کتاب معناشناسی (۲)

کتاب معناشناسی (۲) نوشته‌ی زهره اخوان مقدم و سیده شیرین حجازی اثری تخصصی در حوزه معناشناسی و زبان‌شناسی قرآن است که به بررسی کارکردهای معناشناسی در فهم قرآن کریم می‌پردازد. این کتاب توسط انتشارات سمت منتشر شده و به‌عنوان منبع اصلی درس «معناشناسی ۲» برای دانشجویان رشته علوم قرآن و حدیث در مقطع کارشناسی تدوین شده است. ساختار کتاب به گونه‌ای طراحی شده که هم به مباحث سنتی معناشناسی و هم به رویکردهای معاصر، به‌ویژه معناشناسی شناختی، می‌پردازد و نمونه‌های متعددی از آیات قرآن را برای تحلیل‌های معناشناختی ارائه می‌دهد. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب معناشناسی (۲)

کتاب معناشناسی (۲) با تمرکز بر کارکردهای معناشناسی در فهم قرآن کریم، به بررسی تحولات معنایی واژگان قرآنی و نقش این تحولات در تفسیر و درک بهتر آیات می‌پردازد. نویسندگان، با رویکردی تحلیلی و تطبیقی، ابتدا به فرایندهای تغییر معنا مانند استعاره، مجاز، توسیع و تخصیص معنایی، تغییر بار عاطفی و تحولات لفظی می‌پردازند و سپس به ریشه‌شناسی واژگان قرآنی و تحلیل تاریخی آن‌ها توجه می‌کنند. ساختار کتاب دو بخش اصلی دارد: بخش اول به فرایندهای تحولات معنایی اختصاص یافته و بخش دوم به ریشه‌شناسی واژه‌ها و تحلیل تطبیقی آن‌ها در زبان عربی و زبان‌های هم‌خانواده می‌پردازد. اثر حاضر با هدف پرکردن خلأ منابع درسی معناشناسی با محوریت قرآن و ارائه نمونه‌های قرآنی برای دانشجویان و پژوهشگران تدوین شده است. زهره اخوان مقدم و سیده شیرین حجازی تلاش کرده‌اند تا با بهره‌گیری از منابع سنتی و نظریه‌های معاصر، پلی میان مطالعات کلاسیک و رویکردهای جدید در معناشناسی برقرار کنند.

خلاصه کتاب معناشناسی (۲)

کتاب معناشناسی (۲) در دو بخش اصلی تدوین شده است. بخش نخست به فرایندهای تحولات معنایی می‌پردازد و فصل‌های آن به موضوعاتی چون استعاره، مجاز، توسیع و تخصیص معنایی، تغییر بار عاطفی و تحولات لفظی اختصاص یافته است. در فصل استعاره، ابتدا دیدگاه‌های سنتی و سپس رویکردهای معاصر، به‌ویژه معناشناسی شناختی، بررسی شده‌اند. نویسندگان با تحلیل نمونه‌هایی از آیات قرآن، نشان داده‌اند که چگونه استعاره‌ها و مجازها در انتقال مفاهیم انتزاعی و معنوی به مخاطب نقش دارند و چه تأثیری بر زیبایی‌شناسی و اعجاز بیانی قرآن می‌گذارند. در ادامه، به نقش مقوله‌بندی ذهنی و طرح‌واره‌های تصوری در شکل‌گیری استعاره‌های مفهومی پرداخته شده و نمونه‌هایی از کاربرد این طرح‌واره‌ها در آیات قرآن ارائه شده است. در فصل‌های مربوط به مجاز و دیگر تحولات معنایی، انواع علاقه‌های مجازی و تأثیر آن‌ها بر معنای واژگان قرآنی بررسی شده و مثال‌هایی از تغییر معنای واژه‌هایی مانند «ظلم»، «صَلات»، «حمیّه»، «کفر» و «سلم» در بافت قرآن و ادبیات پیش از اسلام آورده شده است. بخش دوم کتاب به ریشه‌شناسی واژگان اختصاص دارد و ضمن معرفی روش‌های ریشه‌شناسی علمی و تطبیقی، به تحلیل تاریخی واژه‌هایی چون «ظلم» در زبان‌های سامی و کاربرد آن‌ها در اشعار جاهلی و قرآن پرداخته شده است. نویسندگان با مقایسه معانی واژه‌ها در متون مختلف، به نقش تحولات اجتماعی و فرهنگی در تغییر معنای واژگان اشاره کرده‌اند و نشان داده‌اند که قرآن چگونه با قرار دادن واژه‌ها در بافت جدید، معنای تازه‌ای به آن‌ها می‌بخشد. در پایان هر فصل، تمرین‌ها و پیشنهادهایی برای پژوهش بیشتر ارائه شده تا مخاطب بتواند آموخته‌های خود را به‌صورت عملی به کار گیرد.

چرا باید کتاب معناشناسی (۲) را بخوانیم؟

این کتاب با رویکردی میان‌رشته‌ای، امکان آشنایی با نظریه‌های معناشناسی سنتی و معاصر را در کنار تحلیل‌های کاربردی از آیات قرآن فراهم می‌کند. یکی از ویژگی‌های شاخص اثر، ارائه نمونه‌های متنوع از آیات و توضیح دقیق فرایندهای معنایی در بافت قرآنی است که به فهم عمیق‌تر مفاهیم دینی و زبانی کمک می‌کند. همچنین، کتاب با پرداختن به ریشه‌شناسی واژگان و تحلیل تطبیقی آن‌ها، به مخاطب نشان می‌دهد که چگونه تحولات تاریخی و فرهنگی بر معنای واژه‌ها اثر گذاشته‌اند و این موضوع چه نقشی در تفسیر متون مقدس دارد. ساختار آموزشی و تمرین‌های انتهای فصل‌ها، کتاب را به منبعی مناسب برای یادگیری فعال و پژوهش‌های دانشگاهی تبدیل کرده است.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

خواندن این کتاب به دانشجویان و پژوهشگران رشته‌های الهیات، علوم قرآن و حدیث، زبان‌شناسی، ادبیات عرب و علاقه‌مندان به مطالعات قرآنی و معناشناسی پیشنهاد می‌شود. همچنین برای کسانی که به دنبال درک بهتر مفاهیم قرآنی و تحلیل زبان دینی هستند، این اثر می‌تواند راهگشا باشد.