کتاب جزیره سرگردانی

درباره کتاب جزیره سرگردانی

رسانه‌های دیجیتال از آن رو که توانسته‌اند امروز مختصات زمانی و مکانی را تغییر دهند موفق به انجام یک انقلاب ارتباطی شده‌اند، انقلابی که سرشتی دوگانه دارد؛ از سویی زیربنای اجتماعی جامعه را تغییر داده و از سوی دیگر خود متأثر از آن تغییر گردیده است. بری ولمن، برخلاف دو نظریه‌پرداز پیشین به جای تمرکز بر نقش رسانه‌های نو و فناوری‌های نوین در تحولات اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی نقش عاملیت‌های فردی و تغییر شکل و مضمون ارتباطات میان افراد را برجسته‌تر می‌کند. از نظر ولمن، جهان کنونی در حال میل به انقلاب و جامعۀ اطلاعاتی است که خود از جوامع متعدد شبکه‌ای تشکیل شده است. جوامع شبکه‌ای، خود متشکل از پیوندهای ضعیف ارتباطی میان افرادند که با تقویت فناروانه آن پیوندها به تدریج به منظومه‌های منسجم و همه‌گیر، یعنی شبکه‌ای از شبکه‌ها، تبدیل می‌شوند. به تعبیر دیگر، از نظر ولمن با تغییر وابستگی‌های طولی و ارتباطات عمودی به پیوندهای هم عرض و ارتباطات افقی جامعه تغییر شکل و ماهیت می‌دهد و شبکه‌ای از شبکه‌ها صورت‌بندی اجتماعی-مجازی جدیدی را نمایان می‌سازد.

این کتاب با تمرکز بر سه رسانۀ اجتماعی مهم در ایران یعنی تلگرام، توئیتر و فیسبوک نشان می‌دهد که کاربران این رسانه‌‎ها در دوره‌های زمانی مختلف چه کسانی بوده‌اند و چگونه از این رسانه‌ها استفاده می‌کرده‌اند. دکتر حسین کرمانی از رابطۀ استفاده از فیسبوک با مشارکت سیاسی تا ابعاد و پیامدهای تولید روایت‌های شبکه‌ای در توئیتر را واکاوی می‌کند تا هم مشخص کند استفاده از رسانه‌های اجتماعی در طول زمان چگونه در ایران دستخوش تغییر شد و هم نشان دهد کاربران، چگونه و با چه سازوکارهایی تلاش کرده‌اند رسانه‌های اجتماعی را در خدمت اهداف خود به کار گیرند. این کتاب برای محققان حوزه‌های مختلف به‌ویژه علوم اجتماعی، ارتباطات، علوم سیاسی، مطالعات فرهنگی و همۀ علاقه‌مندان به رسانه‌های اجتماعی مفید خواهد بود.

خواندن کتاب  جزیره سرگردانی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به تمام علاقه‌مندان حوزه رسانه پیشنهاد می‌کنیم

بخشی از کتاب  جزیره سرگردانی

رسانه‌های اجتماعی، حوزه‌های زیادی از زندگی بشر را دستخوش تغییر کرده‌اند. درمورد اهمیت این رسانه‌ها خصوصاً در ایران، در فصل‌های مختلف کتاب (به‌ویژه فصل اول) به‌طور کامل صحبت کرده‌ام، بنابراین آن‌ها را در اینجا تکرار نمی‌کنم. این اهمیت، تحقیق دربارهٔ مصرف این رسانه‌ها و اثرات آن‌ها بر حوزه هایی چون فرهنگ، سیاست و جامعه را در ایران ضروری می‌کند. اولین دلیل نگارش این کتاب نیز همین است. در وهلهٔ اول تاکنون تحقیقات انجام‌شده دربارهٔ رسانه‌های اجتماعی در ایران اندک و پراکنده است؛ بنابراین، فردی که بخواهد به شناختی از این رسانه‌ها و نقش آن‌ها در ایران برسد با کار دشواری روبه‌روست. من تلاش کرده‌ام با نگارش این کتاب و مرور اغلب تحقیقات انجام‌شده دربارهٔ رسانه‌های اجتماعی، در حد توانم این خلأ را رفع کنم. درمورد برخی از رسانه‌های اجتماعی که در سال‌های ابتدایی ظهور آن‌ها، در ایران استفاده می‌شدند مانند وبلاگ‌ها، یاهو مسنجر و اورکات تعداد تحقیقات انجام‌شده انگشت‌شمار است؛ بنابراین، این پژوهش‌ها را در فصل اول مرور کرده‌ام اما درمورد رسانه‌هایی که تحقیقات بیشتری دربارهٔ آن‌ها وجود دارد در فصل مربوطه آن‌ها را تشریح کرده‌ام.

علاوه‌براین، پراکندگی تحقیقات انجام‌شده دربارهٔ رسانه‌های اجتماعی در ایران و ضعف بسیاری از آن‌ها (چه ازلحاظِ نظری، روش‌شناختی یا تحلیلی) مانع از این می‌شود که بتوان دربارهٔ نقش این رسانه‌ها در هر حوزه نظریه‌پردازی کرد. برای اینکه قادر به چنین کاری باشیم، باید تعداد زیادی تحقیق از جنبه‌های مختلف در هر حوزه وجود داشته باشد که با مرور آن‌ها بتوان به الگوی مشخصی از نقش رسانه‌های اجتماعی در آن حوزه رسید؛ مجموعه‌ای که در حال حاضر وجود ندارد. به‌علاوه، این کتاب دربارهٔ نظریهٔ رسانه‌های اجتماعی نیست. هرچند تلاش کرده‌ام تا در بخش نظری هر فصل، دیدگاه‌های نظری موجود دربارهٔ رسانه‌های اجتماعی را جمع‌بندی و مرور کنم از پرداختن مفصل و کامل به آن‌ها خودداری کرده‌ام، چون این کتاب قرار است بیشتر در باب رسانه‌های اجتماعی در ایران باشد نه مباحث نظری مربوط به رسانه‌های اجتماعی. به همین دلیل وقتی از نظریه‌های مرسوم در ارتباطات اجتماعی استفاده کرده‌ام، با اشاره‌ای گذرا رد شده‌ام چرا که بحث مفصل دربارهٔ آن‌ها در کتاب‌های دیگر وجود دارد.

این کتاب به سه رسانهٔ اصلی که نقش مهمی در حوزه‌های سیاسی-اجتماعی در ایران داشته‌اند یعنی فیسبوک، تلگرام و توئیتر می‌پردازد. می‌توان به رسانه‌های دیگری، خصوصاً اینستاگرام، نیز پرداخت اما به‌دلیل اینکه کار حاضر قدم اول در این مسیر است به این سه رسانه بسنده کرده‌ام و امیدوارم در ویرایش‌های بعدی با جرح‌وتعدیل تحقیقاتی که در این نگارش ارائه شده‌اند، فضا برای پرداختن به دیگر رسانه‌ها نیز فراهم شود. همچنین، دربارهٔ هر رسانه، برخی از مهم‌ترین متغیرهایی که با آن رسانه هم‌بسته هستند را مطالعه کرده‌ام. در اینجا باید دقت کرد که هریک از این تحقیقات درمورد هر رسانهٔ دیگری نیز می‌تواند انجام شود. مثلاً می‌توان به بحث مشارکت سیاسی یا سرمایهٔ اجتماعی و رابطه آن با مصرف تلگرام پرداخت یا روایت‌های شکل‌گرفته در فیسبوک را مطالعه کرد. در صورت انجام چنین تحقیقاتی می‌توان کتابی نگاشت که مثلاً فصلی از آن دربارهٔ مشارکت سیاسی و رسانه‌های اجتماعی در ایران باشد. منتها همان طور که توضیح دادم، در حال حاضر به‌دلیل نداشتن این تحقیقات، انجام چنین کاری شدنی نیست؛ بنابراین در گام اول به مطالعهٔ برخی از مهم‌ترین متغیرها درزمینهٔ مصرف هریک از این سه رسانه پرداخته‌ام. این کار علاوه بر اینکه ما را قادر به تبیین این رابطه‌ها می‌سازد، اطلاعات کاملی از مصرف رسانه‌های اجتماعی در ایران به دست می‌دهد. در واقع، جوهرهٔ این کتاب تحقیقاتی است که طی ده سال گذشته دربارهٔ رسانه‌های اجتماعی در ایران انجام داده‌ام و در فصلنامه‌های علمی گوناگون منتشر شده‌اند. علاوه بر ارائهٔ هر تحقیق تلاش کرده‌ام تا تمامی تحقیقات مرتبط که تاکنون در ایران منتشر شده است را مرور کنم و همچنین در هر بخش مفاهیم نظری موجود را به‌اختصار تعریف کنم. به‌عنوان‌مثال، در فصل سوم از بخش دوم به مشارکت سیاسی و رابطهٔ آن با فیسبوک پرداخته‌ام. دیدگاه‌های نظری مطرح‌شده در این قسمت را می‌توان خلاصهٔ مهم‌ترین دیدگاه‌های موجود دانست اما از بحثی مفصل و جامع خودداری کرده‌ام چرا که همان طور که گفتم این کتاب دربارهٔ نظریه رسانه‌های اجتماعی یا مشارکت سیاسی نیست و مفاهیم نظری در حد تحقق اهداف تحقیق معرفی شده‌اند.