کتاب ربوبیت؛ معرکه اصلی انبیاء

مجموعه مباحث شهید دکتر عبدالحمید دیالمه درباره ربوبیت؛ معرکه اصلی انبیاء است که در دفتر نشر معارف به چاپ رسیده است.

درباره کتاب ربوبیت؛ معرکه اصلی انبیاء

سال‌های ۱۳۵۶ تا ۱۳۵۷ نقطه عطف انقلاب اسلامی است. چرا که در آن سال‌ها اسلامیت نهضت در حال هویت یابی و انقلابیون مسلمان در حال نیرومند شدن بودند. شعارهای اسلامی و خط مشی های رهبر کبیر انقلاب حضرت امام خمینی (ره) برای توده های مردم بیش از پیش اهمیت یافت و گرایش ها به سمت و سوی باز فهمی ارزش های اسلامی بود.

چنین گرایش و اقبال عمومی در فضای اجتماع، به ویژه در میان قشر دانشجو و فرهیخته، بستری مهیا کرد که افراد وگروه‌هایی نیز دینی آمیخته با خواسته‌های حزبی و فردی و گروهی خود را به جامعه عرضه کنند.

نامتوازن بودن رشد سیاسی جوانان با رشد دینی، درست اندیشیدن را در معرض تهدید سیاست زدگی قرار داده بود؛ در نتیجه هر جریانی عده‌ای را به راهی فرا می‌خواند.

در این میان گروهک‌های انحرافی با جدیت، در تصرف قدرت و تسلط بر جایگاه‌های فرهنگی و انقلابی می‌کوشیدند و این همان چیزی بود که شهید دیالمه را درباره آینده اسلام و انقلاب اسلامی به شدت نگران می‌کرد. افتادن انقلاب به دست نااهلان!

دیالمه با نگاه جامعش به ضعف‌های فکری و انحرافات موجود در جامعه آن روز چاره را در دو حرکت همسو دید

۱- تدوین مفاهیم صحیح دینی و تبیین آن برای نسل جوان.

۲- به نقد کشیدن افکار واندیشه‌های انحرافی و التقاطی

او سنگرسازی برای حفط و اعتلای اندیشه دینی را از آشفته‌ترین بازار آن روز که دانشگاه نام داشت آغاز کرد و «معیار دهی» ویژگی مهم کلاس‌های درس شهید دیالمه بود تا مخاطبانش را با شاخص‌ها و موازین دینی آشنا کند؛ با این هدف که در دام گروه‌ها و جریان‌های ضد اسلامی مطرح آن روز جامعه گرفتار نشوند.

باید توجه کرد که مخاطبان شهید دیالمه نسل جوان دانشگاهی بودند که اطلاعات دینیِ اندکی داشته و معیاری برای شناخت حق از باطل نداشتند. از همین رو نگاه شهید دیالمه موضوع محور نیست تا هر بحثی که خود برآن تسلط دارد بیان کند، بلکه مسئله محور است بنابراین بیش از آنکه بیندیشد چه بگوید؟! در پی این است که چرا بگوید؟ و محتوایی که در کلاس درسش مطرح می‌شود پاسخگوی کدام نیاز مخاطب است؟

مروری بر عناوین سخنرانی‌های شهید از این زاویه؛ اثبات کننده این حقیقت است.

شهید دیالمه با طرح مباحثی چون: انسان خلوت وخلوت انسان، طراح هدایتی، مذهب در بوته تاریخ، انسان درقالب زمان، الیناسیون (از خود بیگانگی جامعه) و.... در پی ترسیم انسان شناسی اسلامی و نقش مذهب در زندگی آدمی بود ودر این راستا نظریات و دیدگاههایی که نیاز به مذهب را در نظریاتی چون نظریه ترس؛ طبقه حاکم؛ طبقه محکوم؛ نظریه فروید و ...مطرح می کردند؛ به چالش کشید.

او برای اولین بار در سطح دانشگاه به جای مباحثی همچون: جامعهٔ بی طبقه توحیدی، خود سازی انقلابی و ......که عناوین رایج در آن روز بود از " صیرورت انسان بر صراط مستقیم " سخن گفت و با طرح ضوابط حرکت بر این راه ازجمله زهد و آزاد اندیشی، صبر، توکل، شفاعت، فقر، قضا و قدر، امام و انتظار، مفاهیم اصیل و دقیق شیعی و تفاوت آن با مفاهیم دیگر را بازخوانی کند، تا هم نقشهٔ راهی که قران کریم برای سعادت انسان بیان داشته ترسیم شود وهم نشان دهد که دغدغه‌ها و دل مشغولی‌های او از سنخ دیگری است.

این مباحث که از قبل انقلاب در سال‌های ۵۲-۵۶ در جمع‌های کوچک دانشجویی آغاز شده بود، پس از پیروزی انقلاب اسلامی با مساعد شدن فضای دانشگاه، در جلسات گسترده تر مطرح شد و جنبه عمومی و رسمی یافت. در تنهایی ثقلین، رساله حقوقیه امام سجاد (ع)، اگر فاطمه (ع) نبود، جایگاه و موقعیت زن در جامعه اسلامی و ده‌ها عنوان دیگر.. که امروز به سهولت بر زبان می‌آید، در میان جوانان هم عصر او مطرح نبوده و درنسل دانشگاهی غریب می‌نمود.

آنچه ضرورت تأمل در حیات شهید دیالمه را بیشتر می‌کند آن است که مطالعات دینی؛ تخصص دانشگاهیِ او نبود، در واقع او دانشجوی رشته الهیات و گرایش‌های مرتبط یا طلبه حوزه علمیه نیست تا تلاش‌های او حرکتی در راستای فعالیت‌های علمی -تخصصی او به شمار آید؛ بلکه آنچه دیالمه را واداشت تا اینچنین به مباحث دینی ورود پیدا کند؛ احساس تکلیف دینی به عنوان یک مسلمانِ پیرو مکتب اهل بیت (ع) است. او براین باور بود که که فهم دقیق دین ومسئولیت ترویج آن به قدر توان؛ تکلیف همه مسلمانان است ونه فقط قشر و گروهی خاص؛ لذا با سبک زندگی خود افقی را فراروی نسل جوان ترسیم کرد که در آن مسوولیت دینی فراتر از هر تخصص و رشته علمی، محور همه تلاش‌ها ومعنای زندگی است.

در این میان آیندهٔ اسلام و انقلاب اسلامی به رهبری اندیشه‌های شیعی از نگاه تیزبین شهید دیالمه مستور نماند زیرا دست‌هایی که نابودی این حرکت را هدف گیری کرده بود، به خوبی شناخته بود.

مباحثِ اسلام قدرت بزرگ فردا، آمریکا طراح استراتژی سقوط، اسلام و مبارزات ضد امپریالیستی، آزادی چیست؟، مرجعیت و روحانیت، ولایت فقیه و .... ناظر به همین حساسیت و آینده نگری شهید بود. خطری که او از ناحیه خطوط التقاطی حس کرد؛ سبب شد که برخی گروه‌ها و جریانات انحرافی، به دلیل داشتن مواضع رسمی مکتوب و منتشر شده بطور مستقیم در معرض طرح و نقد شهید قرار گیرند.

«مرامنامه های کمونیستی»، «تبیین جهان»، و «تعمیم امامت و بعثت دائمی »،" قیام موسی، طلوع زن مسلمان " و.... از جمله اندیشه‌های مکتوبی بودند که شهید دیالمه در آنها امتزاج و التقاط حق و باطل را به خوبی دید و با برگزاری جلسات مشروحِ نقد، فاصله آنها با حقیقت اسلام را به خوبی تبیین کرد؛ حرکتی که به مفهوم واقعی برگزاری کرسی‌های آزاد اندیشی در دانشگاه و در متن جامعه بود.

اکنون با گذر بیش از سه دهه از زمان طرح این مباحث، همچنان جامعه اسلامی تشنه کلام زلال شهید در ترسیم خط اصیل اسلامی شیعی و مبانی انقلاب اسلامی است، امری که ضرورت چاپ ونشر آن اندیشه‌ها را بیش از گذشته آشکار کرده است.

بر این اساس در دورهٔ دوم انتشار سلسله سخنرانی‌های شهید عناوین: طراح هدایتی، انسان در قالب زمان، از خود بیگانگی جامعه، مذهب در بوته تاریخ، ربوبیت معرکه اصلی انبیاء، مرجعیت و روحانیت، ولایت فقیه،، اسلام و مبارزات ضد امپریالیستی، اسلام قدرت بزرگ فردا تقدیم نسل جوان گردیده است.

گرچه مطالعه این مجموعه لذت شنیدن و جرعه جرعه نوشیدن تمامیِ لحظاتِ حضور در درس شهید را ندارد؛ اما تردید نداریم که حتی گزیده‌ای مکتوب از آن فریادهای خالصانه، همچنان روشنگرِ راه جویندگانِ حقیقت خواهد بود.

خواندن کتاب ربوبیت؛ معرکه اصلی انبیاء را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

علاقه‌مندان به مباحث عقیدتی مخاطبان این کتاب‌اند.