کتاب حیوانات محو شده؛ گفتمان محیط زیست و پیوند دوباره با جهان طبیعت

در فصل‌های مختلف کتاب حیوانات محوشده نوشته‌ی آرن استیبی داده‌های مورد تحلیل و بررسی، عموماً حاصل جمع‌آوری از منابع انگلیسی‌ زبان و در بعضی موارد مانند فصل‌های پایانی کتاب از زبان ژاپنی جمع‌آوری شده‌اند. از آنجایی که واحد زبانی مورد تحلیل در این کتاب گفتمان و ایدئولوژی‌های زیرساختی آن است، برای خواننده مشخص خواهد شد که همین تجزیه‌ و بررسی‌ها به‌راحتی قابل ترجمه و تبدیل از دیگر زبان‌ها هستند.

درباره کتاب حیوانات محوشده

حیوانات محوشده توسط آرن استیبی نوشته شده است و آقای امیر قربان‌پور برای اولین بار این کتاب را ترجمه کرده است و در سال ۱۳۹۷ نیز به چاپ رسیده است. کتاب حیوانات محوشده گفت‌وگو، محیط‌زیست، و پیوندی دوباره با جهان است. نویسنده در این کتاب طیف وسیعی از صحبت‌ها را بررسی می‌کند؛ از جمله این صحبت‌های صنایع فراورده‌های حیوانی، بوم‌شناسی، محیط‌زیست‌گرایی، جنبش حقوق حیوانات، اشعار طبیعت، و انیمیشن ژاپنی، پرداخته است.

این کتاب مجموعه‌ای از مقالاتی را در بر دارد که نزدیک به ده سال طول کشید تا نویسنده بتواند آنها را جمع‌آوری کند. موضوع کتاب و مباحث مطرح‌شده در فصل‌های مختلف این کتاب زیرشاخه‌ای از حوزه‌های تفسیر گفت‌وگو‌های انتقادی و تاحدودی تازه در زمینه‌ی زبان‌شناسی و زیست‌محیطی به‌حساب می‌آیند، که به تحلیل چگونگی بازنمایی جهان طبیعت، و به‌طور خاص حیوانات و به گفتگوهای عمومی و تخصصی در این مورد می‌پردازد. در کتاب حیوانات محوشده نوشته‌ی آرن استیبی هدف اصلی این است که بعضی از گفت‌وگوهای مخرب حیوانات را به شکلی بازنمایی کنند که رفتار غیرانسانی با آن‌‌ها و آسیب‌های زیست‌محیطی را ترویج دهند. در نتیجه باید گفت‌وگوی متفاوتی پیدا کرد تا پیوند دوباره ما با جهان زیست‌گرایی، در رها کردن خودمان از فرضیات و حیوانات بهتر شود و مورد تشویق خواننده قرار گیرد.

چرا باید کتاب حیوانات محوشده را مطالعه کنیم؟

این مجموعه می‌تواند تأثیری مثبت، اگرچه بسیار کم هم که شده، در نوع نگرش و رفتار انسان‌ها نسبت به جهان طبیعت و حیوانات یا به‌ اصطلاح به‌‌کاررفته در این کتاب «جهان فراتر از انسان» داشته باشد، و جایگاه بسیار غنی برای پژوهشگران و فعالان این حوزه باشد؛ مانند زبان‌‌شناسان، بوم‌‌شناسان، و فعالان محیط‌زیست و حقوق حیوانات. این کتاب می‌تواند منبع خوبی برای پژوهش‌ها و فعالیت‌های آینده و تمرکز بیشتر به نوع بازنمایی حیوانات و جهان طبیعت در زبان باشد؛ چرا که همین بازنمایی‌های زبانی هستند که بر چگونگی رفتار ما انسان‌ها با جهان طبیعت اثر می‌گذارند.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

کتاب حیوانات محو شده برای کسانی جذاب است که به دنیای حیوانات و آنچه که واقعا در جهان انسان‌ها در حال وقوع است علاقه‌مند هستند. شاید در ابتدا خواندن این کتاب از نظر آن‌ها خسته‌کننده باشد اما بعد از چندین صفحه می‌توانند این کتاب و نوشته‌هایش را بیشتر درک کنند.

درباره آرن استیبی

آرن استیبی یک زبان‌‌شناس و بوم‌‌شناس بریتانیایی است. او هم‌چنین استاد زبان‌شناسی در دانشگاه گلاسترشر انگلستان است. او از چهره‌های مطرح و از پیشگامان و فعالان شکل‌‌گیری شاخه‌ی میان‌رشته‌ای زبان‌‌شناسی زیست‌‌محیطی در دو دهۀ گذشته بوده است. استیبی با داشتن پس‌زمینۀ علمی دانشگاهی در هر دو رشتۀ زبان‌‌شناسی و بوم‌‌شناسی انسانی، دانش و تجربیات خود در این دو حوزه را در قالب پژوهش‌های زبان‌شناختی زیست‌محیطی به کار می‌گیرد و برای آگاه کردن مردم از آن‌ها استفاده می‌کند. استیبی بنیان‌گذار «انجمن بین‌المللی زبان‌‌شناسی زیست‌محیطی» و سردبیر مجلۀ تخصصی این انجمن با عنوان زبان و محیط زیست است.

فهرست کتاب حیوانات محو شده

پیشگفتار مترجم

مقدمه

ناپدید شدن حیوانات

مروری اجمالی بر کتاب

ملاحظات فلسفی و روش‌شناختی

۱. گفتمانهای مخرب: حیوانات در قالب دنیایی نمادین

۲. جذاب، مثل یک خوک!

۳. از ویروس شبه‌آنفلوانزا تا بیماری مرگبار

۴. ضدگفتمان‌ها: حیوانات در بوم‌شناسی و محیط زیست‌گرایی

۵. سفر کوتاه‌شدۀ ماهی آزاد اقیانوس اطلس

۶. مارمولک جنگلی بوید، یا بقای بشریت

۷. از ضدگفتمان‌ها تا گفتمان‌های جایگزین: آموزش محیط زیست در ژاپن

۸. اشعار هایکو و فراتر از آن

۹. مکتب ذن و هنر آموزش محیط زیست

۱۰. نتیجه‌گیری

بخشی از کتاب حیوانات محو شده

فرکلاف از «چرخش زبانی» در نظریۀ اجتماعی سخن می‌گوید که در آن، همزمان با نزدیک شدن به پایان قرن بیستم، زبان رفته رفته «نقش محوری‌تری در پدیده‌های اجتماعی پیدا کرده است». به ویژه، نقش زبان در ساخت روابط قدرت مورد مطالعه و بررسی دقیق قرار گرفته است. بیشتر این مطالعات مربوط به زبان و قدرت، بر نقش گفتمان در سرکوب و استثمار تمرکز دارند. به‌عنوان مثال، مجلۀ گفتمان و جامعه به مفاهیم «قدرت، سلطه و نابرابری، و نقش گفتمان در مشروعیت بخشیدن و گسترش آن‌ها در جامعه، برای مثال در حوزه‌های جنسیت، نژاد، قومیت، طبقه یا مذهب»، اختصاص داده شده است. با وجود این، شاید به‌جز مواردی استثنا، نقش گفتمان در سلطۀ انسان‌ها بر گونه‌های دیگر در حوزۀ مطالعات تحلیل گفتمان انتقادی تقریباً به طور کلی نادیده گرفته شده است. اغلب به گونه‌ای از قدرت صحبت شده است که گویی این مفهوم تنها رابطه‌ای میان انسان‌ها را به تصویر می‌کشد؛ برای مثال، فرکلاف توصیف می‌کند که چگونه «زبان به سلطۀ برخی افراد بر برخی دیگر دامن می‌زند.»

یکی از دلایل اصلی اینکه حیوانات از بحث‌های مربوط به زبان و قدرت کنار نهاده می‌شوند این واقعیت است که آن‌ها نمی‌توانند از زبان برای مقاومت در برابر چگونگی بازنمایی خود در گفتمان‌ها، استفاده کنند. به دلیل ریشه‌های نئومارکسیستی تحلیل گفتمان انتقادی، تحلیل‌ها بر مفهوم سلطه تمرکز دارند که در آن، سرکوب یک گروه به صورت ایدئولوژیک - و نه از روی زور و اجبار، و از طریق جعل رضایت، صورت می‌گیرد. اما در مورد حیوانات، این قدرت قهری بوده و با اعمال زور و اجبار است، که توسط تعدادی از افراد دخیل در سازمان‌هایی که حیوانات را پرورش داده و از آن‌ها استفاده می‌کنند، صورت می‌گیرد. حیوانات به دلیل پذیرش بی‌چون و چرای این ایدئولوژی سرکوبگر نیست که به رفتار این‌چنینی با خود رضایت می‌دهند؛ بلکه آن‌ها نمی‌توانند برای مقاومت در برابر گفتمان‌هایی که آن‌ها را سرکوب می‌کنند قدرت و اختیار داشته باشند.