ابراهیم یونسی
زندگینامه و معرفی کتاب‌های ابراهیم یونسی
ابراهیم یونسی (Brayim Younisi) زاده‌ی ۱۲ خرداد ۱۳۰۵ در بانه و درگذشته‌ی ۱۹ بهمن ۱۳۹۰ در تهران، نویسنده، مترجم و سیاست‌مدار کُرد ایرانی بود. وی نخستین استاندار کردستان ایران پس از انقلاب ۱۳۵۷ در دولت مهدی بازرگان بود. از جمله فعالیت‌های ادبی مهم وی ترجمه‌ی آثار نویسندگان مشهوری همچون چارلز دیکنز بوده است.
بیوگرافی ابراهیم یونسی
ابراهیم یونسی نویسنده و مترجم و مورخ کردستانی متولد ۱۲ خرداد ۱۳۰۵ است. وی در شهر بانه متولد شد. پدرش خان‌زاده بود و مادرش فرزند یک فرد معمولی یا به اصطلاح رعیت. ابراهیم یونسی در دو سالگی مادر خود را از دست داد و نزد مادربزرگ و پدربزرگ خویش بزرگ شد. ابراهیم یونسی در بانه تحصیلات ابتدایی خود را به اتمام رساند و پس از آن برای تحصیل در مقطع متوسطه در سال ۱۳۱۷ راهی سقز شد. در سال ۱۳۲۰ تحصیلات متوسطه دوره‌ی اول را به پایان رساند و پس از آن در سال ۱۳۲۲ پس از فراخوان ارتش برای پیوستن به دبیرستان نظام اقدام کرد. در سال ۱۳۲۴ تحصیلات خود را تمام و مدرک دیپلم خود را دریافت کرد و پس از آن وارد دانشکده‌ی افسری ارتش شد. ابراهیم یونسی سه سال بعد، یعنی در سال ۱۳۲۷ تحصیلات خود را در این دانشکده به اتمام رساند و با درجه‌ی ستوان دو فارغ‌التحصیل شد.
یک سال بعد درحالی‌که ابراهیم یونسی به‌عنوان مامور خدمت لشکر چهار رضائیه مشغول به خدمت به ارتش بود ازدواج کرد. ثمره‌ی این ازدواج چهار فرزند (سه دختر و یک پسر) است. ابراهیم یونسی از سال ۱۳۲۹ تا سال ۱۳۳۲ در اداره‌ی ذخایر ارتش مشغول به خدمت بود و پس از کودتای ۲۸ مرداد به همراه تعداد دیگری از افسران بازداشت و در دادگاهی به حبس ابد محکوم شد. این حکم بعدتر به ۸ سال حبس تخفیف یافت و ابراهیم یونسی پس از هشت سال از زندان‌های رژیم پهلوی آزاد شد.
آغاز فعالیت ادبی
یونسی در دوران حبس فعالیت‌های ادبی خود از جمله ترجمه و داستان‌نویسی را آغاز کرد و «آرزوهای بزرگ» چارلز دیکنز را در همان ایام ترجمه و در سال ۱۳۳۸ به انتشار رساند. این اثر از سوی انجمن کتاب ایران به‌عنوان بهترین ترجمه‌ی سال معرفی شد. یونسی نویسندگی را در زندان و از طریق مکاتبه با مدرسه‌ی رمان‌نویسی انگلستان ادامه داد و اولین اثر تالیفی خود را نیز در زندان نگاشت و پس از آزاد شدن از زندان در سال ۱۳۴۱ آن را منتشر کرد. پس از رها شدن از بند رژیم پهلوی ابراهیم یونسی برای تحصیل در مقطع کارشناسی وارد مدرسه‌ی عالی اقتصاد شد و مدرک کارشناسی خود را دریافت کرد. بعدتر در سال ۱۳۵۶ یونسی موفق شد تا مدرک دکترای خود را نیز در همین رشته از دانشگاه سوربن فرانسه به دست آورد. پس از انقلاب اسلامی ایران در سال ۵۷ یونسی به‌عنوان اولین استاندار استان کردستان در دولت دکتر بازرگان مشغول به فعالیت شد. ابراهیم یونسی در سال ۱۳۸۸ به بیماری آلزایمر مبتلا شد و دو سال بعد در ۱۹ بهمن ماه سال ۱۳۹۰ در تهران درگذشت.
مروری بر آثار تالیفی و کتاب‌های ابراهیم یونسی
در طول دوران فعالیت خود ابراهیم یونسی بیش از هشتاد اثر را از فرانسه و انگلیسی به فارسی ترجمه کرده و آثار مختلفی نیز تألیف کرده است.
ابراهیم یونسی به‌عنوان نویسنده و تاریخ‌دان ایرانی آثار متعددی از جمله کتاب‌های «هنر داستان‌نویسی»، «گورستان غریبان»، «دلداده‌ها»، «مادرم دو بار گریست»، «رویا به رویا»، «دادا شیرین»، «دعا برای آرمن»، «پشه‌ی بینی‌دراز» و «زمستان بی‌بهار» در کارنامه‌ی خود دارد. کتاب
«هنر داستان‌نویسی» اولین اثر تألیفی ابراهیم یونسی است که در ایام حبس نگارش آن را انجام داد و پس از آزاد شدن از زندان آن را در سال ۱۳۴۱ منتشر کرد. این کتاب اثری آموزشی و پژوهشی است که ابراهیم یونسی در آن در نه فصل به بیان اصول و فنون داستان‌نویسی پرداخته است و در آن با استفاده از مثال‌هایی از آثار برجسته‌ی ادبیات جهان، تکنیک‌های داستان‌نویسی را توضیح داده است.
کتاب «گورستان غریبان» از دیگر آثار مهم تألیفی ابراهیم یونسی است که در سال ۱۳۵۸ منتشر شد. این کتاب که اولین رمان یونسی است در زمینه‌ی وضعیت اجتماعی و فرهنگی برخی قومیت‌های ایرانی و تقابلشان با یکدیگر نوشته شده است.
اثر دیگر ابراهیم یونسی، «زمستان بی‌بهار» است که در سال ۱۳۸۲ منتشر شد. این کتاب خودزندگینامهی ابراهیم یونسی است که وی در مورد زندگی خود از زمان تولد تا بزرگسالی نوشته است.
«مادرم دو بار گریست» اثر دیگری از ابراهیم یونسی است که در سال ۱۳۷۷ منتشر شده است. این رمان یکی از مهم‌ترین آثار یونسی است و زندگی یک نوجوان کرد را روایت می‌کند. در این رمان یونسی به نیکی به‌نقد برخی موضوعات اجتماعی پرداخته است.
«پشه‌ی بینی‌دراز» نیز از جمله آثار تألیفی یونسی است که شامل چهار داستان کوتاه با نام‌های «پشه‌ی بینی‌دراز»، «عمو ناقلا و آقاخودنما»، «گوش‌دراز چپ‌چشم» و «زاغی‌خانم و زری‌خانم» است. این کتاب از جمله آثاری است که از سوی یونسی برای کودکان منتشر شده است.
ترجمه‌های ابراهیم یونسی
ابراهیم یونسی آثار متعددی زیادی را به فارسی ترجمه کرده است. شروع فعالیت وی به‌عنوان مترجم در ایام زندان کلید خورد.
در سال ۱۳۳۸ ابراهیم یونسی کتاب «آرزوهای بزرگ» از چارلز دیکنز را در زندان به فارسی ترجمه کرد. این اثر تحت‌نظر سیروس پرهام منتشر شد. «آرزوهای بزرگ» به نوعی خودزندگینامهی چارلز دیکنز است و وی در آن به بیان وضعیت اجتماعی و سیاسی دوران خود پرداخته است.
از چارلز دیکنز آثار دیگری نیز با همت ابراهیم یونسی به فارسی ترجمه شده است. از جمله این آثار می‌توان به «داستان دو شهر» اشاره کرد. این کتاب داستان زندگی دختری به نام لوسی را روایت می‌کند که سال‌ها از پدر خود دور بوده است.
از دیگر نویسندگانی که یونسی کتاب‌های آن‌ها را به فارسی ترجمه کرده است می‌توان به تامس هاردی اشاره کرد؛ کتاب «تس دوربرویل» که داستان زندگی دختری به نام تس را روایت می‌کند که به دیدار خانواده‌ای ثروتمند رفته است و «یک جفت چشم آبی» که داستان مثلث عشقی بین زنی به نام الفرید سوانکورت و دو مرد بسیار متفاوت از یکدیگر را روایت می‌کند با ترجمه‌ی یونسی به فارسی برگردان شده‌اند.
اثر داستانی دیگری که ابراهیم یونسی به فارسی ترجمه کرده کتاب «پنماریک» از سوزان هوواچ نویسنده‌ای انگلیسی است. در این کتاب هوواچ زندگی یک خانواده‌ی اشرافی را روایت می‌کند که مشکلات بسیاری با یکدیگر دارند.
«زندگی و عقاید آقای تریسترام شندی» اثر لارنس استرن نیز از جمله رمان‌هایی است که ابراهیم یونسی به فارسی برگردانده کرده است. این کتاب ۹ جلدی (ترجمه‌ی فارسی آن در سال ۱۳۷۸ در دو جلد منتشر شده است) داستان زندگی یک نجیب‌زاده به نام تریسترام شندی را روایت می‌کند.
«آسیاب کنار فلوس» نیز دیگر اثر ادبی انگلیسی (از جورج الیوت) است که داستان زندگی مگی تالیور را که با خانواده‌اش مشکلاتی دارد روایت می‌کند.
ابراهیم یونسی کتاب «آشیان عقاب» نوشته‌ی کنستانس هون را نیز ترجمه کرده است. این کتاب به روایت زندگی دختری به نام لیزا می‌پردازد. لیزا ناچار می‌شود تا زندگی ساده‌ی خود در انگلستان را رها کند و به دعوت مادربزرگش به وین می‌رود تا در کنار او زندگی کند و وارد محافل ثروتمندان و مردم اشراف‌زاده می‌شود.
علاوه‌بر آثار داستانی، ابراهیم یونسی آثار متعددی در زمینه‌ی هنر، ادبیات و تاریخ نیز ترجمه کرده است. از جمله این آثار می‌توان به کتاب «سیری در ادبیات غرب» نوشته‌ی جان بوینتن پریستلی اشاره کرد. این کتاب ادبیات غرب را از دوران باستان تا دوران معاصر بررسی می‌کند.
از دیگر آثار ترجمه شده‌ی ابراهیم یونسی در همین حوزه می‌توان به «تاریخ ادبیات روسیه» نوشته‌ی د. س. میرسکی اشاره کرد. در این کتاب نیز نویسنده به بررسی ریشه‌ی ادبیات روسیه از دوران باستان تا قرن ۱۹ میلادی پرداخته است و تاثیر تحولات اجتماعی و سیاسی برروی ادبیات روسیه را واکاوی کرده است.
از جمله آثار تاریخی‌ای که ابراهیم یونسی ترجمه کرده است می‌توان به کتاب مشهور وی، «کردها و کردستان» از درک کینان اشاره کرد. این کتاب که در سال ۱۳۷۳ به کوشش نشر نگاه منتشر شده است، از جمله مهم‌ترین آثار درباره‌ی تاریخ کردستان به شمار می‌آید. در این کتاب درک کینان به معرفی فرهنگ و تاریخ مردم کردستان پرداخته است.
نقدی بر آثار
ابراهیم یونسی، نویسنده و مترجم نام‌آوری که همواره دغدغه‌های اجتماعی و انسانی را در آثارش منعکس می‌کرد، پل ارتباطی میان ادبیات ایران و جهان بود. ترجمه‌های دقیق و روان او از آثار کلاسیک و مدرن غرب، به‌ویژه نویسندگانی چون چارلز دیکنز، مارک تواین و آلن رب‌گریه، نشان از تسلط او بر زبان و ادبیات فارسی و همچنین درک عمیقش از فرهنگ‌های مختلف داشت. یونسی با انتخاب آثاری که حاوی مضامین اجتماعی، روان‌شناختی و اخلاقی بودند، تلاش می‌کرد تا مخاطبان ایرانی را با طیف گسترده‌ای از موضوعات آشنا کند و به آن‌ها بینشی عمیق‌تر از زندگی و جامعه بدهد. در آثار تألیفی خود، یونسی با زبانی ساده و گیرا، به روایت داستان‌های مردم کردستان پرداخت و با تمرکز بر مشکلات اجتماعی و فرهنگی این منطقه، به دنبال آگاهی‌بخشی و ایجاد همدلی بود. آثار او همچون «گورستان غریبان» و «کردها و کردستان»، نه تنها تصویری واقعی از زندگی مردم کردستان ارائه می‌دهند، بلکه به‌عنوان سندی ارزشمند از تاریخ و فرهنگ این منطقه نیز به حساب می‌آیند.
سبک نگارش و ترجمه ابراهیم یونسی
سبک نگارش یونسی، ترکیبی از سادگی و عمق بود. او با انتخاب کلمات دقیق و به‌کارگیری زبانی روان، توانست ارتباط مؤثری با مخاطب برقرار کند. یونسی در ترجمه‌ها، به جای ترجمه‌ی تحت‌اللفظی، به دنبال انتقال روح اثر و مفاهیم اصلی آن بود. این رویکرد وفادارانه و خلاقانه‌ی او، باعث شد تا ترجمه‌هایش نه تنها قابل فهم، بلکه جذاب و ماندگار باشند. یونسی با معرفی ادبیات جهانی به مخاطبان ایرانی، نقش مهمی در گسترش فرهنگ و اندیشه در کشور ایفا کرد. او با این کار، به مخاطبان کمک کرد تا با فرهنگ‌ها و دیدگاه‌های مختلف آشنا شوند و درک عمیق‌تری از جهان پیرامون خود پیدا کنند.
نظر دیگران درباره‌ی ابراهیم یونسی
محمود دولت‌آبادی، نویسنده‌ی نامدار ایرانی، یونسی را یکی از پایه‌گذاران ادبیات داستانی مدرن ایران دانسته است. او اشاره کرده که یونسی توانسته مسائل اجتماعی و فرهنگی مردم کردستان را با زبانی روان و تأثیرگذار به مخاطبان منتقل کند و درک عمیقی از هویت قومی و انسانی ارائه دهد. این نگاه، نه‌تنها مردم کردستان بلکه جامعه ایران را با واقعیت‌ها و دغدغه‌های فرهنگی کردها آشنا کرد. رضا سیدحسینی، مترجم و منتقد ادبی برجسته، ترجمه‌های یونسی را ستوده و او را یکی از مترجمان پیشرو و وفادار به ادبیات جهانی معرفی کرده است. سیدحسینی معتقد بود که یونسی در ترجمه‌های خود، علاوه‌بر حفظ اصالت متن، توانسته است روح و پیام اثر را با دقت و ظرافت به مخاطبان ایرانی منتقل کند. به گفته‌ی او، یونسی در این کار خود موفق بود زیرا تسلط عمیقی بر هر دو زبان مبدأ و مقصد داشت. عبدالله کوثری، مترجم و منتقد ادبی، یونسی را الگویی برای مترجمان جوان دانسته است. به باور کوثری، دقت، نظم و تعهد یونسی در ترجمه‌هایش، او را به یکی از تأثیرگذارترین مترجمان ادبیات ایران تبدیل کرده است. او یونسی را مترجمی معرفی کرده که نه‌تنها به متن اصلی وفادار بوده بلکه توانسته است آثار ترجمه‌شده را برای مخاطب ایرانی جذاب و قابل‌فهم کند. وی درباره‌ی یونسی می‌گوید: « برای اين مترجم و نويسنده‌ی پيشكسوت احترام زيادی قائل هستم. او از مترجمان ادبی بود كه آثار معتبری را با ترجمه‌های خوب ارائه كرد.»
