کتاب خانواده درمانی مبتنی بر خانواده اصلی

کتاب خانواده درمانی مبتنی بر خانواده اصلی (رویکرد بین‌نسلی) با عنوان اصلی Family-of-origin therapy: an intergenerational نوشتهٔ جیمز ال. فریمو و ترجمهٔ سعید کیانپور و نفیسه مهدوی است. انتشارات ارجمند این کتاب را منتشر کرده است. اثر حاضر که در دستهٔ روان‌درمانی و مشاوره قرار گرفته، در باب خانواده‌درمانی است. این کتاب به شما می‌آموزد که تمرکز بر ساختار اجتماعی خانوادهٔ اصلی، تجربیات دوران کودکی و تأثیر روابط گذشته بر تعاملات و تعارضات کنونی، نقش بنیادینی در درمان مشکلات خانوادگی و زناشویی دارد؛ به‌گونه‌ای که نادیده‌گرفتن این مؤلفه‌ها می‌تواند مانعی جدی در مسیر موفقیت جلسات درمان باشد. یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد کتاب را استفاده از فیلم‌ها و نمایشنامه‌ها برای توضیح مفاهیم پیچیدهٔ روان‌شناختی دانسته‌اند. نسخهٔ الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب خانواده درمانی مبتنی بر خانواده اصلی اثر جیمز ال. فریمو

کتاب «خانواده‌درمانی مبتنی بر خانوادهٔ اصلی» (رویکرد بین‌نسلی) که نخستین‌بار در سال ۱۹۹۲ میلادی و در ایران در سال ۱۳۹۳ منتشر شده، برای نویسنده‌اش آمیزه‌ای از رنج و عشق بوده است؛ سفری دشوار اما ژرف که سال‌ها از زندگی‌اش را به خود اختصاص داده است. «جیمز ال. فریمو» در سال‌های ابتدایی کارش به‌عنوان درمانگر متوجه شد که بسیاری از مشکلاتی که افراد با خود یا روابط نزدیکشان دارند، ریشه در خانوادهٔ اصلی آن‌ها دارد. برخلاف روال رایج روان‌درمانی سنتی که صرفاً به گفت‌وگو دربارهٔ خانواده بسنده می‌کرد، این نویسنده گامی متفاوت برداشت و خانوادهٔ اصلی مراجعان را به‌شکل مستقیم وارد جلسات درمانی کرد؛ چه در بافت درمان فردی، چه زناشویی و چه طلاق‌درمانی. او در طول این مسیر بیش از ۵۰۰ جلسه با خانواده‌های اصلی برگزار کرد. حالا می‌تواند نتیجهٔ این تجربیات را در قالب نوعی راهنمای عملی برای درمانگرانی ارائه دهد که می‌خواهند وارد این مسیر شوند. «جیمز ال. فریمو» در نگارش این اثر تلاش کرده تا با خود و خواننده صادق باشد. یک فصل کامل را به مشکلات و محدودیت‌های رویکرد بین‌نسلی اختصاص داده است. در جاهای مختلف کتاب با قاطعیت گفته درمانگرانی که می‌خواهند این شیوه را به کار گیرند، باید ابتدا با خانوادهٔ اصلی خود مواجه شوند. او خودش نیز در همین مسیر گام برداشته و جلساتی را با خواهران، برادران و دیگر بستگانش برگزار کرده است؛ چراکه هنگام شروع این مسیر، والدینش دیگر در قید حیات نبودند؛ همچنین در بخش پایانی کتاب با روایت تاریخچهٔ خانوادگی‌اش، از خانه‌ای که در آن بزرگ شده و وقایع اثرگذار زندگی‌اش پرده برداشته است. کسانی که این بخش را می‌خوانند احتمالاً متوجه می‌شوند که چگونه دیدگاه درمانی او از دل همین تاریخچه برخاسته است.

ازاین‌رو نظریهٔ مطرح‌شده در این کتاب برخلاف جریان غالب در نظام سلامت روان ایالات متحده است. برنامه‌هایی مانند ACOA، AMAC یا ACDF توصیه می‌کنند که برای حفظ سلامت روان، فرد از خانواده‌اش فاصله بگیرد، اما نویسندهٔ کتاب حاضر باور داشته است که بریدن از خانوادهٔ اصلی دست‌کم در بسیاری از موارد، توهمی بیش نیست. درمان باید رویکردی جامع‌تر و صمیمی‌تر نسبت به خانواده داشته باشد. یکی از مهم‌ترین پیام‌های این کتاب این است که ورود خانوادهٔ اصلی به درمان، هر چند جایگزین تمامی اشکال درمان نیست اما می‌تواند فرایندی کوتاه‌مدت و مؤثر باشد که در سطوح مختلف (از درون‌روانی گرفته تا روابط زناشویی و خانوادگی) تحول‌آفرین باشد. این تحولات حتی ممکن است به نسل‌های بعدی منتقل شود. این کتاب بازتاب‌دهندهٔ دیدگاه‌ها و تجربیات نویسنده تا سال ۱۹۹۲ میلادی است، اما او معتقد است ابعاد این رویکرد تازه آغاز به گشوده‌شدن کرده است. با گذر زمان، نظریه‌ها و رویکردهای متنوعی در خانواده‌درمانی شکل گرفت و کتاب‌های متعددی نیز برای معرفی این مکاتب منتشر شد. کتاب حاضر نخستین کتاب ترجمه‌شده به پارسی در حوزهٔ خانواده‌درمانی بین‌نسلی است؛ اثری از دکتر «جیمز فریمو»، چهره‌ای برجسته در این حوزه. این کتاب حاصل سال‌ها پژوهش، مطالعه و تجربهٔ بالینی است که در قالب نمونه‌های موردی و زبانی ساده، چارچوب درمانی نویسنده را به‌طور عملیاتی و کاربردی شرح داده است. یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد کتاب «خانواده‌درمانی مبتنی بر خانوادهٔ اصلی» را استفاده از فیلم‌ها و نمایشنامه‌ها برای توضیح مفاهیم پیچیدهٔ روان‌شناختی دانسته‌اند.

خلاصه کتاب خانواده درمانی مبتنی بر خانواده اصلی

درمان مؤثر بدون بررسی دقیق خانوادهٔ اصلی و تأثیرات آن ممکن نیست. رویکرد نویسندهٔ این کتاب تلفیقی است از نظریهٔ روابط ابژه و دیدگاه بین‌نسلی. او نشان می‌دهد که حتی یک جلسهٔ چهارساعته مبتنی بر خانوادهٔ اصلی می‌تواند اثربخشی بیشتری نسبت به جلسات طولانی‌مدت سنتی داشته باشد. تجارب رشدی و فرهنگی این نویسنده به‌ویژه ریشه‌های ایتالیایی او در شکل‌گیری دیدگاه‌های درمانی‌اش نقش مهمی داشته است. او تفاوت‌های فرهنگی را در کار بالینی بسیار جدی می‌گیرد و معتقد است درمان‌گر باید رویکرد خود را با زمینهٔ فرهنگی مراجعان تطبیق دهد. «جیمز ال. فریمو» هشدار می‌دهد که اگر فرزندان تنها به نیت انتقام‌گرفتن از والدین وارد جلسات درمانی شوند، فرایند درمان شکست خواهد خورد. او در چنین مواقعی حتی ممکن است جلسه را لغو کند. تأکید او بر حضور آگاهانه و مسئولانهٔ افراد در جلسات، از ویژگی‌های مهم اخلاق حرفه‌ای او است. در نهایت، تأکید او بر سیستمی‌دیدن فرد در بستر خانواده و فرهنگ، ما را به این اندیشه سوق می‌دهد که هیچ نظریه‌ای را نمی‌توان بدون توجه به زمینهٔ اجتماعی و فرهنگی آن به کار بست. باید بپذیریم که والدینمان نخستین کسانی بودند که به ما زندگی بخشیدند. ریشهٔ بسیاری از خواسته‌ها، ترس‌ها و مشکلات ما در همان پیوندهای آغازین نهفته است. تنها با آشتی با آن گذشته، با بخشیدن و درک آن کسانی که هنوز در درون ما زنده‌اند، می‌توانیم مسیر سالم‌تری برای خود و نسل بعدی بسازیم.

چرا باید کتاب خانواده درمانی مبتنی بر خانواده اصلی را بخوانیم؟

یکی از مهم‌ترین دستاوردهای دکتر «جیمز ال. فریمو» در عرصهٔ روان‌پزشکی و روان‌شناسی، وارد کردن خانوادهٔ اصلی به فرایند درمان بزرگسالان در حوزه‌های زناشویی‌درمانی، خانواده‌درمانی و درمان فردی است. این نویسنده در کتاب حاضر چارچوبی گام‌به‌گام از درمان بین‌نسلی خاص خود را به درمانگران ارائه داده است؛ رویکردی اثربخش که پژوهش‌ها نشان داده‌اند تنها یک جلسهٔ چهارساعتهٔ مبتنی بر خانوادهٔ اصلی می‌تواند نتایجی فراتر از دوره‌های سنتی و بلندمدت درمانی داشته باشد.

کتاب خانواده درمانی مبتنی بر خانواده اصلی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب را به دوستداران علم روان‌شناسی، روان‌پزشکی، درمان‌گران و دانشجویان این حوزه پیشنهاد می‌کنیم.

درباره جیمز ال. فریمو

«جیمز ال. فریمو» (James L. Framo) در سال ۱۹۲۲ زاده شد و در ۲۰۰۱ میلادی از دنیا رفت. او روان‌شناسی آمریکایی و پیشگام خانواده‌درمانی بود. این نویسنده رویكرد روابط شیئی را برای درمان بین‌نسلی و خانواده از مبدأ ایجاد كرد. او با سایر پیشگامان این حوزه همکاری و چندین متن اولیه و قابل توجه در زمینهٔ خانواده‌درمانی تألیف کرد.

بخشی از کتاب خانواده درمانی مبتنی بر خانواده اصلی

«این مداخله روشی با طرح‌ریزی بسیار دقیق است که به موجب آن مراجعین آماده می‌شوند تا به‌طور مستقیم با والدین و خواهر و برادران خود به منظور رسیدگی به مقولات اساسیِ میان خود در زمان گذشته و حال روبرو شوند. تجربهٔ بالینی با این روش نشان داده است که تغییر سیستم خانوادهٔ اصلی در مقادیر هرچند کم، اما محوری می‌تواند با نسبتی چند برابر تسریع شود و به تغییرات بلندمدتِ مهمی در روابط منتهی شود. این تغییرات می‌توانند در خانوادهٔ اصلی، در خانوادهٔ گسترده، در سیستم زناشوییِ مراجعین و به‌طور درون‌روانی در سیستم فردی روی دهند.

در هر حال، من انتظار ندارم که یک جلسهٔ چهار ساعته با والدین و فرزندان کنش‌ها و سبک‌های خانوادگی و زناشویی را که سال‌های متمادی وجود داشته‌اند به شدت دگرگون سازد؛ ویژگی‌های شخصیتی افراد خیلی تغییر نخواهند کرد. نه تنها چنین کمبودهایی وجود دارند، بلکه مقاومت در مراجعین برای داشتن جلسات خانوادهٔ اصلی بسیار زیاد است؛ سازماندهی، برنامه‌ریزی و ادارهٔ جلسات کاری دشوار است و نیز جلسات فی‌نفسه امری خطیر و دشوار هستند که مهارت‌های درمانگر و نظام‌های ارزشی شخصی وی را به چالش کشیده و عرصه را بر او تنگ می‌کند.

۲. با توجه به تمام مواردی که گفته شد، همان‌طور که در ابتدای کتاب نیز ذکر شد، من اعتقاد دارم یک جلسه با حضور فرد به همراه والدین و خواهر و برادرانش، هدایت شده در این مسیر خاص، می‌تواند به اثربخشی درمانی بیشتری نسبت به یک دورهٔ کامل روان‌درمانی منتهی شود. اگر چه من در انجام خانواده‌درمانی بلندمدت شهرت دارم؛ احتمالاً بر اساس کتاب خانواده‌درمانی فشرده (بُزورمنی-ناگی و فِرِیمو، ۱۹۶۵)، اما مداخلهٔ مبتنی بر خانوادهٔ اصلی ممکن است درمان کوتاه مدتِ پایه باشد.»