کتاب اعتکاف؛ آداب و آثار آن

شب و مخصوصاً سَحَر، که بسیاری از مردم خوابند و کثرتی مزاحم کسی نیست. برای رازگویی با ذات اقدس الهی بسیار مناسب است، لذا فرمود: «انَّ ناشئةَ اللَّیلِ هِی اَشَدّ وَطْئاً وَ اَقْومُ قیلاً» ؛ «سحرخیزی نشئه‌ی خاص خودش را دارد و برای پرهیز از کثرت (بسیار مناسب) است» . جریان اعتکاف هم برای همین منظور پیش بینی و طراحی شده و اصلش مربوط به اعتکاف رسول گرامی صلی‌الله‌علیه‌و‌آله در ماه مبارک رمضان است. ماه مبارک رمضان مخصوصاً دهه‌ی سوم جای اعتکاف است. در اعتکاف شرایطی بازگو شده است که مهم ترینش روزه گرفتن است. همان‌طوری که نماز بدون طهارت نیست «لا صَلاةَ اِلاّ بِطَهُورٍ» اعتکاف هم بدون روزه صحیح نیست، «لا اِعْتِکافَ اِلاّ بِصَوْمٍ»

شیخ جلیل ما و عارف بزرگوار، آقای شاه آبادی - روحی فداه - فرمودند: «تا قوای جوانی و نشاط آن باقی است، بهتر می‌توان قیام کرد در مقابل مفاسد اخلاقی، خوب‌تر می‌توان وظایف انسانیه را انجام داد. مگذارید این قوا از دست برود و روزگار پیری پیش آید که موفق شدن در آن حال، مشکل است و بر فرض موفق شدن، زحمت اصلاح خیلی زیاد است» .

مطلب دیگر آن است که اعتکاف از یک جهت شبیه حال احرام حج است. اگر چه روزه‌دار از بعضی از امور در روز ممنوع است، اما در شب همان امور برای او حلال و رواست. لکن در حال اعتکاف همان کارهایی که در روز برای روزه‌دار ممنوع بود برخی از آن کارها، در شب هم برای معتکف ممنوع است. نظیر حال احرام که شب و روز ندارد، اگر روز برای محرم، صید حیوانات صحرایی ممنوع است در شب هم ممنوع است و کارهای دیگر. «لا رفث و لا فسوق و لا جدال فی الحج» لیل و نهار ندارد و شب و روزش یکسان است.