کتاب مجالس مذهبی در ایران معاصر (جلد دوم؛ دهه ۱۳۴۰)

کتاب مجالس مذهبی در ایران معاصر (جلد دوم؛ دهه ۱۳۴۰) نوشته و پژوهش محسن حسام مظاهری است و نشر آرما آن را منتشر کرده است. این مجموعه ۵ جلد دارد و این کتاب دومین جلد از این مجموعه است. این مجموعهٔ ۵جلدی به بررسی و تحلیل اعلانات مجالس محرم و صفر در روزنامهٔ اطلاعات (۱۳۰۵ - ۱۳۹۴) می‌پردازد و جلد دوم آن، دههٔ ۱۳۴۰ را دربرمی‌گیرد.

درباره کتاب مجالس مذهبی در ایران معاصر (جلد دوم؛ دهه ۱۳۴۰)

این کتاب محصول پژوهشی است که با هدف گردآوری و تدوین گروهی مغفول از داده‌های تاریخی مجالس مذهبی در ایران معاصر یعنی اعلانات مطبوعاتی این مجالس انجام شده؛ پژوهشی خویش‌فرما و شخصی که بخشی از پروژه‌ٔ مطالعاتی کلان محسن حسام مظاهری در باب مناسک و آئین‌های شیعی در ایران است. محور اصلی این پروژه‌ٔ مطالعاتی، رصد، بررسی و تحلیل تغییرات دینداری به ویژه مناسک و فهم منطق این تغییرات است.

مجالس مذهبی در دورهٔ معاصر از ابزارهای گوناگونی برای اطلاع‌رسانی و تبلیغ برنامه‌های خود و جذب مخاطبان بهره گرفته‌اند. یکی از ابزارها، انتشار آگهی (اعلان) در مطبوعات است که از اواخر دورهٔ قاجار و با گسترش روزنامه‌ها و مجلات مورد اقبال مجالس مذهبی قرار گرفته‌ است. این اعلانات مطبوعاتی، منبعی غنی برای مطالعات اجتماعی، تاریخی و مناسک شیعی و اسنادی ارزشمند از تاریخ اجتماعی شیعه در ایران معاصر به‌شمار می‌روند. کتاب مجالس مذهبی در ایران معاصر محصول پژوهشی است که با هدف گردآوری، بررسی و تحلیل این اسناد انجام شده‌ است. در این پژوهش روزنامهٔ اطلاعات به عنوان روزنامهٔ سراسری فارسی‌زبانی که طولانی‌ترین دورهٔ انتشار تا امروز را داراست، برای مطالعهٔ موردی انتخاب شده است.

این کتاب رویکردی فرهنگی به تشیع به مثابهٔ دین زیسته از منظرهای مختلف جامعه‌شناختی، انسان‌شناختی، مردم‌شناختی و جز آن دارد و تلاشی در راستای تدوین تاریخ اجتماعی دین‌داران و مشخصاً شیعیان در ایران معاصر است.

این مجموعه نتیجهٔ یک پژوهش ۹ساله از ۱۳۹۰ تا پایان ۱۳۹۸ دربارهٔ یکی از ابعاد مهم زندگی شیعیان ایران در قرن چهاردهم هجری شمسی است که با بررسی بیش از ۵۸۵۰ شماره روزنامه اطلاعات (از نخستین شماره در سال ۱۳۰۵ تا پایان سال ۱۳۹۴ یعنی ۹۰ سال) و شناسایی و گردآوری ۵۱۳۱ اعلان یا خبر آگهی مربوط به برگزاری مجالس مذهبی ماه‌های محرم و صفر در آن سامان یافته است. بررسی اطلاعات مربوط به هر یک از دهه‌ها یک فصل از کتاب را به خود اختصاص داده است.

تقسیم‌بندی دهه‌ها در هر مجلد از کتاب این‌گونه است:

جلد اول: دهه‌های ۱۳۰۰ تا ۱۳۳۰

جلد دوم: دهه‌ٔ ۱۳۴۰

جلد سوم: دهه‌ٔ ۱۳۵۰

جلد چهارم: دهه‌های ۱۳۶۰ و ۱۳۷۰

جلد پنجم: دهه‌های ۱۳۸۰ و ۱۳۹۰

خواندن کتاب مجالس مذهبی در ایران معاصر (جلد دوم؛ دهه ۱۳۴۰) را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به پژوهشگران و جامعه‌شناسان به‌ویژه متخصصان حوزهٔ مناسک و آئین‌های شیعی در ایران معاصر پیشنهاد می‌کنیم.

درباره محسن حسام مظاهری

محسن‌ حسام مظاهری متولد ۱۳۶۱ در اصفهان است. او نویسنده و پژوهشگر مطالعات اجتماعی دین و تشیع است. تمرکز فعالیت علمی او بر مناسک و آئین‌های شیعه است. او همچنین در حوزهٔ مطالعات اجتماعی جنگ ایران و عراق آثاری دارد. محسن‌ حسام مظاهری پروژهٔ اصلی خود را بررسی سیر تغییر و تحولات آیین‌های شیعه و فهم منطق این تغییرات می‌داند. مظاهری دانش‌آموختهٔ جامعه‌شناسی دانشگاه تهران است و سابقه سردبیری نشریات «هابیل» و «فتیان» را نیز دارد. او مدیر و سرویراستار دانشنامه تخصصی «فرهنگ سوگ شیعی» و دبیر مجموعه «کتاب‌های سرو» (مطالعات اجتماعی شیعه) نشر آرما است. مجالس مذهبی در ایران معاصر، تراژدی جهان اسلام، پیاده‌روی اربعین: تاملات جامعه‌شناختی، ساکن خیابان ایران و بنی هندل از کتاب‌های او هستند.

بخشی از کتاب مجالس مذهبی در ایران معاصر (جلد دوم؛ دهه ۱۳۴۰)

«طبق معمول سنواتی مجلس سوگواری سرور شهیدان مولانا ابی‏ عبداله الحسین از تاریخ یکشنبه یازدهم محرم برابر با چهارم تیرماه ۱۳۴۰ در مسجد فخرالدوله اول خیابان فخرآباد تا روز بیستم محرم (ده روز) از ساعت ۸ الی ۱۱ بعدازظهر هر روز از طرف خاندان امینی منعقد و آقایان وعاظ و دانشمندان محترم حضار را مستفیض می‏‌فرمایند. شرکت در مجلس نامبرده از طرف آقایان علماءاعلام و حجج اسلام و عموم علاقه‌‏مندان موجب تقویت مبانی مذهبی است.»