کتاب سفرنامه های ونیزیان در ایران

کتاب الکترونیکی سفرنامه‌های ونیزیان در ایران نوشتۀ جوزافا باربارو، آمبروزیو کنتارینی، کاترینو زنو، وینچنتو دالساندری با ترجمۀ منوچهر امیری در انتشارات خوارزمی چاپ شده است. این کتاب دربارۀ مشاهدات شش ونیزی‌ در ایران در زمان اوزون‌حسن آق‌قویونلو و آغاز عهد صفوی است. این اثر یکی از نخستین منابع پژوهشگران ایرانی برای بررسی تعاملات اروپاییان و ایران در دوره‌ای تاریخی و کمتر شناخته‌شده محسوب می‌شود.

درباره کتاب سفرنامه‌های ونیزیان در ایران

این مجموعه شامل شش سفرنامه است که چهار مورد آن نوشتهٔ سفیران ونیزی (باربارو، کنتارینی، زنو، دالساندری)، یک مورد گزارشی از بازرگان گمنام و یک متن دیگر است. این سفرنامه‌ها بازتاب‌دهندهٔ اوضاع سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی ایران در قرون پانزدهم تا شانزدهم هستند. جوزافا باربار، دیپلمات ونیزی فعال در قرن شانزدهم، از اولین اروپاییانی بود که مشاهداتی مستند دربارهٔ ایران ارائه داد. آمبروزیو کنتارینی، کاترینو زنو، وینچنتو دالساندری: همه دیپلمات یا مسافرانی از دربار ونیز بودند که از وضعیت سیاسی و اجتماعی ایران در دوره صفوی گزارش‌هایی مستند ارائه کرده‌اند.

ترجمهٔ ویرایش‌شدهٔ منوچهر امیری، که چاپ دوم آن نهایتاً منتشر شده، متکی بر تصحیح دقیق متن انگلیسی و حذف خطاهای گذشته است. همچنین اعلام، اسامی مکان‌ها و رجال تاریخی با مراجعه به منابع فارسی و لاتین منظم‌سازی شده‌اند. این فرایند شامل استخراج اعلام، اصلاحات دستوری، حذف تلفظ فارسی نام‌ها و تنظیم حواشی علمی است. ساختار کتاب دربردارندۀ موارد زیر است:

مقدمهٔ مترجم و دیباچهٔ چاپ اول: توضیح چگونگی ترجمه، تصحیح اعلام و اسامی، منابع مورد استفاده در تطبیق متن.

مقدمهٔ لرد استانلی آو الدرلی: ارائه زمینه‌ای از جایگاه سیاسی شاه‌اسماعیل و اهمیت سفرنامه‌ها.

شش سفرنامه تفصیلی با فصول متعدد و حواشی مترجم با علامت «م».

فهرست اعلام، تصحیح نشده‌ها و یادداشت‌های مشروح.

این سفرنامه‌ها با تمرکز بر موضوعاتی چون مقابلهٔ ایران با عثمانی، مناسبات دیپلماتیک ونیز و عثمانی، وضعیت جغرافیایی و سیاسی ایران، روابط داخلی و خارجی حکومت صفوی و آق‌قویونلو نوشته شده‌اند. اشاره به نقش ایران در روابط خاورمیانه و اروپا، تحلیل شیوه‌های حکومتی این دوره، و اطلاع‌رسانی دقیق درباره‌ی مناسبات اجتماعی از جمله ویژگی‌های متون هستند. در چاپ دوم، مترجم تلاش کرده جنبه‌های پژوهشی را تقویت کند: اصلاح اعلام، حذف ترجمه‌های ناهمخوان، تأکید بر اسناد اصلی لاتین، و توزیع تعلیقات پژوهشی. این تلاش کمک می‌کند تا کتاب نه‌تنها برای عموم خوانندگان، بلکه برای پژوهشگران در عرصه تاریخ و ایران‌شناسی به‌عنوان منبعی قابل استناد عمل کند.

کتاب سفرنامه‌های ونیزیان در ایران را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب برای پژوهشگران تاریخ ایران پیش‌ـ‌مدرن، دانشجویان تاریخ تطبیقی، و علاقه‌مندان به مطالعات شرق‌شناسی مناسب است.

بخشی از کتاب سفرنامه‌های ونیزیان در ایران

«از آنجا که ممکن است کسی مشکل باور کند که گشتیها به‌دسته‌های سه و ده و بیست و سی نفری سفر می‌کنند و از دشتهایی که تا آبادی بسته به‌محل اقامت آنان ده پانزده و گاهی پانزده روز راه است، می‌گذرند، پس در جواب می‌گویم که هر یک از آنان که از قوم خود جدا می‌شود مشکی از پوست بز با خود برمی‌دارد و آن را از خوراکی که از دانهٔ بلغور یا ارزن میگلیو می‌سازند می‌آگنند. این غذا را با خمیر همان دانه آمیخته به‌اندکی عسل می‌سازند. از این گذشته بشقاب کوچک چوبینی با خود می‌برند تا اگر در میان راه موفق به‌شکار جانداران وحشی نشدند (حال اینکه شمارهٔ این جانداران در آن دشتها بسیار فراوان است و بیابانگردان نامبرده بآسانی می‌توانند آنها را بخصوص با تیر و کمان صید کنند) اندکی از آن خوراک بردارند و با اندکی آب بیامیزند و از آن شوربایی بسازند و بخورند. زیرا هنگامی که از بعضی از آنان می‌پرسیدم که هنگام عبور از آن دشتها چه می‌خورند از من می‌پرسیدند چرا باید آدمی از گرسنگی بمیرد؟ و مقصودشان از این سخن آن بود که اگر من اندک چیزی سد رمق را با خود داشته‌باشم کافی است. و براستی این قوم با خوردن گیاهان و ریشهٔ نباتات و هر چیز دیگری که بدست‌آورند بخوبی گذران می‌کنند و نیازی به‌خوردن نمک ندارند چه اگر نمک بچشند دهانشان چنان آماس و چرک می‌کند که بدین علت گروهی از آنان می‌میرند و در این گونه موارد عموماً دچار اسهال خونی می‌شوند.»