کتاب ایران دوران قاجار و برآمدن رضاخان

کتاب ایران دوران قاجار و برآمدن رضاخان با عنوان اصلی Qajar Iran and The Rise of Reza Khan نوشتهٔ «نیکی آر. کدی» با ترجمهٔ «مهدی حقیقت‌خواه» و منتشرشده به‌وسیلهٔ گروه انتشاراتی ققنوس، تصویری جامع از تحولات ایران از آغاز سلطنت قاجار تا پایان این دوره و ظهور رضاخان ارائه داده است. این اثر به بررسی تاریخ سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایران در این بازهٔ زمانی پرداخته و نقش دولت، جامعه، زنان، اقلیت‌ها و روابط خارجی را در شکل‌گیری ایران مدرن تحلیل کرده است. نویسنده با رویکردی تحلیلی، دقیق و منصفانه به بررسی تحولات تاریخی ایران و خاورمیانه پرداخته است. آثار او یکی از منابع مهم در مطالعات منطقه‌ای و تاریخی محسوب می‌شود. نسخهٔ الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب ایران دوران قاجار و برآمدن رضاخان اثر نیکی آر. کدی

کتاب «ایران دوران قاجار و برآمدن رضاخان» (۱۳۰۴ - ۱۱۷۵) تصویری فراگیر از ایران در دورهٔ قاجار و سال‌های منتهی به قدرت‌گیری رضاخان ارائه داده است. نویسنده با رویکردی تحلیلی نه‌تنها به تاریخ سیاسی و اقدامات دولت مرکزی و شاهان قاجار پرداخته، بلکه ساختارهای اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و نقش گروه‌های مختلف از جمله زنان و اقلیت‌ها را بررسی کرده است. این کتاب به تحولات مهمی همچون اصلاحات، جنبش‌های مردمی، نقش روحانیت، ورود اندیشه‌های غربی و تأثیر قدرت‌های خارجی بر ایران پرداخته؛ همچنین روند گذار از جامعهٔ سنتی به ایران مدرن و چالش‌های آن، از جمله مقاومت در برابر اصلاحات، نارضایتی‌های اجتماعی و اقتصادی و ظهور جنبش‌های انقلابی را به‌تفصیل تحلیل کرده است. اثر حاضر با تکیه بر منابع متنوع و تفسیرهای گاه مناقشه‌برانگیز تلاش می‌کند تصویری چندلایه و بی‌طرفانه از این دورهٔ پرتلاطم ارائه دهد. کتاب حاضر در سال‌های پایانی قرن بیستم نوشته شده و به مباحثی همچون ملی‌گرایی، نقش مذهب و تأثیرات استعمار و مدرنیزاسیون توجه ویژه دارد. این کتاب به قلم «نیکی آر. کدی» (Nikki R. Keddie) نخستین‌بار در سال ۱۹۹۹ میلادی منتشر شده است.

خلاصه کتاب ایران دوران قاجار و برآمدن رضاخان

کتاب حاضر با مروری بر ویژگی‌های تاریخی و فرهنگی ایران آغاز می‌شود و سپس به بررسی ساختارهای اجتماعی، اقتصادی و سیاسی دورهٔ قاجار می‌پردازد. نویسنده نشان می‌دهد که چگونه پس از فروپاشی صفویه، قاجاریه موفق شد ایران را دوباره یکپارچه کند، اما همزمان با تثبیت قدرت مرکزی، کشور با فشارهای خارجی به‌ویژه از سوی روسیه و انگلستان روبه‌رو شد. این کتاب به نقش ایلات، روحانیت، طبقات شهری و بازاریان در تحولات اجتماعی و سیاسی می‌پردازد و نشان می‌دهد که چگونه ساختارهای سنتی در برابر اصلاحات و مدرن‌سازی مقاومت کردند. در ادامه، به جنبش‌های مردمی و انقلابی مانند نهضت تنباکو و انقلاب مشروطه پرداخته می‌شود و نقش نیروهای مختلف از جمله علما، تجار، روشنفکران و زنان در این تحولات بررسی می‌شود؛ همچنین تأثیر ورود اندیشه‌های غربی، رشد ملی‌گرایی و شکل‌گیری هویت ایرانی مدرن تحلیل شده است. «نیکی آر. کدی» در بخش‌های پایانی به بحران‌های سیاسی و اقتصادی پس از مشروطه، مداخلات قدرت‌های خارجی، جنگ جهانی اول و آشفتگی‌های داخلی می‌پردازد و زمینه‌های ظهور رضاخان و پایان سلطنت قاجار را توضیح می‌دهد. اثر حاضر با نگاهی چندجانبه، پیچیدگی‌های جامعهٔ ایران و چالش‌های گذار به دوران جدید را به تصویر می‌کشد.

چرا باید کتاب ایران دوران قاجار و برآمدن رضاخان را خواند؟

این کتاب با رویکردی تحلیلی و چندوجهی، تصویری جامع از ایران در دورهٔ قاجار و سال‌های منتهی به قدرت‌گیری رضاخان ارائه می‌دهد. اثر حاضر تنها به تاریخ سیاسی بسنده نمی‌کند و با پرداختن به ساختارهای اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و نقش گروه‌های مختلف، امکان درک عمیق‌تری از ریشه‌های تحولات ایران مدرن را فراهم می‌کند؛ همچنین به موضوعاتی همچون نقش زنان، اقلیت‌ها، روحانیت و تأثیر قدرت‌های خارجی توجه ویژه دارد و برای کسانی که به‌دنبال فهم پیچیدگی‌های تاریخ معاصر ایران هستند، منبع به شمار می‌آید.

خواندن کتاب ایران دوران قاجار و برآمدن رضاخان را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب برای علاقه‌مندان به تاریخ معاصر ایران، پژوهشگران علوم اجتماعی، دانشجویان رشته‌های تاریخ، علوم سیاسی و مطالعات فرهنگی و کسانی که دغدغهٔ شناخت ریشه‌های تحولات ایران مدرن و نقش نیروهای اجتماعی و سیاسی را دارند، مناسب است؛ همچنین به افرادی که به‌دنبال تحلیل‌های چندجانبه دربارهٔ نقش مذهب، ملی‌گرایی و مدرنیزاسیون در ایران هستند، پیشنهاد می‌شود.

درباره نیکی آر. کدی

«نیکی آر. کدی» (Nikki R. Keddie) با نام اولیهٔ «آنیتا راگوزین» (Anita Ragozin) در ۲۰ اوت ۱۹۳۰ در نیویورک به دنیا آمد. او خاورشناس، ایران‌شناس و از چهره‌های برجسته در تاریخ‌نگاری زنان و مطالعات خاورمیانه در آمریکا به شمار می‌رود. پس از ۳۵ سال تدریس در دانشگاه کالیفرنیا، لس‌آنجلس (UCLA) بازنشسته شد. مدرک کارشناسی خود را از دانشگاه هاروارد، کارشناسی‌ارشد را از دانشگاه استنفورد و دکترای خود را در سال ۱۹۵۵ از دانشگاه کالیفرنیا، برکلی دریافت کرد. پیش از پیوستن به دانشگاه UCLA، در دانشگاه آریزونا و کالج اسپرینگس (در کالیفرنیا) به تدریس تاریخ خاورمیانه و ایران پرداخت و در نهایت به مرتبهٔ استادتمامی رسید. او در حوزه‌هایی همچون تاریخ خاور نزدیک، تاریخ اجتماعی، تاریخ زنان، تاریخ تطبیقی و عکاسی پژوهش کرده است. تمرکز اصلی «نیکی آر. کدی» بر تاریخ ایران و خاورمیانه بوده و آثار متعددی در این زمینه‌ها منتشر کرده است. از جمله مهم‌ترین آثار او می‌توان به کتاب «ایران مدرن: ریشه‌ها و پیامدهای انقلاب» (۲۰۰۳) اشاره کرد که بعدها در قالب دو جلد جداگانه به پارسی نیز ترجمه شد. از دیگر مکتوبات او می‌توان اشاره کرد به کتاب‌های «ایران دوران قاجار و برآمدن رضاخان» (۱۳۰۴ - ۱۱۷۵)، «نتایج انقلاب ایران»، «واکنشی اسلامی به امپریالیسم»، «ریشه‌های انقلاب ایران»، «زنان در خاورمیانه: گذشته و حال» و «نه شرقی، نه غربی: بررسی روابط ایران با اتحاد شوروی و ایالات متحدهٔ آمریکا».

این کتاب یا نویسنده چه جوایز و افتخاراتی کسب کرده است؟

«نیکی آر. کدی» (Nikki R. Keddie)، نویسندهٔ کتاب حاضر در طول فعالیت حرفه‌ای خود موفق به دریافت جوایز و افتخارات متعددی شد؛ از جمله عضویت در آکادمی علوم و هنرهای آمریکا (۱۹۹۴)، جایزهٔ راهنمایی مطالعات خاورمیانه (۲۰۰۱) و عضویت افتخاری در این نهاد (۲۰۰۳)، جایزهٔ تمایز علمی از انجمن تاریخی آمریکا (۲۰۰۲)، جایزهٔ «تاریخ فارسی» از مؤسسهٔ دانشنامهٔ ایرانیکا (۲۰۰۲)، جایزهٔ بالزان (۲۰۰۴)، جایزهٔ یک عمر تلاش برای تاریخ ایران از انجمن بین‌المللی مطالعات ایران (۲۰۰۸) و نیز جایزهٔ گوگنهایم در حوزهٔ علوم انسانی (ایالات متحده و کانادا).

نظر افراد یا مجله‌های مشهور درباره این کتاب چیست؟

- پروفسور «محمد ح. فغفوری» این کتاب را که در اصل سخنرانی متنی نویسنده در موزهٔ «آرماند هامر» در UCLA بوده، به‌عنوان تحلیلی مختصر و هدفمند از تاریخ ایران بین سال‌های ۱۸۷۶ تا ۱۹۲۵ در نظر گرفته است. او گفته اگرچه این کتاب اطلاعات جدیدی ارائه نداده، به مسائل بحث‌برانگیزی مانند نقش زنان در جنبش تنباکو و دخالت بریتانیا در کودتای ۱۹۲۱ پرداخته و تحلیل‌هایی تازه و بی‌طرفانه ارائه کرده است.

- دانشگاه UCLA و مرکز مطالعات چین این کتاب را مروری خوانا، معنادار و به‌هم‌پیوسته از دورهٔ قاجار تا ظهور رضاشاه دانسته که شامل بررسی تحولات فکری، سیاسی و اجتماعی و تأثیر دخالت غرب بر بیداری و مدرنیزاسیون ایران است.

بخشی از کتاب ایران دوران قاجار و برآمدن رضاخان

«ایران بر اثر عملیات نظامی زمان جنگ، شورش‌ها، و تباهی اقتصادی در بسیاری از مناطق، و نیز تلاش‌های انگلیس برای برقراری نوعی تحت‌الحمایگی به منظور دفاع از هندوستان و نفت ایران و عقب نگه داشتن بلشویسم، از هم گسیخته و ویران شده بود. نخبگان قدیمی هیچ رهبر مقتدر یا فسادناپذیری به صحنه نیاورده بودند و شاه ضعیف و نامحبوب بود. خواست عمده احمدشاه جوان این بود که حکومت آن‌قدر قدرت و توان داشته باشد که او بتواند به اروپا سفر کند و از انگلیسی‌ها تضمین‌های شخصی و کمک مالی دریافت کند. انگلیسی‌ها در کشور قدرتمندترین نیروی نظامی به شمار می‌رفتند. آن‌ها افسران روس سفید بریگاد قزاق را برکنار کرده و به جایشان افسران ایرانی و یک افسر رابط انگلیسی را گمارده بودند.

این وضعیت اسف‌بار سیاسی و بحران‌های اقتصادی با قدرت‌یابی نیروهای طرفدار اصلاحات و مدرن‌سازی که از جنگ جهانی اول نمایان شد، در تقابل بود. ایران از همان آغاز به جامعه ملل پیوست و اقتصادش روز به‌روز بیش‌تر به صنعت مدرن نفت، که اهمیت بین‌المللی داشت، وابسته شد. احزاب ایدئولوژیک، شورش‌ها و نهضت‌های مخالف اغلب از گرایش‌های مدرن، نظیر ملی‌گرایی، مشروطه‌خواهی، مردم‌سالاری و سوسیالیسم، چه به شکل معتدل و چه به صورت رادیکال آن، درک آگاهانه‌ای داشتند. جنبش‌ها و دگرگونی‌های سیاسی و ایدئولوژیک عمده در کشورهای همسایه ایران که ایرانیان را به شدت تحت تأثیر قرار داد، عبارت بودند از انقلاب‌های روسیه و قفقاز، جنبش‌های ملی‌گرا و طرفدار شیعه علیه انگلیسی‌ها در عراق، مبارزه ترکیه علیه اشغال خارجی، و نهضت‌های ملی‌گرایانه و پان اسلامی در میان مسلمانان هندوستان.»