کتاب روش های تدریس برای دانش آموزان با نیازهای ویژه

کتاب روش های تدریس برای دانش آموزان با نیازهای ویژه نوشتهٔ قربان همتی علمدارلو و ستاره شجاعی است و انتشارات آوای نور آن را منتشر کرده است.

درباره کتاب روش های تدریس برای دانش آموزان با نیازهای ویژه

روش تدریس شامل مجموعه‌ای از اصول، روش‌‌ها یا راهبردهایی است که معلمان آن‌ها را به کار می‌‌گیرند تا دانش‌‌آموزان را به سطح مطلوبی از یادگیری برسانند. بخشی از این اصول و روش‌‌ها تحت ‌تأثیر موضوعی است که تدریس می‌‌شود و بخشی از آن‌ها نیز تحت تأثیر نظریه‌‌ها و دیدگاه‌‌های ما در مورد چگونگی یادگیری دانش‌‌آموزان است.

در سال‌‌های اخیر بحث دربارهٔ تدریس و یادگیری، برتری نسبی سازنده‌‌گرایی در مقابل آموزش‌‌گرایی را به دنبال داشته است. از یک سو سازنده‌‌گراها اعتقاد دارند که ماهیت یادگیری انسان مستلزم این است که هر فرد باید فهم خودش از جهان را از طریق تجربه‌ٔ دست اول بسازد و اطلاعات آماده‌شده و مهارت‌‌هایی که توسط معلم یا کتاب ارائه می‌شود، خیلی مؤثر نیست. از سوی دیگر آموزش‌‌گراها به‌شدت معتقدند که تدریس مستقیم و آشکار به‌ویژه برای دستیابی به هدف‌‌های مشخص در آموزش و پرورش بسیار ارزشمند و مؤثر است. در واقع آموزش‌‌گراها معتقدند که روش تدریس مستقیم نه‌تنها امکان‌‌پذیر است‌، بلکه مطلوب است که اطلاعات و مهارت‌‌ها در قالب موضوعی ساختارمند و به‌شیوهٔ منظم و متوالی به یادگیرندگان ارائه شود و یادگیرندگان محتوای ارائه‌شده را تمرین کنند و عملکرد آن‌ها به طور مستمر مورد نظارت و ارزیابی قرار گیرد.

بر اساس برآورد‌های جهانی، به طور متوسط ۵درصد دانش‌‌آموزان هر جامعه را دانش‌‌آموزان با نیازهای ویژه تشکیل می‌دهند‌. از آنجایی که تفاوت‌‌های درون‌فردی و بین‌فردی در دانش‌آموزان با نیازهای ویژه بسیار زیاد است، روش‌‌های تدریس برای آموزش این دانش‌‌آموزان باید کاملاً متنوع بوده و نسبت به تفاوت‌های درون‌فردی و بین‌فردی آن‌ها حساس باشد. در واقع این دانش‌‌آموزان به دلایل تفاوت‌‌های حسی، جسمی، ذهنی و هیجانی نیاز به روش‌‌های تدریس ویژه دارند. به همین دلیل روش تدریس معلم باید متناسب با نیازها، علایق و توانمندی‌‌های این دانش‌‌آموزان باشد. ازاین‌رو ، در کتاب روش های تدریس برای دانش آموزان با نیازهای ویژه جدیدترین نظریه‌‌ها و یافته‌‌های پژوهشی در رابطه با روش‌‌های تدریس با تأکید بر روش‌‌های تدریس متناسب با دانش‌‌آموزان با نیازهای ویژه ارائه شده است.

 اگرچه این کتاب بیشتر برای استفادهٔ معلمان دانش‌‌آموزان با نیازهای ویژه نوشته شده است، اما نظریه‌‌ها و راهبرد‌های ارائه‌شده در آن برای دانش‌‌آموزان عادی نیز قابل‌ کاربرد است. همهٔ نظریه‌های یادگیری و تدریس را می‌توان تحت پوشش دو نظریهٔ کلی سازنده‌گرایی و آموزش‌گرایی طبقه‌بندی کرد.

خواندن کتاب روش های تدریس برای دانش آموزان با نیازهای ویژه را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

مطالعهٔ کتاب حاضر را به متخصصان، دانشجویان، معلمان و والدین دانش‌‌آموزان به‌خصوص متخصصان، دانشجویان، معلمان و والدین دانش‌‌آموزان با نیازهای ویژه پیشنهاد می‌کنیم.  

بخشی از کتاب روش های تدریس برای دانش آموزان با نیازهای ویژه

«از دیدگاه سازنده‌گرایی فرد به عنوان یک نظام باز است که دائماً با محیط در تعامل است و در دنیایی که پیوسته در حال تغییر است به دنبال ثبات می‌گردد. بر اساس این نظریه، واقعیت عینی جهان بیرون، مستقل از جهان بیرون فرض نشده و چنین فرض نمی‌شود که یادگیرنده از راه یادگیری، نسخه‌ای از این جهان را به ذهن خود می‌سپارد. طبق این نظریه افراد یادگیرنده بر اساس تجارب شخصی خود، دانش را می‌سازند و این کار را به طور فعال انجام می‌دهند. بنابراین در این نظریه بر نقش فعال یادگیرنده از درک و فهم و معنا بخشیدن به اطلاعات تأکید می‌شود (همتی‌علمدارلو، ۱۳۸۹).

در واقع سازنده‌گرایی دانش را مستقل از ذهن نمی‌داند و با وجودی که جهان خارج را نفی نمی‌کند ولی دانش فرد از جهان خارج را بر تفسیرهای منتج از تجارب فرد استوار می‌داند. بنابراین معنا ایجادکردنی یا خلق‌کردنی است و نه کسب‌کردنی. بر اساس این نظریه فرد و عوامل محیطی و تعامل بین آنها بر شکل‌گیری دانش مؤثرند (رو، ۲۰۰۶).

اصول پایه سازنده‌گرایی به نظریه یادگیری جان دیویی، ژان پیاژه، جروم برونر، ویگوتسکی، روان‌شناسان گشتالت و بارتلت برمی‌گردد (سیف، ۱۳۸۷). این پیشگامان با شیوه‌های گوناگون بر نقش اساسی فعالیت و تجربه دست اول در شکل‌دهی یادگیری و شناخت که از طریق اکتشاف، حل‌مسأله، تفکر قیاسی و استدلال حاصل می‌شود، تأکید کرده‌اند. همچنین این پیشگامان کشف کرده‌اند که یادگیری فقط زمانی اتفاق می‌افتد که اطلاعات جدید به شیوه‌ای موفقیت‌آمیز با دانش و تجربه قبلی یادگیرنده مرتبط شوند (وسوود، ۲۰۰۸).

به طور کلی در همه تعاریف و اصول نظریه سازنده‌گرایی یک ویژگی مشترک وجود دارد و آن این است که یادگیرندگان، دانش خود را از طریق تلاش و کوشش خودشان می‌سازند. زیرا آنچه را که افراد در زندگی روزمره می‌آموزند، حاصل تجربه و کشف شخصی است. در همین راستا والتر دیک (۱۹۹۲) معتقد است که نظریه سازنده‌گرایی نوعی جهت‌گیری رشدی و انسان‌گرایانه دارد که این جهت‌گیری امروزه در اغلب مدارس ما دیده می‌شود. به سخن دیگر، نظریه سازنده‌گرایی در روش‌های گوناگون یادگیرنده-محور (برای مثال روش یادگیری مبتنی بر مسأله و روش اکتشافی) دیده می‌شود.

براساس این نظریه، برنامه‌درسی باید متناسب با سن ذهنی دانش‌آموز، کارکردی و قابل استفاده در زندگی روزمره باشد. به طور کلی اهداف کلاس‌های درس سازنده‌گرایی این است که دانش‌آموزان کنجکاوتر و خلاق‌تر شوند و عقاید و نظرات خود را بیان کنند. همچنین این کلاس‌ها، دانش‌آموزان را به فکر کردن، استدلال کردن، کشف کردن و تبادل دانش، اطلاعات، یافته‌ها و عقاید خودشان با دیگران تشویق می‌کنند.»