کتاب سیتوژنتیک

کتاب سیتوژنتیک نوشته مهری خاتمی و محمدمهدی حیدری است. سیتوژنتیک یا ژنتیک سلول به مطالعه و بررسی مواد ژنتیکی در سطح سلول گفته می‌شود که شامل مطالعه کروموزم‌ها، ساختمان و توارث آنها است. در واقع این علم، بخشی از ژنتیک است که تنوعات کروموزومی را به  علابم بالینی خاص مانند بیماری های ژنتیکی ارتباط می‌دهد.

درباره کتاب سیتوژنتیک

در سال‌های اخیر، دانش ما از عملکرد و ساختار کروموزوم و ارتباط آن‌ها بسیار پیشرفت کرده است. علم سیتوژنتیک این پیشرفت را مرهون توسعه فن آوری‌های جدیدی در زمینه انواع روش‌های رنگ آمیزی و باندینگ‌کروموزوم‌ها، روش‌های هیبریداسیون و به روز شدن میکروسکوپ‌های دقیق است. در کشور ما نیز محققان تمام تلاش خود را پیرامون بسط و گسترش این شاخه علم ژنتیک می‌کنند. در این راستا کتاب حاضر با ارائه جدیدترین و پایه‌ای ترین مباحث سیتوژنتیک، تلاش خود را جهت پر کردن خلأ موجود در مبانی تئوری این علم مبذول داشته است. 

در کتاب سیتوژنتیک سعی شده است ابتدا به اصول شناختی کروموزوم‌ها از نظر ساختار و عملکرد پرداخته شود و سپس برای مطالعه کروموزوم‌ها، روش‌های متنوع تهیه کاریوتایپ معرفی می‌گردند. در فصل‌های بعدی، اختلالات کروموزوم‌ها از نظر تعدادی و ساختاری مورد بررسی قرار می‌گیرند و نمونه‌های بالینی و سندرم‌های مرتبط با این اختلالات به تفصیل مورد بحث قرار می‌گیرد. به‌دلیل اهمیت موارد بالینی پدیده اثرگذاری ژنومی، در یک فصل تمام موارد مهم این اختلال کروموزومی بررسی می‌شود و در نهایت در فصل پایانی، به روش‌های جدیدی مانند CGH و FISH به‌طور دقیق تر پرداخته می‌شود. در تمامی فصول این کتاب تلاش شده است علاوه بر مباحث پایه‌ای، مکانیسم‌های مولکولی هر فرآیند طبق یافته‌های جدید محققان مورد بحث قرار گیرد که این امر بر جذابیت مباحث افزوده است.

خواندن کتاب سیتوژنتیک را به چه کسانی پیشنهاد می‌‌کنیم

این کتاب را به تمام محققان و دانشجویان زیست‌شناسی پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب سیتوژنتیک

برای فهم منشأ، ساختار و عملکرد کروموزوم، لازم است ابتدا سلول مورد بررسی قرار گیرد. در همه نمونه‌های حیات، مواد پروتوپلاسمیک وجود دارند که با یک غشا حفاظتی احاطه شده اند. ارگانیسم‌های تک سلولی تنها یکی از این غشاها یا سدهای حفاظتی را دارند در حالی که ارگانیسم‌های پیچیده‌تر دارای غشاهای بیشتری می‌باشند. با این وجود سازمان بندی همه این سلول‌ها در یک موجود عالی شبیه هم است. سلول‌ها معمولا شامل دو ناحیه مجزا می‌باشند، سیتوپلاسم که بخش اعظم مواد پروتوپالسمیک را تشکیل مي دهد و هسته که به صورت جسمی تیره‌تر درون سیتوپلاسم دیده می‌شود. در باکتری‌ها و جلبک‌های سبز- آبی، هسته از طریق غشا مجزایی از سیتوپلاسم جدا نشده است. در صورتی که در موجودات چند سلولی، مواد ژنتیکی در هسته قرار دارند و با غشا هسته محصور شده‌اند (شکل۱) از این جهت سلول‌ها را به دو دسته کلی پروکاریوت‌ها و یوکاریوت‌ها دسته‌بندی می‌کنند. در پروکاریوت‌ها DNA در ناحیه‌ای از سیتوپلاسم به نام نوکلئوئید واقع شده است ولی در یوکاریوت‌ها DNA در داخل هسته است. 

بری اینکه یک جنین به انسان بالغی تبدیل شود، تقسیمات سلولی زیادی برای طیف وسیعی از سلول‌ها باید صورت گیرد. علاوه براین، اغلب سلول‌ها دارای دوره حیاتی محدودی هستند و یک انسان بالغ نیاز مداومی براي تولید سلول‌های جدید دارد. همه این تقسیمات سلولی طی میتوز انجام می‌شود. میتوز فرایندی طبیعی برای تقسیم سلولی است که از مرحله تسهیم تخم شروع و تا مرگ فرد ادامه می‌یابد. در طی حیات یک انسان در حدود ۱۰ تقسیم میتوزی انجام می‌گیرد.