کتاب سه یار دبستانی

کتاب سه یار دبستانی نوشتهٔ هالدین ماگفال و ترجمهٔ عبدالله وزیری و اسدالله طاهری است. انتشارات نگاه این کتاب را روانهٔ بازار کرده است. این اثر دربارهٔ «خیام»، «حسن صباح»، «نظام‌الملک» و پیدایش فرقهٔ اسمعیلیه است. این کتاب را مجموعهٔ زیبایی از وقایع مهم عصر سلجوقیان نامیده‌اند.

درباره کتاب سه یار دبستانی

کتاب سه یار دبستانی حاوی داستان‌نامه‌های تاریخ‌نویسان به اضافهٔ افسانه‌های متناسب دیگری است که نویسندهٔ آن، هالدین ماگفال انگلیسی، بنا بر اقتضای روش داستان‌نویسی آن را تهیه و تنظیم کرده است. از خلال مطالب و لابه‌لای عبارات این کتاب می‌توان به آداب‌ورسوم دورهٔ سلجوقیان پی برد و از اوضاع و احوال ایران آگاه شد.

یکی از ویژگی‌های مهم این کتاب را وجود شخصیت‌های ممتاز و بسیار مشهور آن زمان یعنی «حکیم عمر خیام»، «خواجه نظام‌الملک»، «حسن صباح» و همچنین موقعیت ایران و روزگار جهان‌داری شاهنشاهان سلجوقی دانسته‌اند؛ که از مهم‌ترین و درخشنده‌ترین ادوار تاریخی ایران به شمار می‌رود. تاریخ می‌گوید که در عصر سلجوقیان است که باز وسعت امپراتوری عظیم ایران و دامنهٔ ترقیات درخشان علمی و ادبی آن به منتهای عظمت و قدرت خود رسید؛ طوری که خواجه نظام‌الملک، صدراعظم مدبر و دانشمند ایران، حقوق ملوانان سیحون را به انطاکیه حواله می‌کرد یا تأسیس دانشگاه‌ها و آثار علمی و ادبی و هنری که از آن زمان بر جای مانده، خود بهترین شاهد این مدعاست.

نویسنده در کتاب سه یار دبستانی بعضی رباعیات خیام را برای آوردن شاهد به نثر انگلیسی ترجمه کرد، ولی در ترجمهٔ فارسی کتاب نه‌تنها به ترجمهٔ متون انگلیسی او نیاز نبود، بلکه عین آنها در جاهای مناسب خود گذاشته شده است. همچنین عین چکامهٔ معروف «امیر معزی» در مرگ نظام‌الملک از روی نسخهٔ فارسی دیوان در اینجا آورده شده است و برخی از جمله‌ها که با حقایق تاریخی و روح ملیت ایرانی سازگار نبوده، حذف شده است. این کار به شکلی انجام گرفته که موجب پراکندگی یا گسیخته‌شدن آن قسمت از مطالب نشده و ارتباط آنها به‌خوبی بر جای مانده است.

خلاصهٔ مطالب این کتاب از این قرار است که خیام، حسن صباح و حسن طوسی (خواجه نظام‌الملک) بامدادی در میخانهٔ شهر شادیاخ نیشابور جمع شده و پس از گفت‌وشنودهای گوناگون، قرارهایی با یکدیگر می‌گذارند. در آن میکده که پیر می‌فروشش از مغان زرتشتی بوده است، دختری به نام «ساقی» نسبت به عمر خیام تعلق‌خاطر پیدا می‌کند و بعد از این قهرمانان این افسانه، عمر خیام و ساقی هستند. همچنین وقایع تاریخی مانند قتل «آلب ارسلان» و جلوس ملکشاه، قیام حسن صباح به مخالفت با سلجوقیان و تحصن در قلعهٔ الموت و قتل خواجه نظام‌الملک به تحریک دشمنان او پیوسته و به‌صورت داستان‌ به رشتهٔ تحریر درآمده است.

این کتاب ۲ بار در اسکاتلند، یک بار در انگلستان و بار دیگر در آمریکا (پیش از ترجمه و انتشار به زبان پارسی) چاپ شده است.

خواندن کتاب سه یار دبستانی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

خواندن این کتاب را به دوستداران داستان و ناداستان تاریخی پیشنهاد می‌کنیم.

بخش‌هایی از کتاب سه یار دبستانی

«کفن‌دزد را چه باید کرد؟

یک سال گذشت و سال نوین رسید. خضارت سبزه‌ها و طراوت گل‌ها به اندازه‌ای بود که گویی زمستان وجود نداشته است. عطر گل‌ها در فضا منتشر می‌شد، صدای مرغان وحشی که آزادانه در هوا پرواز می‌کردند، به گوش می‌رسید، اشعهٔ خورشید که تازه بر قطرات شبنم تابیده بود، جلوهٔ مخصوصی داشت. بارگاه قصر سلطنتی به‌واسطهٔ اشعهٔ زرین خورشید منور شده بود و تشعشات آن روی تخت سلطنتی بازی می‌کرد. کرسی‌هایی که در ردیف مقابل تخت قرار داشت، بر شکوه و جلوهٔ مجلس می‌افزود.

از بالای حجاب بین حرمسرا و بارگاه آسمان کبود دیده می‌شد. اگر بیننده‌ای چشم را به پردهٔ حرمسرا می‌دوخت، صورت قشنگ دختری را از پشت آن می‌دید و مشاهده می‌کرد شش نفر مرد مسلح یک مرد بیابانی را به یکی از ستون‌های مرمری بین بارگاه و حرمسرا می‌بندند. همچنین در حیاط قصر صدای چکش شنیده می‌شد. سپاهیان می‌خندیدند.

دختری که در پس پرده بود، گفت: «هنگام درست کردن چوبهٔ دار، خندیدن چه مناسبتی دارد؟»

ولی هیچ‌کس به حرف او توجه نکرد.

سربازی که فرمان نشاندن چوبهٔ دار را می‌داد، به مرد بیابانی گفت: «رفیق! چوبهٔ دار برای حضرتعالی است، زیرا گورهای شهریاران را برای دزدیدن کفن و جواهرات آنها نبش کرده‌ای.»

مرد بیابانی برگشت و گفت: «مردک احمق و رذل! من روزی سه بار می‌میرم، تصور می‌کنی از مرگ ترسی دارم؟!»

سپاهی برگشت و گفت: «حال فیلسوف شده‌ای غول بیابانی! خجالت نمی‌کشی قبر شاهان را نبش می‌کنی، کفن و جواهرات آنها را می‌دزدی؟»

چشنده۹ پیش آمد و به‌آهستگی گفت: «بس است! اگر کمی حشیش به من بدهی، دفینهٔ ذخایری را که از مزارهای پادشاهان دزدیده‌ام، به شما نشان می‌دهم.»»