کتاب روانشناسی زنان

کتاب روانشناسی زنان با عنوان اصلی Half the human experience: the psychology of women نوشتهٔ «جانت شیبلی هاید» و ترجمهٔ «اکرم خمسه» اثری در حوزهٔ روان‌شناسی زنان است که نشر ارجمند آن را منتشر کرده است (چاپ سوم: ۱۳۸۹). این کتاب به بررسی ابعاد مختلف روان‌شناسی زنان از منظر زیست‌شناختی، اجتماعی، فرهنگی و تحولی پرداخته و کوشیده با رویکردی پژوهش‌محور، جایگاه و تجربهٔ زن‌بودن را در جامعه و علم روان‌شناسی واکاوی کند. «روان‌شناسی زنان» نه‌تنها به‌عنوان منبعی دانشگاهی برای دانشجویان روان‌شناسی و مطالعات زنان کاربرد دارد، بلکه برای علاقه‌مندان به موضوعات جنسیت و برابری نیز سودمند است. نسخهٔ الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب روانشناسی زنان اثر جانت شیبلی هاید

کتاب «روان‌شناسی زنان» (سهم زنان در تجربهٔ بشری) اثری دانشگاهی است که به‌طور تخصصی به روان‌شناسی زنان پرداخته است. «جانت شیبلی هاید» در این کتاب باتکیه‌بر پژوهش‌ها، تصویری چندلایه از تجربهٔ زن‌بودن ارائه داده است. ساختار کتاب به‌گونه‌ای طراحی شده که هم برای تدریس در دوره‌های دانشگاهی و هم برای مطالعهٔ فردی مناسب باشد. فصل‌های کتاب از مباحث نظری و تاریخی آغاز می‌شود و به موضوعاتی مانند کلیشه‌های جنسیتی، تفاوت‌ها و شباهت‌های زنان و مردان، زبان، رشد و تحول در طول عمر، اشتغال، مسائل بهداشت روانی، تمایلات جنسی، خشونت و تبعیض و روان‌شناسی مردان می‌پردازد. این کتاب با ارائهٔ مثال‌ها، پژوهش‌های میدانی و تحلیل‌های انتقادی، تلاش می‌کند هم تفاوت‌ها و هم شباهت‌های جنسیتی را بدون سوگیری بررسی کند؛ همچنین توجه ویژه‌ای به زنان رنگین‌پوست و تنوع فرهنگی و قومی در تجربهٔ زنان دارد. قالب کتاب حاضر به‌صورت متن درسی و پژوهشی است و در هر فصل، علاوه‌بر ارائهٔ نظریه‌ها و داده‌ها، تمرین‌ها و واژه‌نامه‌هایی برای فهم بهتر مفاهیم گنجانده شده است.

خلاصه کتاب روانشناسی زنان

کتاب با طرح این پرسش آغاز می‌شود که آیا روان‌شناسی زنان به‌عنوان حوزه‌ای مستقل وجود دارد و چرا مطالعهٔ آن اهمیت دارد. نویسنده با مروری بر تاریخچهٔ این رشته نشان می‌دهد که چگونه سوگیری‌های جنسیتی در پژوهش‌های روان‌شناختی سنتی باعث نادیده‌گرفتن یا تحریف تجربهٔ زنان شده‌اند. در ادامه، کتاب به بررسی نظریه‌های مختلف دربارهٔ جنسیت و نقش‌های جنسیتی می‌پردازد؛ از روان‌کاوی و زیست‌شناسی اجتماعی تا نظریه‌های یادگیری اجتماعی و طرحوارهٔ جنسیتی. در این بخش‌ها، هم به تفاوت‌های واقعی و هم به کلیشه‌های رایج پرداخته و تأکید شده که بسیاری از تفاوت‌های مشاهده‌شده ریشه در فرهنگ و جامعه‌پذیری دارند؛ نه صرفاً زیست‌شناسی. کتاب به موضوع زبان و ارتباطات غیرکلامی زنان و مردان می‌پردازد و نشان می‌دهد که چگونه زبان و ساختارهای اجتماعی می‌توانند بر تجربهٔ زنان تأثیر بگذارند؛ سپس رشد و تحول زنان از نوزادی تا سالمندی بررسی و نقش عوامل زیستی، روانی و اجتماعی در شکل‌گیری هویت زنانه تحلیل می‌شود. در فصل‌های بعدی، موضوعاتی مانند اشتغال زنان، تبعیض جنسیتی در محیط کار، مسائل بهداشت روانی و جسمی، تمایلات جنسی، خشونت علیه زنان و تأثیرات فرهنگی و قومی بر تجربهٔ زنان مطرح می‌شود. نویسنده با ارائهٔ داده‌های پژوهشی و مثال‌های عینی تلاش می‌کند تصویری واقع‌بینانه و چندبعدی از وضعیت زنان ارائه دهد. در بخش‌هایی از کتاب به تجربهٔ زنان رنگین‌پوست و چالش‌های خاص آن‌ها پرداخته شده و اهمیت توجه به تنوع فرهنگی و قومی در مطالعات زنان برجسته شده است؛ همچنین فصل مستقلی به روان‌شناسی مردان اختصاص یافته تا مقایسه‌ای میان نقش‌های جنسیتی و تأثیرات متقابل آن‌ها صورت گیرد. این کتاب با جمع‌بندی یافته‌ها و طرح پرسش‌هایی برای پژوهش‌های آینده، بر اهمیت رویکرد انتقادی و بی‌طرفانه در مطالعهٔ روان‌شناسی زنان تأکید و خواننده را به تفکر دربارهٔ نقش ارزش‌ها و سوگیری‌ها در علم دعوت می‌کند.

چرا باید کتاب روانشناسی زنان را بخوانیم؟

این کتاب با رویکردی پژوهش‌محور و انتقادی به بررسی ابعاد مختلف روان‌شناسی زنان می‌پردازد و تلاش می‌کند تصویری جامع و چندوجهی از تجربهٔ زن‌بودن ارائه دهد. مطالعهٔ این اثر به درک بهتر تفاوت‌ها و شباهت‌های جنسیتی، شناخت سوگیری‌های رایج در پژوهش‌های روان‌شناختی و آشنایی با چالش‌های زنان در زمینه‌های مختلف اجتماعی، فرهنگی و زیستی کمک می‌کند؛ همچنین کتاب با پرداختن به موضوعاتی مانند زنان رنگین‌پوست، تبعیض جنسیتی، بهداشت روانی و نقش‌های جنسیتی، بستری مناسب برای پژوهش و گفت‌وگو دربارهٔ برابری و عدالت جنسیتی فراهم می‌کند. خواندن این کتاب برای کسانی که به‌دنبال فهم عمیق‌تر مسائل جنسیتی و روان‌شناسی زنان هستند، فرصت مناسبی برای بازنگری دیدگاه‌ها و توسعهٔ نگرش انتقادی نسبت به موضوعات اجتماعی و علمی است.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

مطالعهٔ «روان‌شناسی زنان» برای دانشجویان و پژوهشگران رشته‌های روان‌شناسی، مطالعات زنان، علوم اجتماعی و مشاوره مناسب است؛ همچنین این کتاب برای افرادی که دغدغهٔ مسائل جنسیتی، برابری، تبعیض و سلامت روان زنان را دارند، مفید خواهد بود. کسانی که به‌دنبال منابع علمی و پژوهشی برای شناخت بهتر نقش‌های جنسیتی و تأثیرات آن بر زندگی فردی و اجتماعی هستند، می‌توانند از این اثر بهره‌مند شوند.

درباره جانت شیبلی هاید

«جانت شیبلی هاید» (Janet Shibley Hyde) استاد روان‌شناسی و مطالعات زنان و جنسیت در دانشگاه ویسکانسین - مدیسون بوده است. شهرت او به‌ویژه به‌دلیل پژوهش‌هایش در حوزهٔ جنسیت انسانی، تفاوت‌های جنسی، رشد جنسیتی، ارتباط جنسیت با علم و نیز نظریه‌های فمینیستی است. او در شمار برجسته‌ترین پژوهشگران عرصهٔ مطالعات جنسیتی قرار داشته است. کتاب «روان‌شناسی زنان» (Half the human experience: the psychology of women) نوشتهٔ او است.

این کتاب یا نویسنده چه جوایز و افتخاراتی کسب کرده است؟

«جانت شیبلی هاید» جوایز و افتخارات گوناگونی به دست آورده؛ برای نمونه می‌توان به فهرست زیر اشاره کرد:

دریافت Alfred C. Kinsey Distinguished Researcher Award از مؤسسهٔ کینزی برای پژوهش برجسته در زمینهٔ جنسیت؛

دریافت James McKeen Cattell Award از انجمن علوم روان‌شناسی (Association for Psychological Science, APS) به‌خاطر مشارکت مادام‌العمر در کاربرد روان‌شناسی؛

دریافت Pioneer in the Psychology of Women Award در سال ۲۰۰۹؛

دریافت «خدمت برجسته» (Distinguished Service) از Society for the Scientific Study of Sexuality در سال ۲۰۲۱؛

دریافت George A. Miller Award برای مقالهٔ «The Future of Sex and Gender in Psychology: Five Challenges to the Gender Binary» در سال ۲۰۱۹؛

انتخاب‌شدن به‌عنوان یکی از محققان برجسته در فهرست Highly Cited Researchers از Web of Science؛

انتخاب‌شدن به‌عنوان عضو یا «همکار» (Fellow) انجمن روان‌شناسی آمریکا (APA) و نیز انجمن پیشرفت دانش آمریکا (AAAS)؛

انتخاب‌شدن به‌عنوان ریاست سابق بخش روان‌شناسی زنان در APA (APA Division 35, Society for the Psychology of Women)؛

دریافت مدرک افتخاری از دانشگاه Dennison (سال ۱۹۹۶).

چه نسخه‌های دیگری از این کتاب در ایران منتشر شده است؟

کتاب حاضر در سال‌های مختلف توسط ناشران و مترجمان متفاوت منتشر شده است؛ به‌عنوان نمونه این کتاب در سال ۱۳۸۰ با ترجمهٔ «ب‍ه‍زاد رح‍م‍ت‍ی‌» توسط نشر ن‍ورب‍خ‍ش‌ منتشر شده است.

بخشی از کتاب روانشناسی زنان

«این کتاب درباره زن‌بودن است. در جامعهٔ ما زن بودن چه معنایی دارد. از لحاظ زیست‌شناختی چه معنایی دارد و چگونه همه این‌ها با رفتارها، اندیشه‌ها و احساسات دختران و زنان آمیخته می‌شود. پیش از ادامه بحث، برخی اصطلاحات باید تعریف شوند. اوّل، ذکر این نکته مهم است که در زبان انگلیسی اصطلاح جنس گاه به گونه‌ای مبهم به کار رفته است. یعنی، گاه این اصطلاح به رفتارهای جنسی مثل آمیزش جنسی اشاره دارد، در حالی که در موارد دیگر به مردان و زنان اشاره می‌کند. البته، معنی معمولاً از متن مشخص می‌شود. برای مثال، اگر در تقاضانامهٔ استخدام نوشته شود «جنس: --» شما در برابر آن نمی‌نویسید «غالباً». در این متن، سؤال مشخصاً دربارهٔ زن یا مردبودن شما است. از سوی دیگر موضوع کتابی تحت عنوان جنس و مزاج؟ در سه جامعه بدوی چیست؟ آیا منظور از جنس نقش‌های زنان و مردان در این جوامع است، یا منظور رفتار جنسی مردم در این جوامع بدوی است؟ به منظور کاهش این ابهام اصطلاح جنس را در مورد رفتارهای جنسی و اصطلاح جنسیت را برای استناد کردن به مردان و زنان به کار می‌گیرم (هاید). بنابراین اصطلاح تفاوت‌های جنسیتی به تفاوت‌های موجود بین زنان و مردان اشاره می‌کند. برخی محققان قواعد دیگری را در این زمینه پذیرفته‌اند.»