نوعی تجدید حیات زمینی و نه راجع‌به نوعی تکرار کیهانی. در بخش سوم و در فصل‌های هفتم تا نهم با نظر به آرای «الکساندر نهاماس» نویسندهٔ کتاب «نیچه: زندگی به‌منزلهٔ ادبیات»، مارسل پروست نویسنده رمان «در جست‌وجوی زمان ازدست‌رفته« و میلان کوندرا نویسندهٔ کتاب «سبکی تحمل‌ناپذیر هستی» (یا «بار هستی»)، به ارزیابی استلزامات اخلاقی و سیاسی این آموزه و وجه آری‌گویانهٔ آن پرداخته شده است.

خواندن کتاب در هزارتوی نیچه را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دوستداران مطالعه در باب برخی آموزه‌های بنیادی زرتشت پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب در هزارتوی نیچه

«۷. هنر بدون تصنع

زندگی هر شخص را مجموعه‌ای از رویدادها تشکیل می‌دهد که چه‌بسا آخرینشان معنای کل مجموعه را تغییر دهد، اما نه به این دلیل که مهم‌تر از رویدادهای قبلی به حساب می‌آید، بل به این دلیل که رویدادهای زندگی نظم و ترتیب زمانی ندارند و، در عوض، بر نوعی معماری درونی منطبقند.

ایتالو کالوینو

آنچه را خطوط کلی آموزه‌های آری‌گویانه نیچه می‌دانم شرح دادم. این شرح هرچه مجاب‌کننده‌تر بوده باشد، لزوم کاوش بیش‌تر در هزارتوی نیچه را، که هزارتوی ماست، ضروری‌تر می‌سازد. در فصول آینده از منظر خوانشم از زرتشت به بررسی معماهایی ــ به‌ویژه معماهای اخلاقی و سیاسی ــ می‌پردازم که از دل این خوانش سر برمی‌آورند، معماهایی که در کاوش‌های دیگر در هزارتوی خودمان نیز خودنمایی می‌کنند. شمه‌هایی از چنین کاوش‌هایی را در یادداشت‌های فصول گذشته به دست داده‌ام، اما دو کاوشگر متأخر به قدری نظرگیر و روشنگر و برجسته‌اند که بحث مستقیم درباره آن‌ها موجه می‌نماید: یکی آلکساندر نهاماس «فیلسوف» است و دو دیگر میلان کوندرای «شاعر». نهاماس اخیراً کتاب جذابی درباره نیچه منتشر کرده است، و کوندرا اگرچه کتابی از این دست منتشر نساخته است، غالباً در گشت و گذارش در هزارتوی زندگی، گشت و گذارهایی که پیوسته با فصاحت و به طرزی تحریک‌آمیز بیانشان می‌کند، با نیچه کلنجار رفته است.

زندگی به منزله ادبیات

رأی کانونی آلکساندر نهاماس در کتاب ستودنی‌اش نیچه: زندگی به منزله ادبیات مبین عنوان خود کتاب است: «در نگرش نیچه ... شخص ایدئال به نوعی کاراکتر ادبی ایدئال، و زندگی به داستانی ایدئال تشبیه می‌شود» (Nehamas, ۱۶۶). نهاماس می‌کوشد این تشبیه را که مبنایی برای تفسیر وی از بازگشت جاودان نیز فراهم می‌کند تبیین کند، از این طریق که دو ویژگی کاراکتر ادبی را برمی‌شمرد و آن‌ها را بر انسان اطلاق می‌کند.

نخستین ویژگی مشترک میان کاراکتر و شخص، به بیان سلبی، فقدان ذات و، به بیان ایجابی، کل‌بودگی است. کاراکتر و شخص هر دو فاقد ذاتند، زیرا هیچ یک هسته‌ای ندارند که پشت تجارب، کلمات و اعمال پنهان گشته باشد یا به وسیله آن‌ها عیان شود. بنابراین، «کاراکترهای ادبی چیزی نیستند جز عباراتی که توصیف‌کننده آن‌ها در متن داستان‌ها هستند: کاراکترها در واقع عین همان مطالبی هستند که درباره‌شان گفته می‌شود، نه کم نه بیش». همین معنی در مورد انسان‌ها نیز صادق است: «شخص هیچ نیست مگر تمامیت تجارب و افعالش»

اگر یکایک جزئیات مربوط به کاراکترْ «ضروری» یا «ذاتی»باشند، کاراکتر باز هم فاقد «ذات» است، چون فاقد هسته‌ای است که بتوان با زدودن امور ظاهری یا عرضی عیانش ساخت. اما چنین چیزی، به بیان ایجابی، بدین معناست که «یکایک جزئیات مربوط به کاراکتر، دست‌کم علی‌الاصول، مبین نکته‌ای است؛ و دست‌کم از این حیث برای کاراکتر ضروری است». زیرا کاراکتری که به‌خوبی پرورانده شده باشد با تغییر حتی یکی از اعمالش، هم خودش فرومی‌پاشد هم داستانی که کاراکتر یادکرده متعلق به آن است. به منظور حفظ انسجام داستان (به فرض که خود این ایده منسجم باشد) باید در سرتاسر داستان متقابلاً تغییراتی بدهیم و، بنابراین، باید داستانی کاملاً متفاوت خلق کنیم؛ اگر چیزی تغییر کند، به‌راستی همه چیز باید تغییر کند.»