کتاب سیره تربیتی پیامبران؛ حضرت یوسف (ع)، جلد سوم

کتاب الکترونیکی سیره تربیتی پیامبران؛ حضرت یوسف (ع)، جلد سوم نوشتهٔ محمدرضا عابدینی در نشر معارف چاپ شده است. این جلد از مجموعه کتاب‌های سیرهٔ پیامبران‌علیهم‌السلام دربارهٔ حضرت یوسف‌علیه‌السلام است. محتوای این کتاب به‌صورت گفتاری از شبکهٔ سوم سیمای جمهوری اسلامی، در برنامهٔ سمت خدا ارائه شده است.

درباره کتاب سیره تربیتی پیامبران؛ حضرت یوسف (ع)، جلد سوم

تنها قصه‌ای از پیامبران که در قرآن از ابتدا تا انتها در یک سوره آمده و نظم دقیق زمانی هم در آن رعایت شده، داستان حضرت یوسف‌علیه‌السلام است. در سرگذشت پیامبران دیگر این‌گونه نبود و داستان آن‌ها در جاهای مختلف آمده بود. هدایتگری در بیان سرگذشت آن‌ها آن‌گونه بود؛ ولی در این سوره نظم سوره، نظم عجیبی است که هرکدام برای ما درس است. لذا با همان سیری که قرآن کریم داستان حضرت یوسف‌علیه‌السلام را آغاز کرده شروع می‌کنیم. در دیگر مجلدات هم سعی کردیم محور اصلی ما آیات قرآن باشد؛ ولی در اینجا نظمِ سیر ما هم تابع نظمی است که قرآن در سورهٔ یوسف قرار داده است. در این مباحث از کتاب‌های تفسیر قیم المیزان، نوشته علامه طباطبایی‌رحمه‌الله و تفسیر تسنیم، نوشتهٔ آیت‌اللّه جوادی آملی‌حفظه‌اللّه‌تعالی و تفسیر حدائق الحقایق، نوشتهٔ معین‌الدین فراهی هروی (مشهور به ملا مسکین) و بسیاری از تفاسیر و تواریخ دیگر استفاده شده است که نام قسمتی از آن‌ها در کتاب‌نامه ذکر می‌شود.

کتاب سیره تربیتی پیامبران؛ حضرت یوسف (ع)، جلد سوم را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب به علاقه‌مندان به مطالعه در زندگی و سیرهٔ پیامبران پیشنهاد می‌شود.

بخشی از کتاب سیره تربیتی پیامبران؛ حضرت یوسف (ع)، جلد سوم

تمام حرکات انبیا‌علیهم‌السلام به اذن خداوند

یوسف‌علیه‌السلام در برهه‌ای از زمان در زندان دلتنگ می‌شود و در این دلتنگی نجوایی با خدای سبحان می‌کند و خدای سبحان به او اجازه می‌دهد که دعا کند. نکته‌ای که در اینجا وجود دارد، این است که حتی دعای انبیا‌علیهم‌السلام نیز باید به اذن خدا باشد. به ما امر شده است که هر لحظه خواستیم، دعا کنیم؛ اما انبیا‌علیهم‌السلام هرچه می‌خواهند، به اذن خداست. تعبیر امام صادق‌علیه‌السلام این است: ﴿فَلَمَّا انْقَضَتِ الْمُدَّهُ أُذِنَ لَهُ فِی دُعَاءِ الْفَرَجِ﴾ (وقتی ایامی که باید در زندان می‌بود سپری شد، به او اجازه داده شد که برای گشایش در کارش دعا کند).

نکته‌ای که جا دارد تذکر داده شود، این است که وقتی حضرت یونس‌علیه‌السلام عذاب الهی را خواست، عذاب به‌سمت قوم آمد. ابرها رسید. یونس‌علیه‌السلام از قوم خارج شد و عذاب نازل شد. طبعاً یونس باید از قوم خارج می‌شد، اما تعبیر این است که یونس‌علیه‌السلام باید صبر می‌کرد تا خدا به او بگوید: برو! افعال انبیا چنین است که موردعتاب واقع می‌شوند. عقل حکم می‌کرد که هنگام عذاب، از قوم خود خارج شو! ولی برای انبیا در اینجا نیز اذن لازم است. حرکت و سکونشان باید به اذن خدا باشد؛ برای همین چون یونس‌علیه‌السلام بدون اذن خدا حرکت کرد و رفت، به شکم ماهی افتاد.

اگر زندگی ‌ما این‌گونه باشد، اصلاً نمی‌توانیم تحمل کنیم. اصل زندگی ما بر مبنای مباحات است تا هر کاری دلمان می‌خواهد انجام دهیم. انبیا‌علیهم‌السلام در زندگی‌ خود مباحات ندارند و حرکت و سکونشان به اذن خداست؛ یعنی آن‌چنان محو ارادۀ حق هستند که حرکت و سکونشان به اذن رب است. شاید یکی از توجیهاتی که دربارۀ نظر برخی مبنی بر تنبیه شدن یوسف‌علیه‌السلام در طولانی شدن زندان او باشد، این است که خدای متعال به او اذن نداده بود که بگوید: (اذْكُرْنی‏ عِنْدَ رَبِّكَ) (نزد سرورت از من یاد كن). البته این اصلاً نقصی برای یوسف‌علیه‌السلام در دایرۀ نبوّتش نیست، بلکه نقصی در رابطۀ او با خداست و در جنبۀ تربیت‌های بالاتر در مراتب الهی است.

انبیا‌علیهم‌السلام دارای دایرۀ نبوتی هستند که در آنجا مردم تابع آنهایند. در این دایره هیچ نقصی، حتی انجام ترک اولی وجود ندارد؛ اما در دایرۀ ارتباط آنها با خدا و در تربیت ربوبی آنها، کمالاتی است که آن کمالات متفرّع بر برخی از افعال و عتاب‌هایی از جانب خداست.