کتاب تورات، انجیل و قرآن

تورات، انجیل و قرآن، سه کتاب، دو شهر و یک داستان نوشته آنتون وسلز، دین‌پژوه و استاد الهیات دانشگاه آمستردام است. وسلز در این کتاب مسئله تقابل و تفاهم میان ادیان ابراهیمی را بررسی کرده است تا به ریشه مشترک میان این ادیان برسد.

او در این اثر شرح داده که چگونه می‌توان از هر سه کتاب تورات، انجیل و قرآن در دنیای مدرن امروزی بهره برد.

 درباره کتاب تورات، انجیل و قرآن، سه کتاب، دو شهر و یک داستان

 آیا می‌توان ریشهٔ دشمنی سیاسی و نزاع قدرت را  در دنیای کنونی در متن‌هایی جستجو کرد که یهودیان، مسیحیان و مسلمانان به آن تمسک می‌کنند؟ پیام و معنای متونی که به پیش‌بینی حوادث آخرالزمان می‌پردازند چیست؟ چگونه می‌توان امروزه از مطالب کتاب مقدس و قرآن برای توضیح روابط عمیق میان انسان‌ها استفاده کرد؟ این مطالب از کجا آمده‌اند؟ و به چه معنا هستند؟

آنتون وِسِلز، استاد دانشکدهٔ الهیات دانشگاه آمستردام، با این نظریه که تورات، انجیل و قرآن را می‌توان به‌مثابهٔ «داستان دو شهر»، اورشلیم و بابِل، مکه و مدینه، فهمید و هر سه کتاب را دارای یک پیام دانست، به این سؤال‌ها و چگونگی بهره‌بردن از کتاب‌های مقدس در دوران حاضر پرداخته است. براساس دیدگاه او یک شهر، اورشلیم، نماد شهر عدالت و صلح است و دیگری، بابِل، نماد شهر بی‌عدالتی و ظلم. همچنین قرآن را می‌توان «داستان دو شهر»، یعنی مکه و مدینه، قلمداد کرد.

 مکه، در دورهٔ بعثت پیامبر اکرم (ص) شهر بی‌عدالتی، سرکوب و شکنجه بود. درمقابل، مدینه شهری بود که عدالت در آن برقرار شد و لقب «مدینهٔ منوره» یا «شهر نور» گرفت. پیام هر سه کتاب و دورنمای آنها، ساخت شهری جدید است؛ اورشلیمی جدید یا مدینه‌ای جدید که بنیان‌هایش براساس ارزش‌های الهی طراحی شده است و عدالت در آنها تحقق خواهد یافت. این شهرهای جدید در مکان خاصی بر روی زمین قرار نگرفته‌اند تا مدعیانِ قدرت درصدد تصرف آن باشند، بلکه شهر جدید، نماد تحقق عدالت، شهرِ روابط صمیمانهٔ مؤمنان و شهرِ حاکمان متواضع یا خلیفه‌های خداست که جز به عدالت نمی‌اندیشند. 

هر سه کتاب وعدهٔ تحقق این ویژگی‌ها را در هر شهری به خوانندگان خود می‌دهند. به نظر مؤلف، از گذشته تاکنون، هریک از این متون مقدس را غالباً به گونه‌ای خوانده‌اند، فهمیده‌اند و تفسیر کرده‌اند که گویا هریک ضد دیگری است. اما فهم این سه متن در تعامل با هم، بیش از هر وقت دیگر ضروری است. وسلز عقیده دارد این سه کتاب به پاسخ‌های یکدیگر نیازمندند. آنها را باید با هم دید و همواره آنها را به گفتگو کشاند و آنها را با یکدیگر وارد بحث کرد. این کتاب‌ها بیش از آنکه سبب خشونت و ترور باشند، راه حلی برای این مشکلات‌اند و داستان‌های انبیا، که به نظر مؤلف یک داستان بیشتر نیست، همچنان برای عصر حاضر معنادارند.

 خواندن کتاب تورات، انجیل و قرآن، سه کتاب، دو شهر و یک داستان را به چه کسانی یپشنهاد می‌کنیم

 محققان و پژوهشگران حوزه ادیان مخاطبان این کتاب‌اند.

 بخشی از کتاب تورات، انجیل و قرآن، سه کتاب، دو شهر و یک داستان

طی قرن‌ها، تاریخ به گونه‌ای، به «داستان دو شهر»، دو پادشاهی، دو قدرت یا دو بلوک قدرت که در تقابل با یکدیگرند، تفسیر شده است: شرق دربرابر غرب. بنابراین، ایلیاد هومر دربارهٔ شهر یونانی اسپارت دربرابر شهر آسیایی ترواست: یونانیان دربرابر بربرها. گفته شده حملهٔ ایرانیان به یونانیان در دههٔ دوم سدهٔ پنجم پیش از میلاد، سبب پیدایش مفهوم «بربر» شد. کلیشه‌های یونانی دربارهٔ بربرها، در خدمت فرهنگ حاکم بود. در دورهٔ یونانی‌مآبی (۳۲۳- ۱۴۶ ق م) که با مرگ اسکندر آغاز شد و با الحاق یونان به امپراطوری روم پایان یافت، کلیشه‌های منفی از دشمنان به تثبیت ایران‌ستیزی کمک کرد. قرن‌ها بعد، در طول قرون وسطا، تصاویر منفی مشابهی بر نگرش مسیحیان دربرابر یهودیان تأثیر نهاد و ظلم اجتماعی به آنها را موجه جلوه داد. در جریان جنگ‌های صلیبی (۱۰۹۵- ۱۲۹۱ م) و پس از آن نیز چنین برچسب‌ها و عنوان‌هایی درباره مسلمانان، به افروختن آتش تجاوز مسیحیان کمک کرد. برای هر دو طرف مشخص است که چه کسی حق است و چه کسی ناحق. نویسندگان، شاعران و مورخان، داستان‌های خودشان را دربارهٔ آنها نوشتند. همان‌طور که پس از یازده سپتامبر، این سؤال مطرح شد که «چرا آنها از ما متنفرند؟»، هزاران سال پیش نیز این سؤال پرسیده شد که چرا برای مردم غرب و شرق زندگی صلح‌آمیز در کنار یکدیگر دشوار است؟

ایلیاد هومر، یکی از آثار مشهور ادبی است که در زمینهٔ همین تضادها نوشته شده است. داستان‌های هومر قرن‌ها برای اذهان جذاب بوده‌اند. در ۱۹۹۰ م/ ۱۳۶۹ ش، وزارت فرهنگ کلمبیا کتابخانه‌ای سیار برای ساکنان مناطق دورافتاده دایر کرد. مردم کتاب‌هایی را که امانت می‌بردند، به‌موقع بازمی‌گرداندند، تا اینکه یک بار ترجمهٔ اسپانیایی ایلیاد امانت برده شد و بازگردانده نشد. زمان بازگشت کتاب‌ها رسیده بود ولی روستاییان حاضر به پس‌دادن آن نشدند. سرانجام به آنها اجازه داده شد که کتاب را نزد خود نگه دارند، اما از آنها خواسته شد که دلیل نگه‌داشتن این کتاب را به‌طور مشخص، بیان کنند. توجیه‌شان این بود: این داستان، حکایت خود ماست؛ داستان کشوری که با جنگ پاره‌پاره شده است؛ جنگی که در آن، خدایان سفیه با مردان و زنانی درمی‌آویزند که هرگز دقیقاً نمی‌دانند دلیل این جنگ چیست، یا چه زمان آنان سعادتمند خواهند شد و چرا می‌میرند؟