سپیده حبیب
زندگینامه و معرفی کتاب‌های سپیده حبیب
سپیده حبیب روان‌پزشک و مترجم، تخصص روان‌پزشکی دارد و علاوه بر کار درمان، کتاب‌های مرتبط با حوزه‌ی روانکاوی را ترجمه می‌کند. نام او را بیش از هر چیز با کتاب‌های اروین یالوم، روان‌پزشک اگزیستانسیالیست آمریکایی می‌شناسیم. حبیب اولین کسی بود که مخاطب ایرانی را با نوشته‌های یالوم آشنا کرد. او خود نیز در کار درمان از اصول روانکاوی هستی‌گرا پیروی می‌کند.
بیوگرافی سپیده حبیب
سپیده حبیب ۱۱ بهمن ۱۳۴۹ در تهران به دنیا آمد. او دوران دبستان خود را در مدرسه‌ی فرهاد با مدیریت توران میرهادی گذراند؛ مدرسه‌ای که برنامه‌های آن در تعلیم‌وتربیت کودک شناخته‌شده هستند و حبیب نیز از حضور در آنجا و تأثیر نگاه میرهادی و مدرسه‌اش در شکل‌گیری عادات و خصلت‌های مفید در خودش به‌عنوان دوره‌ای مهم در زندگی یاد می‌کند. دوران دبیرستان او در مدرسه‌ی هدف و رشته‌ی علوم‌تجربی سپری شد.
او در سال ۱۳۶۸ در رشته‌ی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی ایران پذیرفته شد و دوره‌ی عمومی را در ۱۳۷۵ با نوشتن پایانه‌ای با عنوان «بررسی روان‌شناختی بازی‌ها در کودکان پیش‌دبستانی تهران» به پایان رساند. علاقه‌ی او به روان‌پزشکی باعث شد تا برای دوره‌ی تخصص این گرایش را انتخاب کند. در سال ۱۳۸۱، تحصیلاتش را با نوشتن رساله‌ی «بررسی رضایت شغلی در سلامت روانی کارمندان بیمارستان حضرت رسول اکرم» در دانشگاه علوم پزشکی ایران به پایان رساند و مشغول طبابت شد.
کار ترجمه
فعالیت‌ها و پژوهش‌های حبیب در حوزه‌ی روان‌پزشکی باعث شد تا به سمت ترجمه‌ی آثار و نوشته‌های روان‌شناختی از جمله کتاب‌های اروین یالوم برود. آشنایی اولیه‌ی او با یالوم به دوران اتمام تحصیلاتش برمی‌گردد که خواهرش او را تشویق به خواندن کتاب «وقتی نیچه گریست» کرد. خواندن این کتاب، سپیده حبیب را متوجه شباهت نگاه خود با نویسنده‌ی کتاب کرد و باعث شد مشتاق خواندن دیگر کتاب‌های او از جمله «روان‌درمانی اگزیستانسیال» شود. در نهایت، حبیب با اجازه از شخص یالوم، کتاب وقتی نیچه گریست را در ۱۳۸۵ ترجمه کرد. استقبال از این کتاب باعث شد تا او به ترجمه‌ی دیگر کتاب‌های یالوم ترغیب شود. حبیب علاوه بر کتاب‌های یالوم، کتاب‌های دیگری هم با موضوعات مربوط به روش درمانگری خود انتخاب و ترجمه کرده است؛ ازجمله کتاب‌های رولو می که از بنیان‌گذاران روش درمانی اگزیستانسیال بود. حبیب از زمان استقبال از ترجمه‌هایش، در جلسات علمی و سخنرانی‌های زیادی از جمله در شهر کتاب، خانه‌ی اندیشمندان علوم‌انسانی، انستیتو روان‌پزشکی، جلسات نوروساینس و مؤسسه‌ی پژوهشی کودکان ایران شرکت و سخنرانی کرده است.
بررسی ترجمه‌های سپیده حبیب
تاکنون ۱۱ کتاب از حبیب منتشر شده است که بیش از نیمی از آن‌ها مربوط به کتاب‌های اروین یالوم هستند. او نقش بسزایی در معرفی اروین یالوم به فارسی‌زبانان داشت. نویسنده‌ای که به مدد ادبیات، تاریخ، فلسفه و روانکاوی داستان‌هایی خلق کرده و مفاهیم اصلی روان‌درمانی اگزیستانسیال را با زبانی روان برای عامه توضیح داده است. همین موضوع نیز باعث استقبال بسیار زیاد از کتاب‌های او در جهان و از جمله ایران شده است.
سبک نگارش و ترجمه
ترجمه‌های حبیب از کتاب‌های یالوم ساده و روان هستند و چنان‌که خود او نیز گفته، این روان بودن و بدون دست‌انداز بودن متن متأثر از زبان نویسنده است که برای هدف خود که مخاطب عام است تلاش کرده از اصطلاحات پیچیده استفاده نکند و مفاهیمی چون معنای زندگی، مرگ، اضطراب، ضمیر ناخودآگاه، امیال و غیره را به زبانی ساده انتقال دهد. فعالیت حبیب در حیطه‌ی کار روان‌درمانی و ترجمه بیش از آنکه تخصصی و منحصر در دانشگاه باشد، بیرون از محیط دانشگاه و در ارتباط با مخاطبان عام است. او ازآنجاکه روشی مشابه روان‌درمانی یالوم اختیار کرده، تلاش می‌کند فعالیت‌های تحقیقاتی و ترجمه‌اش نیز در ارتباط با همین مفاهیم باشد. بر همین مبنا، تمام ترجمه‌های او از نویسندگان بنیان‌گذار و طرف‌دار روان‌درمانی اگزیستانسیال است.
نگاهی به ترجمه‌های سپیده حبیب
«درمان شوپنهاور» داستانی درباره‌ی اهمیت روابط انسانی است. این داستان در دو خط زمانی حال و قرن هجدهم روایت می‌شود. زمان حال با محوریت روان‌پزشکی به نام جولیوس هرتسفلد و جلسات درمانی گروهی‌اش و قرن هجدهم با محوریت شوپنهاور، فیلسوف آلمانی. نویسنده با تمرکز بر نظریه‌های شوپنهاور، به موضوع زیستن و روابط انسانی پرداخته است.
«وقتی نیچه گریست» داستانی آمیخته با خیال و واقعیت و درباره‌ی ارتباط فردریش نیچه، فیلسوف آلمانی و یوزف برویر روانکاو است. برویر که باید نیچه‌ی بدقلق را وادار به درمان کند پس از کشمکش‌های بسیاری که میانشان رخ می‌دهد، به رویکردی می‌رسد که سرانجام نیچه را به صحبت‌کردن وامی‌دارد.
«هستی» نوشته‌ی رولو مِی، روان‌شناس آمریکایی و دیگر نویسندگانی است که پایه‌گذاران روان‌درمانی اگزیستانسیال در نیمه‌ی سده‌ی بیستم اروپا و از بزرگان روانکاوی فرویدی بوده‌اند؛ ولی در برخورد با کاستی‌های روانکاوی، در پی رویکردی انسان‌مدارتر، از فلسفه یاری جستند و زبان فلسفه‌ی اگزیستانسیال را به رشته‌ی خودشان ترجمه کردند. در این کتاب تعریفی از فلسفه‌ی اگزیستانسیال آو وجوهی که از آن که در کار درمان کاربرد دارد؛ آمده است؛ بنابراین می‌توان آن را روایتی از رویکرد اگزیستانسیال در روان‌شناسی دانست.
«مسئله‌ی اسپینوزا»، داستانی در دو خط زمانی هفدهم و بیستم است. محوریت آن دو شخصیت به نام‌های باروخ اسپینوزا، فیلسوف یهودی هلندی و آلفرد روزنبرگ، سیاست‌مدار یهودستیز در دوره‌ی رایش سوم است. این کتاب تلاشی برای درک امیال و تصمیم‌های ناخودآگاه افراد است.
«دروغ‌گویی روی مبل» داستانی درباره‌ی روان‌درمانگری به نام ارنست و شرح مواجهه و چالش‌هایش با بیمارانی است که بر روی مبل روانکاوی مقابل او می‌نشینند و بی‌آنکه اجباری باشد دروغ می‌گویند.
«عشق و اراده» (۱۹۶۹) نوشته‌ی رولو می، روان‌شناس هستی‌گرا است. او سرگذشت دو مفهوم بنيادی يعنی عشق و اراده را در جوامع انسانی از اسطوره تا مدرنيته با روشی هستی‌گرایانه بررسی و تحلیل کرده است. می با انتقاد از دنیای مدرن سرمایه‌دارانه می‌گوید که حاصل آن، ابتذال عشقِ محدودشده در فنون سکس و ناکامی اراده است.
«روان‌درمانی اگزیستانسیال»، درباره‌ی رویکرد یالوم در روان‌درمانی است. این رویکرد بر دلواپسی‌هایی تمرکز می‌کند که در هستی انسان ریشه دارند؛ همچون دلهره‌ی مرگ، فقدان معنا، انتخاب و مسئولیت. این کتاب غیرداستانی و نظری، مرجع تمام کتاب‌های داستانی یالوم است.
«چگونه یونگ بخوانیم» نوشته‌ی دیوید تِیسی رویکرد و سبک یونگ را به خواننده معرفی می‌کند و مفاهیم و درون‌مایه‌های اصلی روان‌شناسی او را توضیح می‌دهد. می‌توان این کتاب را راهنمایی برای شناخت آثار یونگ و اصطلاحاتی که استفاده می‌کرد در نظر گرفت.
نسخه‌ی صوتی ترجمه‌های سپیده حبیب
نسخه‌ی شنیداری تعدادی از کتاب‌های سپیده حبیب تهیه شده و در دسترس هستند؛ از جمله: وقتی نیچه گریست در نشر آوانامه به گویندگی آرمان سلطان‌زاده؛ هنر درمان در نشر نوین کتاب گویا به گویندگی میلاد فتوحی؛ مامان و معنی زندگی در نشر نوین کتاب گویا به گویندگی کاوه یانقی؛ روان‌درمانی اگزیستانسیال در نشر آوانامه به گویندگی مهدی صفری و موضوع مرگ و زندگی در نشر واوخوان به گویندگی مریم مقدم و آرمین همتی.
