با کد تخفیف OFF30 اولین کتاب الکترونیکی یا صوتی‌ات را با ۳۰٪ تخفیف از طاقچه دریافت کن.

کتاب در جست و جوی روش

نویسنده:جان لو

مترجم:سیدمجتبی عزیزی

ویراستار:سعید زاهدی

انتشارات:انتشارات ترجمان علوم انسانی

دسته‌بندی:

امتیاز:

۳.۰از ۴ رأیخواندن نظرات

۳٫۰

(۴)

خواندن نظرات

معرفی کتاب در جست و جوی روش

«در جست‌و‌جوی روش: سردرگمی در پژوهش علوم اجتماعی» نوشته جان لو، است. این کتاب بررسی در مسئله روش است. استدلال کتاب این است که روش در علوم اجتماعی (و نیز علوم طبیعی) به‌واسطۀ مجموعه‌ای از چشم‌بندی‌های قرن نوزدهمی و یا حتی قرن هفدهمی اروپایی‌-‌آمریکایی‌ها ایجاد شده است. بنابراین روش در فهم و ارائۀ خود دچار اشتباه است. نویسنده در این کتاب نشان داده است که روش، مجموعه‌ای کم و بیش موفق از روندهای گزارش‌دهی دربارۀ واقعیت مفروض نیست. بلکه اثرگذار است. روش به تولید واقعیت کمک می‌کند. روش چنین کاری را آزادانه و دل‌بخواهانه انجام نمی‌دهد. روش، ترتیبات و نحوۀ گردآوری چیزها -و تلقی از ترتیبات آن چیزها- را تولید می‌کند که می‌توانستند به صورت دیگری نیز باشند. این کتاب ادبیات خاص خود را دارد و نویسنده به‌مرور اصطلاحات مورد نظر خویش را وضع می‌کند و در طول متن آن‌ها را صیقل می‌دهد. چنان‌که در انتهای فصل دوم نیز به‌صراحت خاطر نشان می‌سازد، برای پیش‌برد مباحث خویش دربارۀ روش، نیازمند ایجاد واژگان جدیدی در این‌باره بوده است؛ واژگانی که متضمن معانی متعارف و مرسوم دربارۀ روش نباشند و امکان بیان مقصود نویسنده از طریق آن‌ها فراهم شود. از‌این‌رو یکی از نتایج و آثار چنین کاری آن است که لازم است کتاب به همان ترتیبی خوانده شود که نگاشته شده است؛ چرا که در غیر این صورت خوانندۀ گرامی از ریشه و معنای یک اصطلاح، که در ادامۀ متن به کار برده شده است، بی‌اطلاع خواهد ماند. نویسنده خود به‌صراحت بیان می‌دارد «در مابقی کتاب من این گزینۀ غیر متعارف را دنبال می‌کنم. مطمئنا، بخش‌های مربوط به سیاست، و نیز صدق، به‌حدی جدی است که فکر نکردن به آن‌ها اشتباه است. اما اگر بخواهیم چنین کنیم، دست‌کم دو دلیل نیازمند واژگان بهتری برای سخن گفتن از روش هستیم.»

نظرات کاربران

مشاهده همه (۳)

rgh

۱۴۰۱/۰۷/۲۶

قیمت چاپ شده این کتاب حدود بیست تومان هستش. اینجا چرا انقدر گرونه!؟

سارا وثوقی

۱۳۹۶/۰۸/۰۵

سلام. تصاویر کتاب چرا نیست؟

کپتین ایمان

۱۳۹۵/۰۸/۰۳

روش چی ؟

بریده‌هایی از کتاب

مشاهده همه (۱۱)

روشْ مجموعه‌ای کم و بیش موفق از روندهای گزارش‌دهی دربارۀ واقعیت مفروض نیست. بلکه اثرگذار است. روش به تولید واقعیت کمک می‌کند. روش چنین کاری را آزادانه و دل‌بخواهانه انجام نمی‌دهد. روشْ ترتیبات و نحوۀ گردآوری چیزها -و تلقی از ترتیبات آن چیزها- را تولید می‌کند که می‌توانستند به صورت دیگری نیز باشند. اما چگونه به چنین چیزی بیندیشیم؟ چگونه از این ایده، که روش مجموعه‌ای تکنیکی (یا اخلاقیاتی خاص) از روندهاست که باید به شیوه‌ای کاملاً مشخص به کار گرفته شود، نجات یابیم؟ چگونه از قانون‌گذاری‌هایی که در کتاب‌های درسی دربارۀ روش می‌شود نجات یابیم؟ چگونه از تلقی‌های کامل‌شده و بسته‌شدۀ موجود از روش خلاص شویم؟ چگونه از قطعیت‌های بدون تردید متافیزیکی اروپایی‌-‌آمریکایی فاصله بگیریم؟

Mohammad Ali Zareian

«آلیس گفت امتحان کردنش فایده‌ای ندارد. کسی نمی‌تواند چیزهای غیر ممکن را باور کند. ملکه گفت به‌جرئت می‌گویم که زیاد تمرین نکرده‌اید. وقتی هم‌سن و سال شما بودم، همیشه روزی نیم‌ساعت این کار را می‌کردم. چرا[ فکر می‌کنید کسی نمی‌تواند به چیزهای غیر ممکن اعتقاد داشته باشد ]؟ گاهی اوقات تا قبل از صبحانه به شش چیز غیر ممکن اعتقاد پیدا می‌کردم.» لوئیس کارول، آلیس در سرزمین عجایب

Mohammad Ali Zareian

بی‌شک برخی چیزهای این جهان را می‌توان مشخص و معین کرد. توزیع درآمدها، انتشار جهانی گاز CO۲، مرزهای کشورها و شرایط قراردادها انواعی از واقعیت‌های عجالتاً باثباتی هستند که علوم طبیعی و اجتماعی به شکل کم‌و‌بیش مؤثری با آن‌ها سر و کار دارند. اما در کنار چنین پدیده‌هایی، جهان به شکل‌های کاملا متفاوتی نیز در هم بافته شده است. استدلال من این است که روش‌های پژوهش دانشگاهی واقعا به این‌ شکل‌ها دست پیدا نمی‌کنند. پس آن بافته‌هایی که از دست‌یابی به آن ناتوان‌اند چیستند؟ اگر بخواهیم فهرستی تهیه کنیم، خیلی زود مشخص می‌شود که این فهرست بالقوه پایان‌ناپذیر است. دردها و لذت‌ها، امیدها و بیم‌ها، شهودها و درک‌ها، شکست‌ها و رستگاری‌ها، ناامیدی‌ها و الهام‌ها، جن‌ها و پری‌ها، چیزهایی که می‌سُرند و می‌لغزند، یا آشکار و نهان می‌شوند، تغییر شکل می‌دهند، یا اصلا شکل خاصی ندارند و غیر قابل‌ پیش‌بینی‌ها.

Mohammad Ali Zareian

بخش‌هایی از جهان در قالب قوم‌نگاری‌ها، تاریخ‌ها و آمار‌های ما قرار می‌گیرند، اما بخش‌های دیگر چنین نیستند و اگر هم چنین بشوند، هنگامی است که برای واضح شدن کج و معوج شده‌اند. این مشکلی است که من می‌خواهم با آن دست و پنجه نرم کنم. اگر بخش قابل توجهی از جهان مبهم، پراکنده یا غیر دقیق، لغزنده، احساساتی، بی‌ثبات و گذرا، گریزان یا غیر مشخص باشد و مانند موم تغییر کند و یا واقعاً هیچ الگویی نداشته باشد، آن‌گاه چه جایی برای علوم اجتماعی باقی می‌ماند؟ چگونه می‌توانیم برخی از واقعیت‌هایی را به دست آوریم که اکنون به آن‌ها دسترسی نداریم؟ آیا می‌توانیم آن‌ها را به‌خوبی بشناسیم؟ آیا اصلا باید آن‌ها را بشناسیم؟ آیا «دانستن» همان استعاره‌ای است که به آن نیازمندیم؟ و اگر چنین نیست، چگونه می‌توانیم با آن‌ها رابطه برقرار کنیم؟

Mohammad Ali Zareian

اگر می‌خواهیم دربارۀ پیچیدگی‌های واقعیت فکر کنیم، آن‌گاه باید به خودمان بیاموزانیم که به شیوه‌های جدیدی فکر کنیم، تمرین کنیم، رابطه برقرار کنیم و بشناسیم. لازم است به خودمان بیاموزانیم که برخی از واقعیت‌های جهان را با روش‌های غیر معمول یا ناشناخته در علوم اجتماعی بشناسیم.

Mohammad Ali Zareian

به‌طور قطع به تفکر جدی دربارۀ رابطۀ ما با هر آن‌چه می‌شناسیم نیاز داریم و باید بپرسیم که روند شناخت یک چیز تا چه اندازه باعث به وجود آمدن آن چیز می‌شود. هم‌چنین به‌عنوان مسئله‌ای که همه‌جا جاری است، باید باجدیت بپرسیم که آیا استعاره‌ای که به آن نیازمندیم «شناختن» است؟ یا شاید باید بپرسیم که چه زمانی به استعارۀ «شناختن» نیازمندیم؟ شاید دانشگاه‌ها نیازمند استعاره‌های دیگری برای فعالیت‌های خود باشند و یا شاید فعالیت‌های دیگری نیاز داشته باشند.

Mohammad Ali Zareian

مسئله نه کمبود تکثر در عمل به روش، که تظاهر هژمونیک و سلطه‌طلبانه خوانش‌ها و تلقی‌های خاصی از روش‌هاست.

Mohammad Ali Zareian

این‌ طور نیست که روش‌های استاندارد تحقیق یک‌سره غلط باشند. این روش‌ها مهم هستند و احتمالاً مهم نیز خواهند ماند. از همین روست که می‌گویم دنبال تلقی‌ای گسترده‌تر و پرثمرتر، و در عین حال متفاوت، از روش هستم.

Mohammad Ali Zareian

خودِ روش‌های استاندارد تحقیق آن‌قدرها هم مسئله‌برانگیز نیستند بلکه مسئله ارزش‌مداری‌ای است که در گفتمانِ روش به آن‌ها ضمیمه شده است. اگر «روش‌های تحقیق» مجاز به ادعای هژمونی و یا (بدتر از آن) انحصار روش‌شناختی باشند -و من فکر می‌کنم که در جاهایی چنین تلاشی داشته‌اند-، آن‌گاه نسبت ما با این روش‌ها مَثَلِ شورشی‌ای است که در میان چراغ‌های راهنمایی متعددی محبوس شده‌ است؛ چراغ‌هایی که تردد را محدود کرده و فرمان صادر می‌کنند. این چراغ‌ها به ما می‌گویند که هنگام تحقیق چگونه باید ببینیم و چه باید بکنیم. در حالی که باید گفت قواعدی که بر ما اعمال می‌شود، شامل مجموعه‌ای از پیش‌فرض‌های اروپایی‌-‌آمریکایی است که غیر ضروری بوده و به لحاظ تاریخی مختص به یک دوره خاص‌اند.

Mohammad Ali Zareian

در پاسخ به چنین تصوراتی دربارۀ اهمیت پیروی از قواعد روش‌شناختی دو نکته را بیان می‌کنم. نخستین نکته خلاف شهود است. این‌که روش‌ها، قواعد آن‌ها و -حتی بیش‌تر از آن‌ها- به‌کارگیری روش‌ها نه‌تنها واقعیت را توصیف می‌کنند بلکه به تولید واقعیتی که در مقام توصیف آن‌اند کمک می‌کنند. در جای خود، دلایل بیان چنین نظری را به‌دقت موشکافی خواهم کرد. اما در این‌جا اجازه دهید صرفاً بگویم کار سنگین و فراوان در تاریخ علم و علوم اجتماعی به این استدلال سروشکل داده است. شاید باز هم خلافِ شهود باشد اما می‌گویم که اگر روش‌ها تمایل دارند تا واقعیتی را که در مقام توصیف آن‌ هستند تولید کنند، این امر می‌تواند مضر باشد (هرچند لزوماً چنین نیست) . باز هم در جای مناسب خود به‌تفصیل این استدلال را شرح می‌دهم. اما مهم این است که اگر این دو ادعا صحیح باشند، آن‌گاه اثرات عمیقی بر فهم ما از ماهیتِ تحقیق خواهند گذاشت.

Mohammad Ali Zareian

علم ناممکن تحلیلی نهادی از جامعه شناسی آمریکایی

استیون پی. ترنر

اطلس نابرابری های اجتماعی محلات تهران

عباس عبدی

پداگوژی انتقادی در ایران

حسام حسین‌زاده

استعمار زدایی از روش: تحقیق علمی و مردمان بومی

سعید زاهدی

جامعه شناسی از چه معضلی رنج می برد؟

استیون کول

فوکو در ایران