کتاب تدریس‌پژوهی یا درس‌پژوهی؛ روش بهسازی فرهنگ آموزش و تدریس

کتاب تدریس پژوهی یا درس پژوهی؛ روش بهسازی فرهنگ آموزش و تدریس نوشته ابوالفضل بختیاری و کبری مصدقی نیک، اثری تخصصی در حوزه‌ی آموزش‌وپرورش است که رویکردهای نوین بهبود تدریس و یادگیری را بررسی کرده است. این کتاب نخستین‌بار در سال ۱۳۹۴ توسط انتشارات آوای نور منتشر شده است (چاپ چهارم: ۱۴۰۱) و به‌طور ویژه به معرفی و تبیین مفهوم درس‌پژوهی (Lesson Study) به‌عنوان روشی مشارکتی برای رشد حرفه‌ای معلمان و ارتقای کیفیت آموزش پرداخته است. نویسندگان باتکیه‌بر تجربه‌های میدانی و پژوهش‌های داخلی و بین‌المللی کوشیده‌اند ابعاد مختلف این رویکرد را برای معلمان، مدیران و پژوهشگران آموزشی روشن کنند. ساختار کتاب شامل شش فصل است که از تعریف و پیشینه‌ی درس‌پژوهی تا مراحل اجرا، الگوها، جلسات و چالش‌های پیش رو را پوشش می‌دهد. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب تدریس پژوهی یا درس پژوهی

کتاب تدریس پژوهی یا درس پژوهی؛ روش بهسازی فرهنگ آموزش و تدریس نوشته‌ی ابوالفضل بختیاری و کبری مصدقی‌نیک به‌عنوان یک راهنمای جامع برای معلمان و فعالان آموزشی، به معرفی و تحلیل رویکرد درس‌پژوهی پرداخته است. این رویکرد که ریشه در نظام آموزشی ژاپن دارد، بر پژوهش مشارکتی معلمان در کلاس درس و بازاندیشی مستمر در فرایند آموزش تأکید کرده است. کتاب حاضر با نگاهی تحلیلی، ابتدا به تعریف و هدف درس‌پژوهی می‌پردازد و سپس پیشینه‌ی تاریخی و فرهنگی آن را در کشورهای مختلف به‌ویژه ژاپن و ایران بررسی می‌کند. ساختار این کتاب به‌گونه‌ای طراحی شده است که خواننده با مراحل عملی درس‌پژوهی، الگوهای مختلف اجرا، نحوه‌ی برگزاری جلسات و چالش‌های احتمالی آشنا می‌شود. همچنین تفاوت‌ها و شباهت‌های درس‌پژوهی با اقدام‌پژوهی به‌روشنی بیان شده است. این اثر علاوه‌بر ارائه‌ی مبانی نظری، به تجربه‌های عملی و نمونه‌های واقعی از مدارس و معلمان اشاره و تلاش کرده است تا راهکارهایی برای بهبود فرهنگ آموزش و یادگیری در مدارس ارائه دهد.

خلاصه کتاب تدریس پژوهی یا درس پژوهی

کتاب با تمرکز بر مفهوم درس‌پژوهی به‌عنوان الگویی مشارکتی برای رشد حرفه‌ای معلمان، ساختار و فرایند این رویکرد را به‌تفصیل شرح داده است. نویسندگان ابتدا به اهمیت بازاندیشی و تفکر انتقادی در فرایند تدریس اشاره کرده و نشان داده‌اند که چگونه درس‌پژوهی می‌تواند به بهبود مستمر آموزش و یادگیری منجر شود. معلمان در این روش به‌صورت گروهی درباره‌ی موضوعی درسی به بحث و تبادل نظر می‌پردازند، طرح درس را به‌طور مشترک تدوین می‌کنند، آن را در کلاس اجرا و مشاهده می‌کنند و سپس با بازخورد و ارزیابی گروهی، به اصلاح و بهبود آن می‌پردازند. این چرخه‌ی مشارکتی نه‌تنها به ارتقای کیفیت تدریس و یادگیری دانش‌آموزان کمک می‌کند، بلکه زمینه‌ساز توسعه‌ی دانش حرفه‌ای معلمان و ایجاد فرهنگ یادگیرنده در مدرسه می‌شود. کتاب همچنین به تفاوت‌های درس‌پژوهی و اقدام‌پژوهی پرداخته و تأکید کرده که درس‌پژوهی بیشتر بر بهبود فرایند تدریس و یادگیری از طریق همکاری گروهی و بازاندیشی متمرکز است؛ درحالی‌که اقدام‌پژوهی بر حل مسائل خاص آموزشی توسط معلم تأکید دارد. در ادامه، مراحل عملی درس‌پژوهی، از تعیین هدف و طراحی درس تا اجرا، مشاهده، بازخورد و بازنگری، با مثال‌ها و راهنمایی‌های کاربردی توضیح داده شده است. نویسندگان با اشاره به تجربه‌های موفق در ژاپن و سایر کشورها نشان داده‌اند که این رویکرد می‌تواند به تحول فرهنگ مدرسه و ارتقای انگیزه و توانمندی معلمان منجر شود.

چرا باید کتاب تتدریس پژوهی یا درس پژوهی را بخوانیم؟

این کتاب با رویکردی تحلیلی و کاربردی به یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های نظام آموزشی، یعنی بهبود کیفیت تدریس و یادگیری می‌پردازد. ویژگی شاخص این کتاب، ارائه‌ی یک مدل عملی و مشارکتی برای رشد حرفه‌ای معلمان است که می‌تواند به تغییر نگرش و رفتار آموزشی در مدارس کمک کند. خواننده با مطالعه‌ی این اثر با مفاهیم نوین پژوهش در عمل، همکاری گروهی، بازاندیشی و تولید دانش حرفه‌ای آشنا می‌شود و ابزارهایی برای ارتقای تدریس و یادگیری در اختیار خواهد داشت. همچنین این کتاب باتکیه‌بر تجربه‌های واقعی و مثال‌های ملموس، امکان پیاده‌سازی درس‌پژوهی را در محیط‌های آموزشی فراهم و به معلمان و مدیران کمک می‌کند تا مدرسه را به یک سازمان یادگیرنده تبدیل کنند.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

خواندن این کتاب به معلمان، مدیران مدارس، مربیان تربیتی، دانشجویان رشته‌های علوم تربیتی و پژوهشگران حوزه‌ی آموزش پیشنهاد می‌شود. همچنین این اثر برای افرادی که به‌دنبال بهبود روش‌های تدریس، ارتقای یادگیری دانش‌آموزان و توسعه‌ی حرفه‌ای در محیط‌های آموزشی هستند، مناسب است.

درباره ابوالفضل بختیاری

ابوالفضل بختیاری زاده‌ی سال ۱۳۴۵، نویسنده و پژوهشگری ایرانی است. کتاب آموزش خانواده راهبردهای علمی و عملی با رویکرد پژوهشی نوشته‌ی مشترک این نویسنده و کبری مصدقی‌نیک است. او یکی از مترجمان کتاب رهبری و یادگیری معلمان، مترجم کتاب فرهنگ آموزش و یادگیری: (یادگیری مشهود)، یکی از مترجمان کتاب رهبری آموزشی و فناوری: آماده‌سازی مدیران مدارس برای عصر دیجیتال‬‌‫ و از نویسنده‌های کتاب جو سازمانی: مبانی و اصول فضای سازمانی: با رویکرد پژوهشی بوده است.

درباره کبری مصدقی نیک

کبری مصدقی‌نیک، زاده‌ی سال ۱۳۵۱، کتاب تدریس‌پژوهی یا درس‌پژوهی؛ روش بهسازی فرهنگ آموزش و تدریس را با همکاری ابوالفضل بختیاری نوشته؛ همچنین کتاب آموزش خانواده راهبردهای علمی و عملی با رویکرد پژوهشی نوشته‌ی مشترک این نویسنده و ابوالفضل بختیاری است.

بخشی از کتاب تدریس پژوهی یا درس پژوهی

«تدریس پژوهی (درس پژوهی) بعنوان روشی برای اصلاح، بهبود و بهسازی عمل تدریس در کلاس درس است. اگرچه در دنیای امروز معلم متخصص و آموزش دیده، باید رهبری کلاس درس را به عهده داشته باشد و معلم تربیت یافته از منظر متخصص و روش‌های تدریس پیشرفته می‌تواند رهبر آموزشی مؤثری در درون نظام آموزشی باشد. ولی آنچه مهم است بسیاری از آموزش‌های آکادمی – دانشگاهی در عمل باید یاریگر مربی و معلم در مدرسه و کلاس درس باشند. در واقع تدریس پژوهی همچون اقدام پژوهی معلم را به مثابه محقق (معلم پژوهنده) در نظر می‌گیرد، در این الگو معلم خود اندیشه‌گر مسائل درون کلاس و مدرسه است، معلم منتظر دست غیر (غیب) برای اصلاح و بهبود یادگیری (آموزش) نیست، خود برای مسائل و مشکلات درون مدرسه (به ویژه درون کلاس و یادگیری دانش‌آموزان) آستین عمل را بالا می‌زند و خود دست بکار می‌شود. خود می‌کاود، خود می‌اندیشد، خود می‌یابد و خود از نتایج یافته در عمل استفاده می‌کند (کاربست). خود معلم در اندیشه بهبود تدریس، معلمی را به بازاندیشی (تأمل و تفکر) و یاری به کلاس دعوت می‌کند.»